§ 0 De standaardfoutenlijst

 

Opdracht 1

 

§1 Dubbelop

 

Opdracht 2

De soort fout (tussen haakjes) hoef je niet te noteren; die is hier ter informatie gegeven.

1 zo nu en dan + af en toe (= tautologie)

Verbetering: laat een van beide woordgroepen weg

2 verbieden + geen (= dubbele ontkenning)

Verbetering:

Hoe kan de trainer jou ooit verbieden om een baantje te nemen; daar gaat hij toch niet over!

Of: Hoe kan de trainer ooit van jou eisen / vergen om geen baantje te nemen; daar gaat hij toch niet over!

3 verexcuseren (= contaminatie)

Verbetering: ‘excuseren’ of ‘verontschuldigen’

4 Aan ... aan (= onjuiste herhaling)

Verbetering: het tweede ‘aan’ moet weg

5 zo optimaal mogelijk (= contaminatie)

Verbetering: ‘optimaal’ of ‘zo hoog mogelijk’

6 Tot mijn spijt + helaas (= tautologie; er is sprake van volledige herhaling van een begrip, de functie in de zin is hetzelfde, maar de woordsoort niet; dat laatste pleit enigszins tegen tautologie)

7 toegekeerd (= contaminatie)

Verbetering: ‘toegekend’ of ‘uitgekeerd’

8 een gratis cadeautje (= pleonasme; een cadeautje is altijd gratis)

Verbetering: laat ‘gratis’ weg

9 genoodzaakt + moeten (= tautologie)

Verbetering:

Uiteindelijk waren we genoodzaakt om onze plannen op bepaalde punten bij te stellen.

Of:

Uiteindelijk moesten we onze plannen op bepaalde punten bijstellen.

10 Tegen het licht (= contaminatie)

Verbetering: ‘In het licht’ of ‘Tegen de achtergrond’

11 de eerste introductie (= pleonasme)

Verbetering: ‘de introductie’ of ‘de eerste momenten’

12 geen enkel verschil uit (= contaminatie)

Verbetering; ‘Het maakt geen verschil’ of  ‘Het maakt niet uit’

13 er ... van afzien + geen (dubbele ontkenning)

Verbetering:

Misschien moet je er toch maar van afzien om op die kleine flat een hond te nemen.

Of:

Misschien moet je toch maar besluiten om op die kleine flat geen hond te nemen.

14 klein detail (= pleonasme)

Verbetering: laat ‘klein’ weg

15 ging ... gemoeid (= contaminatie)

Verbetering:

Met de invoering van het nieuwe zorgstelsel waren minder problemen gemoeid dan verwacht werd.

Of:

Er waren met de invoering van het nieuwe zorgstelsel minder problemen gemoeid dan verwacht werd.

Of:

De invoering van het nieuwe zorgstelsel ging met minder problemen gepaard dan verwacht werd.

16 Als kind zijnde (= contaminatie)

Verbetering: laat ‘zijnde’ weg

17 vaste standaarduitrusting (= pleonasme)

Verbetering: laat ‘vaste’ of ‘standaard’ weg

18 We nemen aan + waarschijnlijk (= pleonasme)

Verbetering: laat ‘waarschijnlijk’ weg

19 de oorzaak + te wijten aan (= contaminatie)

Verbetering:

Volgens de politie Noord-Holland was het ongeval te wijten aan onoplettendheid van de buschauffeur.

Of:

Volgens de politie Noord-Holland was onoplettendheid van de buschauffeur de oorzaak van het ongeval.

20 maar + echter (= tautologie)

Verbetering: laat een van beide woorden weg

 

 

§2 Fouten met verwijswoorden

 

Opdracht 3

1 het

2 ze (niet: zij!), haar

3 hij

4 het

5 hem

6 ze (niet: zij!)

