Cameratoezicht

Als het aan het kabinet-Rutte ligt, zal dit aantal de komende jaren verder stijgen. In het regeerakkoord staat in het hoofdstuk over veiligheid: ‘Er komt meer cameratoezicht’. De minister van Veiligheid en Justitie gaat hier niet over – de gemeenteraad moet de burgemeester toestemming geven – maar de boodschap is duidelijk: hoe meer camera’s, hoe beter.

Uit dezelfde analyse over 2009 en 2010 blijkt dat acht gemeenten na discussie hebben besloten om géén cameratoezicht in te voeren. De argumenten zijn divers: te duur, te zwaar middel, kost te veel tijd, eerst andere maatregelen een kans geven. De gemeente Heerhugowaard is een bijzonder voorbeeld: hier oordeelde het OM dat de problemen niet groot genoeg waren om cameratoezicht te rechtvaardigen. De gemeente was hier niet blij mee en besloot beveiligers in te huren om overlastgevers direct aan te spreken op hun gedrag. Dit werkte zo goed dat de gemeente eind oktober 2010 besloot om hun contract te verlengen en verder af te zien van camera’s.

De gemeenten die geen camera’s ophangen, krijgen ook steun – niet uit Den Haag, maar vanuit wetenschappelijke hoek. Evaluaties in binnen- en buitenland concluderen keer op keer dat cameratoezicht nauwelijks effect heeft op (gewelds)criminaliteit en overlast. De belangrijkste reden hiervoor lijkt te zijn dat mensen onder invloed van alcohol, drugs of hevige emoties zich nauwelijks iets aantrekken van cameratoezicht. Ook achteraf blijken camerabeelden zelden iets op te leveren. In het Verenigd Koninkrijk toonde politieonderzoek aan dat er jaarlijks één misdaad wordt opgelost per duizend camera’s.

Dat dit soort kennis niet doorwerkt in de besluitvorming, bleek in Amsterdam-West, waar vorige week camera’s zijn opgehangen. Toen er een glas werd gegooid naar de stadsdeelvoorzitter, terwijl zij op straat werd geïnterviewd, was de maat vol: hier was beslist cameratoezicht nodig en wel direct. Het feit dat dit incident werd gefilmd en dat de dader zich niets van de camera aantrok, speelde geen rol in het debat.

Waarom kiezen gemeenten voor camera’s als ze meestal niets opleveren? Het antwoord moet worden gezocht in de symbolische waarde. Door camera’s op te hangen toont een gemeente daadkracht. Ook komen ze tegemoet aan de roep uit de bevolking om concreet en zichtbaar iets te doen tegen criminaliteit en overlast.

Gemeenten moeten zuinig met de beperkte middelen omgaan, vooral nu. Cameratoezicht kán werken, maar als de afgelopen vijftien jaar ons iets leren, is het wel dat het niet vanzelf gaat. Je moet vooraf precies weten hoe, waar en voor hoe lang cameratoezicht het gedrag van criminelen en overlastgevers in positieve zin moet bijsturen. Vervolgens moet je de camera’s op de juiste plek ophangen en de organisatie achter de schermen zo inrichten dat de beoogde gedragsbeïnvloeding er ook komt, live of achteraf. Dat is ingewikkeld, maar criminaliteit is nu eenmaal een ingewikkeld fenomeen. Gemeenten die dit te veel moeite vinden, kunnen hun geld beter aan wat anders uitgeven.

Sander Flight is partner bij onderzoeks- en adviesbureau DSP-groep.

Bijlage  nummer 2

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/09/04/reclamezuilen-filmen-reizigers-op-ns-stations-a1572184

Reclamezuilen filmen reizigers op NS-stations

De beelden worden gebruikt om een doelgroepanalyse te maken van het passerende publiek. Het is onduidelijk of de zuilen legaal zijn.

