Balansverslag boekenlijst bovenbouw

HET FREGATSCHIP JOHANNA MARIA
ONVERVULDE VERLANGENS 
Het thema van onvervulde verlangens komt op twee verschillende manieren terug in het boek: allereerst, en ook het meest duidelijk, het verlangen van Brouwer om ooit eigenaar te worden van de Johanna Maria. Dit verlangen blijft onvervulbaar bijna tot aan het einde van het boek, o.a. door het uit zicht verliezen van het schip en de verkoop van het schip aan verschillende kapiteins. Ten tweede heeft kapitein Wilkens vrijwel constant het verlangen om zijn vrouw en kinderen terug te zien, maar door zijn lange reizen die vaak alleen nog maar langer worden vanwege stormen en beschadigingen aan het schip, blijft ook dit verlangen vaak onvervuld. 
Ik vind dat het thema goed uitgewerkt is, omdat je bij beide personages duidelijk hun verlangens voelt en naarmate het verhaal vorderde, merkte ik dat ik ook wel echt met hen mee begon te leven en hun frustraties begon te voelen. Toch maakte dit het verhaal wel enigszins eentonig: het hele boek draait om Brouwers pogingen om de Johanna Maria in handen te krijgen en verder zijn er vrij weinig andere gebeurtenissen die het verhaal interessant maken. De persoonlijkheden van de personages voelden hierdoor ook een beetje ver weg, omdat je als lezer niet veel over hen te weten komt behalve hun onvervulde verlangens.  

OEROEG 
VRIENDSCHAP 
Het thema van vriendschap kan duidelijk worden teruggezien in de band tussen Oeroeg en de ik-persoon. Als zij jong zijn is deze vriendschap gebaseerd op kinderlijke onschuld, maar naarmate ze ouder worden nemen de verschillen tussen hen toe en groeien zij langzaam uit elkaar. Als kinderen hadden zij dit niet verwacht, want zij hoorden bij elkaar en hun vriendschap was vanzelfsprekend. Daarnaast is de band tussen de personages ook van symbolische aard: Oeroeg representeert Nederlands-Indië en de ik-persoon Nederland. Eerst staan deze nog naast elkaar, maar naarmate de tijd voorbijgaat komen zij steeds meer tegenover elkaar te staan.  
Het thema van vriendschap is naar mijn mening goed verwerkt en ook erg mooi beschreven. Het vormt als het ware de rode draad door het hele boek heen en de stijl waarin dit is geschreven sprak mij erg aan. Ik denk dat de (ontwikkeling van de) vriendschap tussen de ik-persoon en Oeroeg ook erg realistisch is: niet alleen vanwege het feit dat hun vriendschap uiteindelijk beëindigd wordt door de oorlog, maar ook door de manier waarop ze uit elkaar groeien naarmate ze ouder worden, wat denk ik bij veel vriendschappen gebeurt.  

NOOIT MEER SLAPEN 
DESILLUSIE 
Van het thema van desillusie is al vrijwel helemaal vanaf het begin sprake, namelijk wanneer Alfred de luchtfoto’s niet in handen kan krijgen. Vanaf dit moment blijft het thema terugkomen in het verhaal: alles zit hem tegen, hij kan moeilijk contacten leggen met anderen en al zijn pogingen tot het krijgen van onderzoeksresultaten mislukken. Hij keert uiteindelijk terug naar Nederland, zonder zijn illusie om iets groots te kunnen volbrengen. 
Eigenlijk had ik dit thema niet direct in het verhaal herkend en pas achteraf, bij het lezen van uittreksels voor mijn boekverslag, realiseerde ik me op wat voor manier dit thema verwerkt werd in het boek. Misschien komt dit ook door het feit dat desillusie niet per se een begrip is dat ik vaak tegenkom, maar ik vond het lastig om dit thema eruit te halen. Eigenlijk vond ik het lastig om überhaupt een thema te ontdekken: het verhaal, hoewel interessant om te lezen, voelde voor mij meer als simpelweg een beschrijving van Alfreds reis, zonder enige duidelijke thematiek. Tijdens het lezen had ik dus moeite met het vinden van een thema, maar achteraf terugkijkend denk ik dat het thema wel goed is verwerkt, omdat het in veel van de gebeurtenissen in het boek terugkomt. 