7 het

8 hem

 

Opdracht 4

1 haar

2 zijn

3 haar

4 zijn

5 zijn

6 haar

7 zijn, zijn

8 haar

 

Opdracht 5

1 zij, hun

2 hen, zij

3 hun

4 zij

5 hen

6 hun

7 hen

8 zij, hen

 

Opdracht 6

1 deze

2 dat

3 dat

4 wat

5 die

6 wat

7 wat

8 wie

 

Opdracht 7

1 waaraan

2 op wie

3 aan wie

4 waarmee

5 waarop

6 van wie

7 van wie

8 waaraan

 

Opdracht 8

1 ‘hij’ moet zijn ‘ze’

2 ‘ze’ verwijst onduidelijk: betekent ‘ze’ ‘de directie’ of ‘de secretaresse’? Verbetering: ... dat de heren de klanten tevreden moesten houden.

3 ‘ze ... verwachten’ moet zijn ‘het .. verwacht’; of desnoods: ‘De bestuursleden ... hebben’

4 ‘wat’ moet zijn ‘dat’

5 het tweede ‘hij’ verwijst onduidelijk: betekent ‘hij’ ‘de stagiair’ of ‘de chef’? Verbetering:

De chef zei tegen de stagiair: ‘Ik vind het vervelend dat jij nogal eens te laat op je werk komt.’

Of (in de andere betekenis):

De chef zei tegen de stagiair: ‘Ik vind het vervelend dat ik nogal eens te laat op mijn werk kom.’

6 ‘haar’ moet zijn ‘zijn’

7 ‘zij ... beslissen’ moet zijn ‘die ... beslist’ (die = de consument)

8 ‘waarover’ moet zijn ‘over wie’

 

 

§3 Incongruentie

 

Opdracht 9

1 (correct)

2 (correct)

3 Dus jij denkt dat dit soort mensen nooit voor een Koninklijke onderscheiding in aanmerking zal komen.

4 De prijs werd toegekend aan de stichting De Toekomst, die mensen die langdurig gevangen zitten, wil helpen.

5 (correct)

6 (Aan) alle inzenders werd gevraagd om hun ontwerpen van naam en adres te voorzien.

7 De vakbondsvertegenwoordigers bleven oproepen tot verzet, omdat een aantal werknemers zich niet als staker wilde laten registreren.

8 De media (meervoud van ‘medium’!) stellen de politici onnodig kritische vragen, die dan toch niet beantwoord worden.

 

 

§4 Dat/als-constructie

 

Opdracht 10

1 Het rekeningrijden moet snel worden ingevoerd, omdat Nederland binnenkort één lange file is, wanneer er niets gebeurt.

2 De student moet een grafische rekenmachine gebruiken, zodat hij daar goed mee kan werken, als hij tijdens zijn stage in een bedrijf werkt.

3 Het ziet ernaar uit dat de neushoorn binnen enkele decennia zal uitsterven, wanneer er niet meer aan de bescherming van dit dier gedaan wordt.

4 Spraken de jongens af dat ze in de zomervakantie naar Turkije zouden gaan, als ze geld genoeg zouden verdienen?

5 Soaps moeten verboden worden, omdat jongeren een totaal verkeerd beeld krijgen van liefde en relaties, als ze naar zulke series kijken.

 

 

§5 Foutieve samentrekking

 

Opdracht 11

1 Ik ben mezelf niet of ik ben mezelf al die jaren nooit geweest.

Deze samentrekking is echt ongrammaticaal, maar wel leuk bedacht door Acda & De Munnik.

2 Janneke gaat studeren in Groningen, maar Ellen en Denise gaan studeren in Amsterdam.

Veel mensen zullen deze samentrekking correct (of tenminste aanvaardbaar) vinden.

3 Op dit terrein worden bij nader inzien geen woningen gebouwd, maar wordt een park aangelegd.

Veel mensen zullen deze samentrekking aanvaardbaar vinden, maar in geschreven taal is ze niet toelaatbaar.

4 Op dit terrein worden misschien woningen gebouwd, of wordt een sporthal gebouwd.

De zin ‘Op dit terrein worden misschien woningen gebouwd of een sporthal’ vindt vrijwel iedereen correct.

5 De meeste journalisten schrijven beter dan de redacteur schrijft. (correct)

6 Ik ga fietsen, maar Janneke gaat met de auto.

Veel mensen zullen deze samentrekking aanvaardbaar vinden, maar in geschreven taal is ze niet toelaatbaar.

