DNA-databank

Een manager van een lokaal restaurant wordt dood aangetroffen. Op het lichaam van het slachtoffer vindt de recherche een haar van iemand anders dan de manager zelf. Door het DNA van deze haar te vergelijken met het DNA in de databank, waarin het DNA van de gehele bevolking is opgeslagen, kunnen zij de haar al gauw aan de eigenaar koppelen en hebben zij dus een verdachte in deze moordzaak. De rechercheurs kunnen na verder onderzoek bewijzen dat de verdachte ook daadwerkelijk de moordenaar is en zo is alweer een moordzaak opgelost. Dit is slechts het script van een aflevering van de televisieserie Crime Scene Investigation en het is dus fictie. In onze oren klinkt deze manier van aanpak onwerkelijk, maar toch zou het in de toekomst wel eens de dagelijkse manier van speurwerk kunnen worden. Wanneer wij in Nederland zo’n DNA databank zouden opzetten, zouden ook wij, net als op televisie, misdrijven sneller en vaker kunnen oplossen. En dat moet ook wel, want op dit moment ligt dat percentage erg laag. Ik ben dan ook voor het aanleggen van een DNA databank. De komende minuten zal ik jullie uitleggen waarom. Het belangrijkste argument voor een databank is het argument dat ik in de inleiding al genoemd heb, namelijk dat het percentage opgeloste misdrijven zal toenemen. Gemiddeld genomen worden slechts bij 188 duizend van de 1,6 miljoen gemelde misdrijven de daders gevonden en veroordeeld. Dat betekent dat maar een op de acht misdrijven wordt opgelost. Bij bijna alle plaats delicten wordt echter DNA aangetroffen. DNA is voor ieder persoon anders en dus kun je het makkelijk koppelen aan mensen. Omdat DNA in iedere lichaamscel aanwezig is, en het daardoor al uit een huidschilfertje of een haar gehaald kan worden, is het zo goed als onmogelijk voor een crimineel om dit niet te doen. In Nederland hebben wij de mogelijkheden om DNA te vergelijken met ander DNA. Dat is dus het probleem niet. Wat wel het probleem is, is dat er vaak niets is om mee te vergelijken. Het misdrijf zou dus makkelijk opgelost kunnen worden, wanneer wij van iedereen in Nederland DNA zouden hebben. Dan zou het gevonden DNA daarmee vergeleken kunnen worden en kun je uitzoeken wie het daar heeft achtergelaten, wat dus tot een verdachte leidt. In Engeland, waar ze een databank hebben aangelegd met alleen DNA van criminelen, heeft dit al geleid tot een veel hoger oplossingspercentage. Dan kun jij je vast wel voorstellen wat er gebeurd wanneer we beschikking hebben over het DNA van elke Nederlander. Verder heeft de databank een preventieve werking. Een potentiële verkrachter zal zeker nog een keer nadenken wanneer hij weet dat hij met zijn zaad makkelijk opgespoord kan worden. Ook zullen misdadigers niet meer zo snel in de herhaling vallen, wanneer ze aan de lijven hebben ondervonden dat de huidige technologie het niet toelaat dat misdadigers vrijuit gaan. Hoewel veel mensen denken van wel, is de stap naar een databank niet zo heel erg groot. Op dit moment wordt al een databank bijgehouden van criminelen en verdachten die te maken hebben met een straf van minimaal vier jaar. Het is dus zeker niet zo dat het een ontzettend groot risico is dat we zullen nemen, want we hebben in de loop der jaren al genoeg ervaring op kunnen doen om een betrouwbare databank te kunnen opstellen. Toch is niet iedereen het eens met een DNA databank. Hun belangrijkste argument is dat ze bang zijn dat de DNA-profielen in verkeerde handen zullen vallen, bijvoorbeeld in die van verzekeringsmaatschappijen. Zij kunnen vervolgens iemand met een verborgen ziekte buiten de deur houden. Maar deze angst komt voort uit onwetendheid. Het DNA-profiel bevat namelijk geen enkele informatie over erfelijke eigenschappen, maar is gebaseerd op de verschillende lengten van stukken DNA die tussen de genen in liggen. De erfelijke eigenschappen zitten in de genen, die slechts drie procent van het DNA uitmaken. Juist om deze problemen te omzeilen, is bij het DNA-profiel gekozen voor delen van het DNA die bij iedere persoon verschillend zijn, maar die geen erfelijke informatie bevatten. Een DNA-profiel zegt dus eigenlijk net zoveel over jou als je sofinummer. Verder zijn tegenstanders bang dat de criminelen dwaalsporen zullen aanbrengen, door bijvoorbeeld een haar van een toevallige voorbijganger op het plaats delict achter te laten. Dit is echter geen goed argument. Dwaalsporen gebeuren al van oudsher, ook nu zijn er immers al zaken bekend waarin deze zijn aangebracht. Nog belangrijker is dat de beraamde misdaden slechts één procent van alle gepleegde delicten beslaan. De rest gebeuren impulsief en in een opwelling, en dan is er geen eens tijd om dwaalsporen aan te brengen. Ook zijn ze bang dat er grove fouten gemaakt zullen worden. Natuurlijk zullen er fouten gemaakt worden, maar dat is geen argument om het niet te doen. Ook nu worden er veel fouten gemaakt. Denk maar eens aan de veroordeelden in de Puttense moordzaak die na zeven jaar toch onschuldig bleken te zijn. Verder slaan ook ooggetuigen de plank vaak ver mis, maar toch wordt dat niet als een reden gezien om tijdens een proces ooggetuigen af te schaffen. Bij het gebruik van DNA zullen zelfs veel minder snel fouten worden gemaakt, omdat de kans op een verkeerde match kleiner dan één op een miljoen is. Verder mag het DNA nooit als enig bewijs gelden. Het is slechts een aanknopingspunt naar een verdachte en van daaruit kan dan het recherchewerk worden voortgezet. Andersom kan het ook al eerder verkregen bewijs bevestigen. Ik begrijp niet waarom wij nog steeds geen DNA databank hebben in Nederland. Vergelijkend DNA-onderzoek is effectief, het is nauwkeurig en het verhoogt het oplossingspercentage. Verder is er een zeer grote kans dat het een preventieve werking heeft. En doordat delen DNA zonder erfelijke informatie worden gebruikt, hoeven we niet bang te zijn wanneer de DNA-profielen toch in verkeerde handen vallen. De stap naar een databank is helemaal niet groot, maar hij moet wel gemaakt worden. Laten we nou gauw de onwerkelijkheid van televisieseries als Crime Scene Investigation de werkelijkheid worden.