HERSENSCHIMMEN 
DEMENTIE 
De hoofdpersoon Maarten heeft dementie en het boek vertelt het verhaal over de invloed van deze ziekte op zijn leven. Door het boek heen gaat hij steeds verder achteruit: hij vergeet veel, herkent mensen niet meer en kan op eind nauwelijks meer denken, alleen nog maar dingen waarnemen. Het boek is geschreven vanuit de eerste persoon en hierdoor maak je als lezer zelf heel bewust mee wat voor gevolgen dementie heeft. 
Hersenschimmen was voor mij een boek dat mij erg aangreep, met name door de manier waarop het thema werd uitgewerkt. Als lezer merk je gedurende het verhaal dat Maartens ziekte verergert en door het gebruik van het ik-perspectief ben je zelf erg bewust van de gevolgen van dementie op iemands leven. Ik denk dat met name deze manier van vertellen er voor mij voor heeft gezorgd dat het thema erg realistisch en dichtbij voelt. Ook de manier waarop de langzame verergering van zijn ziekte beschreven werd, vond ik erg aangrijpend. Langzaamaan wordt zijn geheugen steeds slechter en dat is soms erg pijnlijk om te lezen, maar ik vind dat het thema hierdoor juist goed is verwerkt. 

EILANDGASTEN 
ESCAPISME 
Alle gasten die naar Duinroos komen zitten met een probleem en hun vakantie vormt hier als het ware een ‘escape’ van. Typerend voor escapisme is het ontdekken van een oplossing voor het probleem of het komen tot nieuwe inzichten en ook in dit boek is dat het geval: vrijwel alle personages weten hun probleem op te lossen (bijv. de oude man die zijn zin in het leven terugvindt) of doen nieuwe inzichten op (bijv. Sanne die een beslissing neemt over haar zwangerschap). 
Voor mij kwam het thema duidelijk terug in het boek, want aan het begin van elk verhaal werd al duidelijk dat de personages met een probleem zaten en welk probleem dat dan was. Hierdoor werden de verhalen af en toe wel wat voorspelbaar, aangezien je als lezer wel doorhebt dat de personages iets gaan doen aan hun problemen. Toch vond ik niet storend, want de verhalen bleven interessant om te lezen en het boek las hierdoor makkelijk weg. Daarnaast vond ik het gebruik van alle verschillende verhaallijnen een goede manier om escapisme te illustreren: het laat duidelijk zien dat vrijwel iedereen weleens met een probleem zit en dat veel mensen een manier zoeken om hier tijdelijk afstand van te nemen (bijv. door middel van een vakantie, zoals de personages in Eilandgasten) om tot een oplossing te komen. 

SONNY BOY 
LIEFDE IN OORLOGSTIJD 
In het boek wordt het verhaal verteld van de relatie tussen Rika en Waldemar in de periode voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel mensen hebben kritiek op het stel en samen maken ze heel wat mee, maar ondanks alle moeilijkheden blijven Rika en Waldemar toch van elkaar houden. Hun liefde houdt stand tot aan het eind, als zij elkaar voor het laatst zien in kamp Vught vanaf waar beiden naar verschillende kampen worden gebracht en om het leven komen (Rika in een kamp en Waldemar bij een mislukte poging tot ontsnapping van een schip). 
Ik vind het lastig om de verwerking van dit thema aan te geven, niet alleen vanwege het feit dat het thema tamelijk breed is, maar ook omdat het moeilijk is om überhaupt een thema te vinden in een non-fictie boek. Toch denk ik dat de beschrijving van deze relatie in oorlogstijd wel erg mooi en goed gelukt is, vooral omdat het boek gaat over het leven en de liefde van onbekende, ‘normale’ Nederlanders. Dit wordt ook aangegeven in het motto: Sonny Boy beschrijft niet het verhaal van de bekende en belangrijke mensen, maar juist van diegenen die anders vergeten zouden worden. Dit vind ik een heel mooi idee en ik denk dat de schrijver erin geslaagd is om het thema goed te verwerken in het levensverhaal van deze personen. 

