Hoofdstuk 4: Kolonie

Samenvatting Hoofdstuk 4

Wat is een kolonie?
Een kolonie is een gebied dat veroverd en bestuurd wordt door een ander land. Meestal gebieden overzee waar grondstoffen vandaan gehaald worden.

Wat is Nederland-Indië?
Indonesië in de tijd dat het een kolonie was, het gebied werd tot 1949 zo genoemd.

Wat zijn de Nederlandse Antillen?
De zes eilanden in de Caribische Zee bij Zuid-Amerika, die bij Nederland horen:
Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, St. Eustatius en St. Maarten.


Wat is dekolonisatie?
Dekolonisatie is het onafhankelijk worden van een kolonie.

Welke koloniën bezat Nederland halverwege de 19e eeuw?
Nederlands-Indië, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen:
Bonaire, Curaçao, Saba, St. Eustatius en St. Maarten.

Wat was er op 30 juni 1960?
Toen was de onafhankelijk van Congo uitgesproken.

Sinds wanneer werd Indië regelmatig bezocht door Nederlandse schepen?
Sinds ongeveer 1600. De Nederlanders zochten vooral naar goedkope specerijen. Langzaam maar zeker namen ze de eilanden ook in bezit als kolonie. Het bestuur kwam in Nederlandse handen.

Wat wat het cultuurstelsel?
Het was een economisch systeem in Nederlands-Indië waarbij de bevolking een deel van de oogst moest afstaan als belasting. Dit gebeurde met de bevolking van Indië. Zij moesten koffie, thee, tabak en nog meer afstaan aan Nederland. De winst werd in ons land gebruikt voor de aanleg van wegen en spoorlijnen. Tussen 1850 en 1860 kwam dertig procent van de inkomsten van de Nederlandse staat uit N-I. De Indische bevolking kreeg er weinig voor terug. Ze moesten erg hard werken en kregen zware straffen.

Wanneer en waarom was de Atjeh-oorlog?
Eerst bemoeide Nederland zich vooral met het eiland Java. Na 1870 wilde Nederland alle eilanden van Indië onder haar bestuur hebben. De KNIL werd erop uitgestuurd om gebieden desnoods met geweld aan de kolonie toe te voegen. Op 8 april 1873 liep dit uit op de Atjeh-oorlog. De bevolking voerde fel verzet tegen de Nederlandse overheersing.

Ongeveer 2000 Nederlandse soldaten sneuvelden, 10.000 kwamen om door ziekte. Van de bevolking daar kwamen er ongeveer 60.000 mensen om het leven. In 1903 kwam er een eind aan de oorlog o.l.v. gouverneur Van Heutsz. Atjeh hoorde vanaf toen bij N-I, maar bleef opstandig.

Hoe werd de kolonie bestuurd?
Nederland bestuurde de kolonie via een gouverneur-generaal. Alle belangrijke banen werden bezet door Nederlanders. De oorspronkelijke vorsten van de verschillende stammen werden aangesteld als regenten. Ze moesten doen wat de Nederlanders wilden.

Wat houdt tempo doeloe in?
Dat betekent letterlijk: de goede oude tijd. De Nederlanders en hun cultuur domineerden de samenleving in N-I. Nederlandse mannen trouwden met Indische vrouwen, zij bezaten grote huizen, plantages, veel bedienden en rijkdom. Zij hadden een goede tijd in N-I en dachten dat de bevolking ook tevreden was.

Wat zijn koelies?
Dat zijn contractarbeiders, Indonesiërs die voor Nederlanders werken op een plantage.

Wat noem je ethische politiek?
De winst uit de kolonie werd nu besteed aan het aanleggen van wegen, scholen, ziekenhuizen in de kolonie. De bevolking kreeg geen vrijheid en een groot deel bleef arm. De Indische bevolking werd hier steeds ontevredener over.

Wat was de Volksraad en wat deden ze?
Het is een vergadering van Nederlanders en Indonesiërs, die de uiteindelijke onafhankelijkheid van N-I moest voorbereiden. Nederlanders hadden de meeste macht in de Volksraad. Ze bespraken de toekomst van N-I. Zou de kolonie uiteindelijk zelfstandig kunnen worden?

Wat was de PNI?
Dat was de Partai Nasional Indonesia, opgericht in 1927 door onder anderen Soekarna en Hatta, streefde naar onafhankelijkheid. De leiders van de PNI werden in 1929 gearresteerd. De onderdrukking en betutteling door de Nederlandse overheid aan de ene kant en het groeiende nationalisme van de Indonesiërs aan de andere kant leidden tot meer en meer spanningen. De ontwikkelingen werden onderbroken door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939.