Digitale reclamezuilen op treinstations van de NS filmen onaangekondigd passerende reizigers. De NS en Exterion, het bedrijf dat de reclamezuilen plaatst, bevestigden dat maandag nadat een reiziger op Twitter melding had gemaakt van een camera in een reclamebord op station Amersfoort. Het is onzeker of de technologie aan de privacyregels voldoet.

Het gaat volgens Exterion om camera’s die analyseren wie een reclamezuil bekijken. De apparaatjes filmen en tellen voorbijgangers. Als iemand blijft staan, kan een programma persoonlijke kenmerken als geslacht en leeftijdsgroep vaststellen. Uit die gegevens blijkt voor welke adverteerders een bepaald reclamebord het meest interessant is.

De zuilen met camera’s staan niet alleen op NS-stations, maar ook op straat. In totaal zijn het er meer dan zevenhonderd. Omdat de analysesoftware duur is, functioneren niet alle zuilen ook daadwerkelijk. Op de NS-stations staan dertig werkende reclamezuilen met camera, zegt een Exterion-woordvoerder - onder meer op Eindhoven, Rotterdam Centraal en Amsterdam Centraal.

‘Sensoren’

Of de reclamezuilen legaal zijn, is nog maar de vraag. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zegt dat camera’s die uit commerciële overwegingen in de openbare ruimte geplaatst worden, nooit zijn toegestaan. “Daar gelden regels voor. Je kunt niet zomaar zonder toestemming gaan filmen”, zegt een woordvoerster.

Op Twitter gaf de NS maandag in eerste instantie toe dat er camera’s in de reclamezuilen zitten. Later veranderde het bedrijf die verklaring. Het zouden geen camera’s zijn, maar sensoren. Dat is echter een semantische discussie: Exterion bevestigt dat het “technisch gewoon camera’s zijn”.

Het reclamebedrijf houdt vol dat de camera’s “100 procent binnen de wet vallen”. De Exterion-woordvoerder meent dat er van een privacyschending geen sprake is, omdat de verzamelde data niet tot op de persoon herleidbaar zijn. Bovendien worden de beelden niet opgeslagen. “Als er morgen een aanslag wordt gepleegd en ze vragen camerabeelden bij ons op, dan hebben we niets.”

‘Technische kwestie’

Dat maakt de technologie volgens de AP nog niet per se legaal. “Het maken van de beelden op zich is al een verwerking van persoonsgegevens”, aldus de woordvoerster. En zelfs al zijn de data geanonimiseerd: het blijven persoonsgegevens. Maar of het verweer van Exterion écht geen stand houdt tegenover de wet, durft zij niet te zeggen. “Het is vooral een technische kwestie. Wat gebeurt er precies in die software?” De AP zegt met de NS in gesprek te gaan over de reclamezuilen.

De NS zegt alle vertrouwen te hebben dat de zuilen gewoon mogen blijven staan. Het vervoersbedrijf gaat uit van het oordeel van Exterion, dat de NS heeft verzekerd dat de zuilen in orde zijn. “We hebben in ons contract met Exterion afspraken gemaakt over de privacy, want dat vinden we belangrijk”, aldus een woordvoerder. Hij weet niet of de NS ook controleert of die afspraken worden nageleefd. Volgens Exterion hebben de twee bedrijven geregeld contact over de privacyafspraken. Over wat er gebeurt wanneer blijkt dat de zuilen toch niet binnen de wet vallen, wil de NS-woordvoerder geen uitspraken doen.

De AP kan nog niet zeggen of een overtreding van de privacyregels gevolgen kan hebben voor de NS, of dat de blaam in zo’n geval Exterion zou treffen. Ook over een eventueel onderzoek naar de camerazuilen doet de privacywaakhond geen mededelingen.

Bijlage nummer 3:

https://www.volkskrant.nl/tech/u-wordt-gefilmd-en-uw-emoties-gemeten-wat-doen-die-camera-s-in-billboards-op-stations~a4514861/

Laurens Verhagen 4 september 2017

U wordt gefilmd (en uw emoties gemeten): wat doen die camera's in billboards op stations?