ANNA BOOM 
LEVEN IN OORLOGSTIJD 
Het boek vertelt het verhaal van het leven van Anna Boom, met name het gedeelte van haar leven in de periode tijdens en net na de Tweede Wereldoorlog. Het laat zien hoe haar leven er in die periodes uitziet en hoe zij omgaat met alle gruwelijkheden van de oorlog. Daarnaast focust het boek ook op Anna’s relaties, dus het thema van liefde, en dan met name in oorlogstijd, speelt hier ook een grote rol. 
Anna Boom is net als Sonny Boy een non-fictie boek met een vergelijkbaar thema. Ook hier vind ik het dus moeilijk om een mening te vormen over de manier waarop het thema is uitgewerkt, maar opnieuw denk ik dat het boek een goed beeld schetst van de situatie tijdens de Tweede Wereldoorlog en dit op een mooie manier weergeeft. Het verhaal beschrijft het leven tijdens de oorlog op een gedetailleerde manier en ik denk dat dit er voor mij aan heeft bijgedragen dat het boek best aangrijpend was, aangezien je als lezer zelf een beetje ervaart hoe het voor de mensen in die tijd geweest moet zijn. Deze gedetailleerde beschrijving sluit dus aan bij de goede verwerking van het thema. 

DORSVLOER VOL CONFETTI 
OPGROEIEN IN EEN STRENG CHRISTELIJKE OMGEVING 
Het boek vertelt het verhaal van Katelijne en haar ervaringen met opgroeien in een streng christelijke omgeving. Door het verhaal heen groeit ze steeds verder op en begint ze steeds meer na te denken over het geloof, de dingen die daarbij komen kijken en de invloed daarvan op haar leven. 
Ik denk dat de schrijver het thema goed heeft verwerkt door het hele boek heen, aangezien het geloof van invloed is op vrijwel elke gebeurtenis in het boek. Het geloof speelt een erg grote rol in dit gezin en dit komt dan ook in veel gebeurtenissen terug. Dit is bijv. het geval bij de vele dingen die als een zonde worden gezien, zoals popmuziek, de kermis en sprookjes. Ik denk dat de schrijver ook een erg realistisch beeld geeft van de gereformeerde gemeente in de jaren ’80 en ’90 en ik vind dat er in het boek duidelijk naar voren komt hoe het is om op te groeien in zo’n omgeving.  

WEES ONZICHTBAAR   
COMING OF AGE  
Wees onzichtbaar is een coming of age boek en in dit geval gaat het in het bijzonder om het opgroeien met een dominante vader. Metins vader is agressief, ongeïnteresseerd en zelfingenomen en deze houding ten opzichte van zijn kinderen heeft veel invloed op de manier waarop zij opgroeien. Door het boek heen begint Metin steeds minder van zijn vader te accepteren en hun band verslechtert. 
Als lezer merk je gedurende het boek dat Metin steeds verder opgroeit, niet alleen vanwege de beschrijvingen van zijn leeftijd en in welke klas hij zit, maar ook door de manier waarop de toon van het verhaal verandert. Het boek is geschreven vanuit een ik-perspectief en hierdoor merk je duidelijk hoe Metins houding en kijk op de wereld verandert. Dit is bijv. te zien aan hoe hij over zijn vader denkt: eerst heeft hij nog kinderlijke verwachtingen van hem, maar naar mate hij ouder wordt, realiseert hij zich dat zijn vader niet de man is die om hem geeft of voor hem zorgt. Ik vind dat deze veranderende toon het thema van coming of age goed weergeeft en ik denk dat het in grote mate bijdraagt aan hoe goed het thema verwerkt is in het verhaal. Er wordt namelijk niet alleen simpelweg beschreven hoe Metin opgroeit, maar je voelt het als lezer ook door de manier waarop het verhaal wordt verteld. 