7 De jarige pakte alle cadeautjes uit en de jarige pakte daarna alle cadeautjes weer netjes in.

(correct)

 

Opdracht 12

1 niet correct

Weggelaten: Winanka komt nooit uit met haar salaris en Winanka komt dus telkens bij mij geld lenen.

Uitleg: In het eerste deel van de zin is het werkwoord ‘uitkomen’, in het tweede deel ‘komen’. Dus mag je dat niet samentrekken. ‘Winanka’ mag je wel weglaten: dat is beide keren onderwerp.

Verbetering: Winanka komt nooit uit met haar salaris en komt dus telkens bij mij geld lenen

 

2 niet correct

Weggelaten: De overvaller had de vrouw eerst een stomp in de maag gegeven en de overvaller had de vrouw toen beroofd. (niet correct)

Uitleg: ‘De overvaller’ (beide keren onderwerp) en ‘had’ (beide keren hulpwerkwoord) mag je wel samentrekken, maar ‘de vrouw’niet. Dat is in het eerste deel van de zin meewerkend voorwerp en in het tweede deel lijdend voorwerp.

Verbetering: De overvaller had de vrouw eerst een stomp in de maag gegeven en haar toen beroofd.

 

3 niet correct

Weggelaten: Deze cadeaubon is een jaar geldig en deze cadeaubon zullen we inwisselen voor nieuwe kerstversiering.

Uitleg: ‘Deze cadeaubon’ is in het eerste deel van de zin onderwerp en in het tweede deel ‘lijdend voorwerp. Dus is de samentrekking niet correct.

Verbetering: Deze cadeaubon is een jaar geldig en die zullen we inwisselen voor nieuwe kerstversiering.

 

4 niet correct

Weggelaten: Langs dit bospad wordt binnenkort een sloot gegraven en langs dit bospad wordt binnenkort lantarenpalen geplaatst.

Uitleg: In het tweede deel van de zin moet de persoonsvorm meervoud zijn (bij lantarenpalen).

‘Langs dit bospad’ en ‘binnenkort’ mag je wel weglaten, want beide zijn in beide delen van de zin bijwoordelijke bepaling.

Verbetering: Langs dit bospad wordt binnenkort een sloot gegraven en worden lantarenpalen geplaatst.

 

5 niet correct

Weggelaten: De directeur is wel op zijn kamer, maar de directeur is vandaag niet voor overleg beschikbaar.

Uitleg: Het woord ‘is’ is in het eerste deel van de zin zelfstandig werkwoord (het betekent ‘zich ergens bevinden’), maar in het tweede deel van de zin koppelwerkwoord (in het naamwoordelijke gezegde ‘is beschikbaar’). Daarom mag je ‘is’ niet weglaten. ‘De directeur’ mag je wel weglaten, want dat is in beide delen van de zin onderwerp.

Verbetering: De directeur is wel op zijn kamer, maar is vandaag niet voor overleg beschikbaar.

 

6 Zij is al drie weken ziek en voorlopig nog niet beter. (correct)

‘Zij’ is in beide delen van de zin het onderwerp en ‘is’ is in beide delen van de zin koppelwerkwoord.

 

7 niet correct

Weggelaten: Uw prijzen zijn misschien wat hoger, maar uw levertijd zijn een stuk korter.

Uitleg: In het tweede deel van de zin moet de persoonsvorm enkelvoud zijn (bij levertijd).

Verbetering: Uw prijzen zijn misschien wat hoger, maar uw levertijd is een stuk korter.

 

8 niet correct.

Weggelaten: Herman blijft voorlopig op zijn huidige adres wonen en Herman blijft dus tevreden met zijn woonsituatie.

Uitleg: ‘Herman’ is in beide delen van de zin onderwerp en mag dus samengetrokken worden. Maar ‘blijft’ is in het eerste deel van de zin hulpwerkwoord (wg = blijft wonen) en in het tweede deel koppelwerkwoord (ng = blijft [tevreden]). Dat is onjuist, dus mag ‘blijft’ niet samengetrokken worden.

Verbetering: Herman blijft voorlopig op zijn huidige adres wonen en blijft dus tevreden met zijn woonsituatie.

 

9 niet correct

Weggelaten: Mijn jeugd in Emmeloord was geweldig en mijn jeugd in Emmeloord zal ik niet snel vergeten.

