“Mafse hé”! “Ja, jij ook welterusten”.
Het is tegenwoordig steeds meer aan de orde van de dag: De gevoelswaarde die tussen woorden meer en meer uiteenloopt. Als iemand zegt: “Ik ga maffen”, dan vindt men het misschien raar. Als diezelfde persoon zegt: “Ik ga slapen”, klinkt dit ons als normaal in de oren. Wat is dit verschijnsel dat gevoelswaarde wordt genoemd eigenlijk en hoe is het ontstaan? Daar hopen we in deze beschouwing wat verder op in te gaan.
Gevoelswaarde wil eigenlijk zeggen het gevoel dat mensen bij een woord hebben. Vroeger was daar geen sprake van. Er waren er maar weinig synoniemen en die er waren hadden ongeveer dezelfde gevoelswaarde. Nu zou men zich schamen om woorden als vrouwmensch en wief te gebruiken, maar vroeger waren dat echter normale woorden. Dit is het bewijs dat verschillende meningen over gevoelswaarde mogelijk zijn. Langzamerhand is de gevoelswaarde tussen synoniemen sterker gaan verschillen. In het ABN (niet in straattaal) is het absoluut verboden om woorden als dippen (je pinpas ineen geldgleuf steken in een winkel om te betalen), chillen, dope en moven te gebruiken, terwijl de synoniemen ontspannen en zich verplaatsen heel normale woorden zijn.
De meningen die mensen bij de gevoelswaarde van woorden hebben, verschillen ook nog zeer sterk. Dialecten spelen daarbij een grote rol. Een Veluwer zal een zin als: Hij is hartstikke dood, niet als grof beschouwen, terwijl iemand die ABN spreekt er misschien wel van achterover slaat. Omdat op het platteland over het algemeen dialect of een mengsel van dialect en ABN wordt gesproken en in de stad ABN, is er ook verschil te zien tussen de stad en het platteland.
Ook ouderen en jongeren hebben zeer verschillende meningen over bepaalde woorden. Ouderen zijn vaker met ABN opgevoed, terwijl het hart van jongeren wordt gestolen door jongerenculturen. Zij groeien op met over het algemeen slecht Nederlands en zijn gewend aan woorden die ouderen absoluut onbehoorlijk vinden of nooit gebruiken, bijvoorbeeld mongool (als begroeting) en vet chil.
De verschillen zijn ten laatste ook nog te zien tussen verschillende niveaus. Mensen met lager niveau gebruiken meestal grovere woorden (en vinden deze dus normaler) dan mensen met hoger niveau (die over het algemeen netter spreken).
Woorden kunnen ook een negatieve gevoelswaarde hebben. Een onderzoek* in Rotterdam bijvoorbeeld, wees uit dat veel Marokkaanse, Turkse en autochtone jongeren het woord allochtoon associëren met achterstand en extremisme.
De gevoelswaarde tussen woorden zal in de toekomst waarschijnlijk nog meer gaan verschillen. Het is daarom belangrijk altijd een juiste woordkeus te doen om te voorkomen dat men iemand beledigd of dom overkomt. Gebruik in bijvoorbeeld sollicitatiebrieven altijd ABN zodat iedereen aan jouw woordkeus een goede gevoelswaarde geeft. Op straat bij vrienden hecht men maar weinig waarde aan gevoelswaarde: men staat niet te springen om ABN te spreken. Daar kun je dus gewoon met straattaal spreken. Dat zal nooit ofte nimmer veranderen.
REACTIES
1 seconde geleden