Nietsvermoedend staart de treinreiziger in de nieuwe IJ-hal van het Centraal Station in Amsterdam naar een reclamezuil waarop een reclame voor een nieuw mobieltje is te zien. Wat hij niet weet is dat een handig verborgen cameraatje precies in de gaten houdt hoe lang hij naar dit scherm tuurt. Ook informatie over geslacht en leeftijd wordt doorgegeven. En, ja, ook of hij lacht of niet.

Iets voor een dystopische science fiction-film als Minority Report? Nee, het gebeurt nu al. Op stations, bij bushokjes en in grote winkelcentra in Nederland zijn digitale reclamezuilen voorzien van camera's die het passerende publiek in de gaten houden. Zij meten op die manier hoeveel mensen er naar een bepaalde uiting kijken en hoe lang dat gebeurt.

Exploitant van deze zuilen is marktleider Exterion Media (voorheen CBS Outdoor), dat alleen al op Amsterdam Centraal maar liefst 650 digitale schermen beheert. Sinds begin dit jaar loopt een test met de camera's, zegt marketingdirecteur Guy Grimmelt van Exterion Media. Technisch gezien kunnen alle digitale zuilen het kijkgedrag meten, maar gedurende de test draait de software nog op vijftig pilaren. Deze zuilen rouleren over de verschillende locaties.

Na de nodige kritische vragen op Twitter probeert de NS zijn reizigers gerust te stellen met de mededeling dat het niet om camera's gaat, maar om sensoren die alleen de aantallen meten. Maar volgens Grimmelt klopt dat niet helemaal, al spreekt ook hij liever van sensoren dan over camera's. Deze sensoren leggen wel degelijk meer vast dan alleen de hoeveelheid mensen die naar een reclame kijken. Ook het geslacht, schatting van leeftijd en kijkduur worden opgeslagen. Dit is bijzonder waardevolle informatie voor adverteerders, die tot voor kort in het duister tastten over de effectiviteit van hun buitenreclame.

Er worden géén beelden opgeslagen, benadrukt Grimmelt. 'Als de politie bij ons zou aankloppen, kunnen we niets leveren.' Ook kunnen de gegevens volgens Grimmelt niet worden herleid tot individuele personen. Op het moment dat dit wel gebeurt, zou Exterion immers aan het verwerken van persoonsgegevens doen. En daarvoor is toestemming nodig, zegt een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens. 'In zijn algemeenheid is het gebruik van camera's in openbare ruimtes voor reclamedoeleinden niet toegestaan.'

Exterion kijkt overigens ook naar het analyseren van emoties: is iemand blij of juist niet? Deze gegevens zijn echter nog niet betrouwbaar genoeg om te kunnen bijdragen aan betere profielen, stelt de marketingdirecteur. Maarten Goudsmit, advocaat bij Kennedy van der Laan, vindt het inzetten van sensoren op abri's 'op het randje'. 'Bij beveiligingscamera's snapt iedereen dat dat gebeurt. En ook wat het nut daarvan is. Bij reclamezuilen zet ik vraagtekens bij de vraag of dit een gerechtvaardigd belang is, nog los van de vraag of de beelden worden opgeslagen of niet.'

Voor Rejo Zenger van privacyorganisatie Bits of Freedom past het in een bredere trend: 'Er zitten steeds vaker sensoren in apparaten waar je het niet van verwacht. In een lantaarnpaal bijvoorbeeld of, zoals nu, in een billboard. Dit is ongelofelijk misleidend. Het publiek wordt voorgelogen.'

Concurrenten JCDecaux en ClearChannel zeggen desgevraagd geen gebruik te maken van camera's in hun digitale buitenborden.