Uitleg: ‘Mijn jeugd in Emmeloord’ is in het eerste deel van de zin onderwerp en in het tweede deel lijdend voorwerp. De wordgroep mag dus niet samengetrokken worden.

Verbetering: Mijn jeugd in Emmeloord was geweldig en die zal ik niet snel vergeten.

 

10 niet correct

Weggelaten: Mevrouw Van Tijn werd door de rechter een straatverbod opgelegd, maar mevrouw Van Tijn loopt nog steeds langs mijn huis.

Uitleg: ‘Mevrouw Van Tijn’ is in het eerste deel van de zin meewerkend voorwerp (Aan mevrouw Van Tijn werd door de rechter een straatverbod opgelegd) en in het tweede deel onderwerp. Dus mag ‘Mevrouw Van Tijn’ niet samengetrokken worden.

Verbetering: Mevrouw Van Tijn werd door de rechter een straatverbod opgelegd, maar ze loopt nog steeds langs mijn huis.

 

 

§6 Foutieve beknopte bijzin

 

Opdracht 13

1 A Zonder al te veel onderhandeld te hebben kon ik de problemen met mijn baas oplossen.

2 B Hard trainend en goed etend bereidt Ger zich voor op zijn volgende marathon.

3 A Wachtend voor de kassa had Ernst tijd genoeg voor een praatje met zijn collega.

4 B Na de kozijnen geverfd te hebben moest Jonathan ook de dakgoten nog doen.

5 B Nog slaperig na een te korte nacht werden we door de koffie weer een beetje wakker.

 

Opdracht 14

A De A-zinnen zijn correct, de B-zinnen niet correct

1 A Kijkend naar het ongeluk op de andere rijbaan belde ik gezellig met mijn vriendin.

1 B Kijkend naar het ongeluk op de andere rijbaan ontstond er binnen enkele minuten een file.

2 A Na twee weken lang elke dag een toets gemaakt te hebben waren we de toetsweken meer dan zat.

2 B Na twee weken lang elke dag een toets gemaakt te hebben was de toetsperiode eindelijk afgelopen.

3 A Om een echt goede cd-speler te kopen moet je bij Hanze Hifi zijn.

3 B Om een echt goede cd-speler te kopen zijn al die reclamefolders een prima hulpmiddel.

4 A Op het eiland Texel gearriveerd konden Joost en Marieke nergens een hotelkamer vinden.

4 B Op het eiland Texel gearriveerd bleken helaas alle campings overvol te zijn.

5 A De weersberichten gehoord hebbend besloot Julian het voorgenomen bezoek aan het Noordzeestrand een dagje uit te stellen.

5 B De weersberichten gehoord hebbend lijkt een fietstocht voor vandaag een prima idee.

 

B Als het je niet lukte om bij A zinnen te bedenken, maak dan opdacht A en kies steeds de correcte zin: A of B.

 

Opdracht 15

Bijvoorbeeld:

1 Om een goed zicht te hebben op de Tourrenners zochten we een plek op een berghelling: de beste plaats.

2 Nog uitrustend van het weekend haalde ik op maandag tegenvallende cijfers voor mijn toetsen.

3 (correct)

4 (correct)

5 Blij zingend vanwege de overwinning ging het Nederlandse legioen per trein weer naar huis.

6 Nog eens een slokje proevend stelde ik vast dat de wijn toch echt bedorven was.

7 (correct)

8 De eindstreep passerend zag Schumacher tientallen camera’s die zijn laatste Gran Prix-zege vastlegden.

 

 

§7 Losstaand zinsgedeelte

 

Opdracht 16

Je hoeft de fouten niet te benoemen; dat is hier gedaan voor de duidelijkheid. Het gaat om de verbetering.

1 (losstaand zinsgedeelte)

Voor het proefwerk koos de docent Frans een artikel uit Le Monde, omdat de leerlingen voor het examen moeilijke teksten moeten kunnen lezen.

2 (naar beneden gekelderd = pleonasme)

Vorig jaar is het aantal aanmeldingen voor de lerarenopleiding gekelderd // sterk naar beneden gegaan.