VERGELIJKING VAN THEMA’S 
Het enige overlappende thema in de boeken die ik heb gelezen, is het leven en de liefde tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar Sonny Boy en Anna Boom allebei over gaan. Ik denk dat dit thema op een redelijk vergelijkbare manier is verwerkt: beide boeken beschrijven het leven van (onbekende) personen in de periode voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog en de moeilijkheden die daarbij komen kijken. De hoofdpersonen werken tijdens de oorlog in het verzet, hoewel in verschillende landen en op verschillende manieren. De beschrijving van het leven tijdens de oorlog komt dus redelijk overeen. Ik denk dat het thema van liefde tijdens de oorlog juist net op een andere manier terugkomt in beide boeken: Sonny Boy focust op het vechten voor een relatie ondanks alle problemen die de oorlog brengt (en er dus alles aan blijven doen om deze relatie in stand te houden), terwijl Anna Boom meer is gericht op het beschrijven van de verschillende relaties die de hoofdpersoon opbouwt zonder de specifieke invloed van de oorlog op deze relaties. Er zijn dus overeenkomsten en verschillen te zien in de manier waarop het thema is verwerkt in beide boeken.  

VERGELIJKING VAN THEMA’S 
Het enige overlappende thema in de boeken die ik heb gelezen, is het leven en de liefde tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar Sonny Boy en Anna Boom allebei over gaan. Ik denk dat dit thema op een redelijk vergelijkbare manier is verwerkt: beide boeken beschrijven het leven van (onbekende) personen in de periode voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog en de moeilijkheden die daarbij komen kijken. De hoofdpersonen werken tijdens de oorlog in het verzet, hoewel in verschillende landen en op verschillende manieren. De beschrijving van het leven tijdens de oorlog komt dus redelijk overeen. Ik denk dat het thema van liefde tijdens de oorlog juist net op een andere manier terugkomt in beide boeken: Sonny Boy focust op het vechten voor een relatie ondanks alle problemen die de oorlog brengt (en er dus alles aan blijven doen om deze relatie in stand te houden), terwijl Anna Boom meer is gericht op het beschrijven van de verschillende relaties die de hoofdpersoon opbouwt zonder de specifieke invloed van de oorlog op deze relaties. Er zijn dus overeenkomsten en verschillen te zien in de manier waarop het thema is verwerkt in beide boeken.  

BESTE EN SLECHTSTE BOEK  
Voor mij was mijn slechtste boek van mijn leeslijst al vrij snel duidelijk: Het fregatschip Johanna Maria was één van de weinige boeken waar ik echt niet doorheen kon komen. De manier van schrijven sprak mij niet aan, het boek bevatte veel scheepstermen waardoor het nogal verwarrend was en de verhaallijn bestond in het begin vooral uit een opsomming van reizen en kapiteins die het schip kochten en verkochten. Daarnaast vond ik dat de persoonlijkheden van de personages niet heel erg uitgewerkt waren, waardoor ik mij als lezer niet echt betrokken voelde bij het verhaal. Hoewel het boek naar het einde toe wel wat interessanter werd, bleef Het fregatschip Johanna Maria het boek dat mij het minst aansprak. 
Ik denk dat Hersenschimmen het beste boek van mijn leeslijst is. Ik vond het een heel aangrijpend boek, vooral vanwege het feit dat het verhaal verteld wordt vanuit Maartens perspectief en je daardoor zelf ook een klein beetje kan ervaren wat voor invloed dementie heeft op je hersenen en de manier waarop je alles ziet, hoewel dit natuurlijk niet te vergelijken is met hoe het echt is om met dementie te leven. De verwarring die je als lezer ervaart, met name richting het einde wanneer Maarten steeds verder achteruit gaat, zorgde ervoor dat dit boek mij nog erg lang bijbleef en ik denk dat dit daarom het boek van mijn lijst is dat mij het meest aansprak.