Bijlage nummer 4:

https://www.politie.nl/themas/cameratoezicht.html

Waarom is er cameratoezicht?

Cameratoezicht door de overheid wordt voornamelijk ingezet om de openbare orde in de openbare ruimte te waarborgen. Vaak gaat het om cameratoezicht in binnensteden en uitgaansgebieden. Maar als er voldoende aanleiding voor is, komt het ook terug in woonwijken, stationsgebieden en andere openbare plaatsen. Door cameratoezicht wil de politie:

· verstoringen van de openbare orde en veiligheid (vroegtijdig) opmerken;

· criminaliteit zoals geweld, overlast en vernielingen verminderen;

· hulpdiensten beveiligen;

· het veiligheidsgevoel van de bevolking vergroten;

· schade door criminaliteit verminderen;

· opsporing en vervolging van strafbare feiten bevorderen;

· een efficiëntere inzet van politiemensen en buitengewoon opsporingsambtenaren.

Is cameratoezicht overal toegestaan?

Cameratoezicht mag alleen worden ingezet op openbare plaatsen als dit nodig is voor de handhaving van de openbare orde en om strafbare feiten op te sporen. In artikel 151c van de Gemeentewet is vastgelegd aan welke privacynormen cameratoezicht op openbare plaatsen moet voldoen.

Cameratoezicht mag alleen worden ingezet op openbare plaatsen als dit nodig is voor de handhaving van de openbare orde en om strafbare feiten op te sporen. In artikel 151c van de Gemeentewet is vastgelegd aan welke privacynormen cameratoezicht op openbare plaatsen moet voldoen.

Op grond van de wet moeten burgers in kennis worden gesteld van de mogelijkheid dat zij op beelden kunnen voorkomen zodra zij het gebied betreden dat valt binnen het bereik van de camera’s. Aan deze vereiste moet niet alleen worden voldaan bij het vastleggen van beelden, maar ook als er sprake is van monitoring en er dus geen opnames worden gemaakt. Het niet kenbaar maken van cameratoezicht is strafbaar.

Wie gaat er over cameratoezicht?

De besluitvorming over het al dan niet inzetten van publiek cameratoezicht ligt bij de gemeenteraad en de burgemeester. De politie is verantwoordelijk voor het verwerken van de beelden op grond van de Wet politiegegevens. De politie is ook de instantie die gebruikmaakt van de beelden voor de handhaving van de openbare orde. Daarom ligt (op grond van artikel 151c lid 3 Gemeentewet) de operationele regie bij de politie.

Wie is verantwoordelijk voor het cameratoezicht?

Het gemeentebestuur is hoofdverantwoordelijke voor het veiligheidsbeleid en toezicht in de publieke ruimte. De besluitvorming over het plaatsen van camera’s voor toezicht op openbare plaatsen ligt dan ook bij het gemeentebestuur. De burgemeester is primair belast met de handhaving van de openbare orde. De politie is verantwoordelijk voor het verwerken van de beelden op grond van de Wet politiegegevens. De politie is ook de instantie die gebruikmaakt van de beelden voor de handhaving van de openbare orde.

Een incident komt in beeld. Wat gebeurt er dan?

Hoewel de observatie ook wordt gedaan door beveiligingsbedrijven of buitengewoon opsporingsambtenaren, beslist alleen de politie over politie-inzet. In de praktijk komt het erop neer dat de cameraobservant beelden van een incident (of dat verwacht) doorzet naar een politiefunctionaris, die dan beslist over het inzetten van de politie.

Hoe lang worden camerabeelden bewaard?

Vindt het cameratoezicht plaats onder het regime van artikel 151c Gemeentewet, dan mogen de beelden ten hoogste vier weken worden bewaard. Een uitzondering op deze regel vormen alle beelden waarop strafbare feiten zijn vastgelegd en de beelden die door de politie ingezet worden voor de opsporing en vervolging van de verdachten van een gepleegd strafbaar feit.