3 (onjuiste samentrekking)

In deze nieuwbouwwijk wordt nu een sporthal gebouwd en worden volgend jaar twee tennisparken aangelegd.

4 (Toch + niettemin = tautologie: laat ‘niettemin’ weg)

Jasper, je hebt deze keer niet zo je best gedaan. Toch heb ik je een zeven gegeven, omdat je je meestal wel inzet.

5 (onjuiste beknopte bijzin: niet de verkoper is opgepoetst, maar de Lada)

Keurig opgepoetst met Wash & Shine was mijn oude Lada volgens de verkoper nog 1000 euro waard.

6 (onjuist verwijswoord: ‘wat’ moet ‘dat’ zijn)

Over geld dat verdiend wordt met speculeren, moet wel belasting betaald worden.

7 (uitgeselecteerd = contaminatie)

De bondscoach heeft voor het WK de allerbeste spelers van ons land geselecteerd // uitgezocht.

8 (dat/als-constructie)

Ik waarschuw jullie dat ik de hulp van de politie zal inroepen, wanneer jullie dit pand niet onmiddellijk verlaten.

9 (onjuiste beknopte bijzin)

Wapperend met haar blonde haren krijgt Kirsten altijd veel aandacht van de jongens.

10 (contaminatie)

Tijdens het WK Schaatsen Allround zitten miljoenen Nederlanders voor de buis // aan de buis gekluisterd.

11 (onjuist verwijswoord: ‘ze’ moet ‘het’ zijn)

Het bestuur van de multinational liet steeds meer marktonderzoek doen, opdat het de concurrentie een stap voor zouden blijven.

12 (incongruentie)

Ongeveer 75 procent van de deelnemers heeft zich opgegeven via onze website.

13 (beginnende starters =  pleonasme: laat ‘beginnende’ weg)

De regering wil aan alle starters op de woningmarkt een belastingvoordeel geven.

14 (dubbele ontkenning: laat ‘niet’ weg)

Het heeft geen zin te ontkennen dat jullie aan de mishandelingen hebben deelgenomen.

15 (contaminatie)

De heer Oonk, directeur van Gietbeton, besloot vorig jaar een punt achter zijn loopbaan // een streep onder zijn loopbaan te zetten.

 

Opdracht 17

1 (onjuiste beknopte bijzin)

Uitgegleden over een bananenschil had ik mijn been op drie plaatsen gebroken.

2 (eerst beginnen = pleonasme: laat ‘eerst’ weg)

Goedenavond dames en heren, ik wil graag beginnen met een vragenrondje.

3 (tot ernstige gezondheidsproblemen onder werknemers zorgen = contaminatie)

Stress kan ons immuunsysteem aantasten en zo voor ernstige gezondheidsproblemen onder werknemers zorgen.

Stress kan ons immuunsysteem aantasten en zo tot ernstige gezondheidsproblemen onder werknemers leiden.

4 (onjuiste samentrekking)

Mijn scooter is kapot en die heb ik dus maar even naar de fietsenmaker gebracht.

5 (incongruentie)

Uit de peilingen blijkt dat het merendeel van de allochtone kiezers bij de Tweede Kamerverkiezingen op de PvdA zal stemmen.

Of:

Uit de peilingen blijkt dat de meeste allochtone kiezers bij de Tweede Kamerverkiezingen op de PvdA zullen stemmen.

6 (onjuiste beknopte bijzin)

Na in Amersfoort te zijn uitgestapt zag ik mijn intercity verder rijden als sneltrein naar Amsterdam.

Of:

Nadat ik Amersfoort was uitgestapt, reed mijn intercity verder als sneltrein naar Amsterdam.

7 (vanzelfsprekend + natuurlijk = tautologie: laat ‘natuurlijk’ weg)

Het is voor ons vanzelfsprekend dat wij als bedrijf ook in deze moeilijke tijden achter onze klanten blijven staan.

8 (onjuist verwijswoord)

De mensen met wie wij als verzekeringsmaatschappij te maken hebben, proberen allemaal de zaak op te lichten.

9 (onjuiste beknopte bijzin)

Door verkeersovertreders strenger te straffen wil de overheid de weg een stuk veiliger maken.

Of:

Als we verkeersovertreders strenger straffen, zal de weg een stuk veiliger worden.

10 (doorverklapt = contaminatie)

Waarom heb je het geheim dat ik je verteld heb, aan Ellen doorverteld / verklapt?

11 (genoodzaakt + moeten = tautologie: laat ‘moeten’ weg)

Ik zie mij genoodzaakt u vanwege wangedrag voor enkele weken te schorsen.

Of:

Ik moet u vanwege wangedrag voor enkele weken schorsen.

12 (onjuist verwijswoord)

De salarisontwikkeling in het bedrijfsleven is iets wat heel veel werknemers bezighoudt.

13 (onjuiste samentrekking)

Ajax speelt weliswaar goed voetbal, maar speelt internationaal slechts een marginale rol.

14 (losstaand zinsgedeelte)

In de zesde game kwam de langverwachte break voor Koeznetsova, die even later de tweede set eenvoudig binnenhaalde.

15 (onjuist verwijswoord)

Het werkgroepje reageerde zeer teleurgesteld op zijn cijfer voor de presentatie.

Of:

De leden van het werkgroepje reageerden zeer teleurgesteld op hun cijfer voor de presentatie.

 

 

 

Hoofdstuk 2 Aantrekkelijk formuleren

 

 

§1 Praten op papier

 

Opdracht 1

A (De antwoorden zullen van persoon tot persoon verschillen.)

1 - Moeilijke woorden uit tekst 1:

Bijvoorbeeld: informatiedruk, reclamebereik, barrières, beklijven, ontvankelijke, mentale, registratie, gecommuniceerde, merkattitude, Psychisch, uitvoeringskenmerken, primair, entertainment, plausibele, relatie, Evaluatiecriterium.

- Moeilijke woorden uit tekst 2:

Bijvoorbeeld: geestestoestand, streven, amusement (?), beleven, logische relatie.

2 Moeilijke zinnen uit tekst 1:

- Ondanks toenemende ... te breken.

Deze mentale ... ten goede.

Bij ‘likeability’ ... als langetermijneffect.

Psychisch ligt ... de reclame. Evaluatiecriterium is ... positieve merkattitude.

Dit zijn vrij lange zinnen met moeilijke woorden erin.

- Moeilijke zinnen uit tekst 2: geen

 

3 Enkelvoudige zinnen uit tekst 1: 5

- Ondanks toenemende informatiedruk en verminderd reclamebereik slagen ‘likeable’ reclame-uitingen er kennelijk beter in dan hun minder gewaardeerde soortgenoten om door de barrières van informatieverwerking heen te breken.

- Ze raken daardoor in een ontvankelijke gemoedstoestand.

- Deze mentale toestand komt de registratie van gecommuniceerde merkinformatie ten goede.

- Bij ‘likeability’ wordt gestreefd naar de ontwikkeling en versterking van een positieve merkattitude als langetermijneffect.

- Er moet ook een plausibele relatie blijven bestaan met het geadverteerde product of merk.

 

Enkelvoudige zinnen uit tekst 2: 10

- Toch lukt het ‘likeable’ reclame-uitingen beter dan minder leuke spotjes om deze informatieproblemen te overwinnen.

- Waarom worden gewaardeerde reclames in één oogopslag gekozen?

- En waarom blijven ze beter hangen in ons geheugen?

- Ze staan door zulke reclames open voor iets nieuws.

- In die geestestoestand nemen ze meegedeelde merkinformatie makkelijker op.

- Met ‘likeability’ streven reclamemakers naar de ontwikkeling en versterking van een positieve houding ten opzichte van het merk op lange termijn.

- De nadruk ligt op de presentatie van de reclame.

- Bij dit model gaat het in de eerste plaats om amusement.

- Er moet ook een logische relatie bestaan tussen de beelden en het geadverteerde product of merk.

- ‘Likeable’ reclames worden getoetst op de waardering van de kijkers voor het vertoonde.

 

4 [Let op: de onderstaande indeling in hoofd- en bijzinnen is hier toegevoegd als toelichting bij opdracht B.]

Aantal samengestelde zinnen in tekst 1: 4

- [Waarom worden gewaardeerde uitingen in één oogopslag geselecteerd] en [beklijven ze beter in ons geheugen?] (hoofdzin + hoofdzin)

- [Gewaardeerde reclame is reclame (die mensen leuk, aardig of sympathiek vinden).] (hoofdzin + bijzin)

- [Psychisch ligt het accent op de uitvoeringskenmerken van de reclame, (die bij dit model primair bestaan uit entertainment)], want [het gaat om de beleving van de reclame.] (hoofdzin + bijzin + hoofdzin)

- [Evaluatiecriterium is de waardering voor de reclame door de ontvanger, (die op lange termijn leidt tot of bijdraagt aan een positieve merkattitude).] (hoofdzin + bijzin)

 

Aantal samengestelde zinnen in tekst 2: 4

- [Mensen moeten steeds meer informatie verwerken en zijn steeds moeilijker voor reclame bereikbaar.] (hoofdzin + hoofdzin)

- [Gewaardeerde reclame is reclame (die mensen leuk, aardig of sympathiek vinden).] (hoofdzin + bijzin)

- [Het gaat erom (hoe de kijkers de reclame beleven).] (hoofdzin + bijzin)

- Want [die waardering leidt er op den duur toe (dat de kijkers een positief gevoel krijgen bij dat merk).] (hoofdzin + bijzin)

 

5 Het aantal zinnen van meer dan twintig woorden in tekst 1: 3

- Ondanks toenemende informatiedruk en verminderd reclamebereik slagen ‘likeable’ reclame-uitingen er kennelijk beter in dan hun minder gewaardeerde soortgenoten om door de barrières van informatieverwerking heen te breken.

- Psychisch ligt het accent op de uitvoeringskenmerken van de reclame, die bij dit model primair bestaan uit entertainment, want het gaat om de beleving van de reclame.

- Evaluatiecriterium is de waardering voor de reclame door de ontvanger, die op lange termijn leidt tot of bijdraagt aan een positieve merkattitude.

 

Het aantal zinnen van meer dan twintig woorden in tekst 2: geen enkele

 

6

Tekst 1 – 16.6 woorden per zin.

Tekst 2 – 12.4 woorden per zin.

 

B

7 De meeste lezers zullen tekst 2 makkelijker vinden ...

8 ... doordat er minder moeilijke woorden in zitten en er geen extreem lange zinnen in zitten. Het aantal samengestelde zinnen is in beide teksten hetzelfde. In het algemeen geldt dat samengestelde zinnen lastiger zijn, zeker wanneer er bijzinnen in zitten. (zie vraag A4) Twee hoofdzinnen (met ‘en’ , ‘maar’, ‘of’ of ‘want’) combineren tot een samengestelde zin, geeft minder leesproblemen.

 

Opdracht 2

Juist:

b In een tekst die prettig leest, is er afwisseling tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen.

c Lange zinnen maken een tekst moeilijker.

? d Moeilijke woorden maken een tekst onplezierig om te lezen. (Dat geldt vooral als er veel moeilijke woorden in staan, waarvan de betekenis niet uit de context is af te leiden.)

g Zinnen van meer dan twintig woorden zijn lastig om te lezen.

 

 

§2 Aanwijzingen voor het woordgebruik

 

Opdracht 3

Er zijn vele verbeteringen mogelijk; dit is maar één mogelijkheid.

 

1 De woorden leuk, sportman, vaak, verliest, doping komen te vaak voor.

Verbeterd: Het is niet leuk voor een sportman als hij vaak een wedstrijd verliest. Dat geldt zeker voor wielrenners, die steeds tot het uiterste moeten gaan. Soms gaat een sporter die ondanks al zijn inspanningen nooit wint, doping gebruiken in de hoop eens een keer de beste te zijn. Dan maken stimulerende middelen de sport leuk. Maar winnen is verslavend en het gevaar bestaat dat je niet meer kunt stoppen met de dope.

 

2 De woorden (school)uniform, leerling(en), namelijk komen te vaak voor. In de verbetering zijn ook nog twee ‘moeilijke’ woorden (sociaaleconomische, etnische) vervangen.

Verbeterd: Een schooluniform heeft voordelen. Het kan leerlingen uit arme gezinnen namelijk motiveren om onderwijs te volgen, omdat ze op school betere kleren kunnen dragen dan thuis. Aan een uniform kun je immers niet zien of de drager uit een arm of uit een rijk gezin komt. De overheid subsidieert de kledij, zodat die voor iedereen gratis is. Bovendien helpt het dragen van een schooltenue bij de integratie van allochtone jongeren, omdat door zo’n pak niet alleen inkomensverschillen wegneemt, maar ook tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen.

 

3 De woorden koningshuis, heel, veel, geld, kosten, (rare uitspraken, afzetten) komen te vaak voor.

Verbeterd: Een enorm nadeel van het koningshuis is dat het de belastingbetaler veel geld kost. Natuurlijk is een president ook niet gratis, maar een koningshuis bestaat uit meer mensen en is dus nog duurder. Natuurlijk hoef je voor een monarch geen verkiezingen te organiseren. Die zijn ook prijzig, maar worden slechts eens in de vier jaar gehouden. En voor de kosten krijg je wel wat terug: een spannende verkiezingsstrijd op tv. Voor een koning moet de belastingbetaler soms wel dertig jaar betalen. Daar komt nog bij dat je hem niet kunt afzetten, zelfs niet als hij rare uitspraken doet. Daar is de premier immers verantwoordelijk voor. Een president kun je bij misstappen naar huis sturen.

 

 

§3 Aanwijzingen voor de zinsbouw

 

Opdracht 4

Er zijn meer oplossingen.

1 Er was in het afgelopen jaar een grote vraag naar chocoladeletters. Daarom sluiten Leonieke, de Belgische producent van bonbons, en de Nederlandse chocoladefabrikanten Brostie en Versmade een overeenkomst. Zij gaan samen de chocoladeletters produceren en stellen ook de minimumverkoopprijs vast.

2 Sinds enkele jaren is voor uiteenlopende huishoudelijke apparaten het energielabel vereist. Dat biedt de consument de mogelijkheid een geïnformeerde keuze te maken uit het aanbod. Hij kan nu beslissen op grond van de verhouding tussen energiegebruik en prestaties. De invoering van het label heeft een groot effect gehad op de verkoop van bepaalde merken.

3 Toen de topmanager hoorde dat er een cameraploeg voor hem was gearriveerd, spoedde hij zich onmiddellijk uit een vergadering. De ploeg had al diverse werknemers ondervraagd en confronteerde nu de manager met een probleem. Die toonde begrip voor de situatie / het onderwerp.

4 Er is behoefte ontstaan aan een groter budget voor intranetuitgaven. Dat komt niet alleen door de recente grootschalige uitbreiding van het bedrijfsintranet. En tweede oorzaak is de geplande uitbreiding van het aantal redactiemedewerkers in het komende kalenderjaar.

5 Veel landen hebben preventieprogramma’s voor borstkanker. Soms zijn die decentraal georganiseerd: vrouwen mogen dan zelf een afspraak maken en ze kunnen het onderzoek ook door huisartsen of gespecialiseerde instituten laten uitvoeren. In zulke landen zijn de opkomstcijfers voor het onderzoek echter tussen 25 en 50 procent lager dan elders. Ook is soms de kwaliteit van de hele procedure slechter.

 

Opdracht 5

1 Vaak kijken jongeren als ze ’s middags uit school komen, urenlang naar de televisie. Daardoor bewegen ze veel te weinig en worden ze dus te dik.

2 Kinderen uit arme wijken van wie de ouders weinig geld hebben, kunnen vaak niet op vakantie. Maar in Frankrijk is een organisatie die ervoor zorgt dat zulke kinderen in de zomer toch op vakantie gaan.

3 Ik ben van mening dat de doodstraf overal ter wereld verboden moet worden, zolang de executies niet volkomen pijnloos verlopen.

4 Na lang heen en weer praten werd er uiteindelijk toch nog een comité opgericht voor de viering van Koninginnedag. Gisteren had de burgemeester een eerste overleg met de leden.

5 Het kabinet denkt dat een nieuwe stemronde over een Europese grondwet weinig zin heeft, als zoveel Nederlanders zich negatief uitlaten over Europa.