Hoe kwamen de Japanners in Indië?
Duitse legers vielen in 1940 Nederland binnen. Japan was een bondgenoot van Duitsland en viel Nederlands-Indië binnen. Het KNIL kon niet tegen het Japanse leger op en zo werd het land bezet door hen. De meeste Nederlanders die daar woonden werden opgepakt en in kampen opgesloten. Er was te weinig voedsel, er waren veel ziektes en de Japanners deelden strenge straffen uit. Veel mensen stierven van honger en uitputting.

Hoe kwamen de Indonesiërs erbij om onafhankelijk te worden?
Japan had zicht in 1945 overgegeven nadat de Amerikanen een atoombom op Hiroshima en Nagasaki hadden gegooid. Zo trokken ze dus ook wel uit Nederlands-Indië. De Indonesiërs hadden nu door dat de Nederlanders niet oppermachtig waren omdat Japan hun had bezet. Daarom riepen op 17 augustus 1945 Soekarno en Hatta van de PNI de onafhankelijke Repoeblik Indonesia uit.

Waarom accepteerde Nederland de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië niet zomaar?
N-I bracht veel geld in het laatje en dat geld was hard nodig, zo vlak na de oorlog. In de zomer van 1947 nadat onderhandelingen mislukt waren, stuurde de Nederlandse regering 150.000 soldaten naar N-I om de onafhankelijkheid proberen terug te draaien. Dit noemde men een politionele actie. in 1948 kwam er nog zo’n actie. Hierbij werden Hatta en Soekarno gearresteerd.

Waarom accepteerde de Nederlandse regering later wel de onafhankelijkheid?
De harde onderdrukking van de Indonesiërs riep veel kritiek op, in binnen- en in buitenland. Het was een uitzichtloze strijd. Op 27 december 1949 accepteerde de Nederlandse regering de onafhankelijkheid van de Republiek Indonesia.

Waarom kwamen veel Molukkers, Indonesiërs en Nederlands-Indiërs naar Nederland?
Een deel van de Indonesische bevolking had aan de kant van de Nederlanders gevochten, vooral veel Molukkers. Dit deden ze omdat de Nederlandse regering hen een eigen staat beloofd had. De Molukkers wilden niet in Indonesië blijven toen Nederland de strijd verloren had omdat ze bang waren om opgepakt te worden. Ze bleven een eigen staat eisen van de Nederlandse regering, maar die kon daar nu natuurlijk niet meer voor zorgen. Daarom kwamen veel van die mensen naar Nederland toen Indonesië onafhankelijk werd. Voor velen was het erg moeilijk om hier een bestaan op te bouwen.
Hoe verloor Nederland uiteindelijk ook Nieuw-Guinea?

Dit eiland was een van de grootste eilanden en bleef nog wat langer bij Nederland horen. De ruzies hierover liepen hoog op omdat Soekarno wilde dat het eiland zo snel mogelijk bij de rest van Indonesië zou horen. Er kwam bijna oorlog (1957 – 1960) van en toen is Amerika voor Indonesië geworden. Hierdoor moest Nederland zich wel overgeven en verloor het eiland. Dit gebeurde op 1 oktober 1962.

Met welke problemen kreeg Soekarna te maken toen hij president werd in 1949?
Het ging na de onafhankelijkheid niet zo goed met de economie. Er bleef ook veel armoede en honger onder de Indonesische bevolking. De bevolking groeide enorm en had grote schulden. Nederlandse bedrijven trokken zich massaal terug, er was inflatie en corruptie. Tussen de verschillende bevolkingsgroepen liepen de spanningen hoog op. Ook ontstonden er op Sumatra en de Molukken afscheidingsbewegingen. Dat is een groep mensen die hun deel van het land onafhankelijk willen maken van de rest.

Welke strenge maatregelen nam Soekarno als reactie op de problemen?
In 1960 werd de grondwet afgeschaft. Hij trok alle macht naar zich toe en werd eigenlijk een soort dictator. Hij speelde verschillende partijen in het land tegen elkaar uit, zoals het leger en de communisten, zodat hij zijn beslissingen zonder al te veel tegenstand kon doorvoeren. Zijn ondemocratische manier van besturen riep veel protesten op, maar veel mensen van de Indonesische bevolking bleven hem zien als iemand die vrijheid had gebracht.

Waarom werd de groei van de communistische partij, de PKI, steeds groter?
Doordat de ontevredenheid groeide werd het steeds groter. De partij beloofde verbeteringen in de economie en het bestuur. Vooral het leger was bezorgd dat de communisten de macht zouden grijpen.

Waarom werd Soekarno afgezet en wie werd de nieuwe president?
Toen Soekarno volgens de soldaten te weinig tegen de PKI deed, werd de president in 1967 met een staatsgreep afgezet. Legerleider Soeharto werd de nieuwe president. Hij liet de communisten van de PKI streng vervolgen. Honderduizenden mensen werden opgepakt en een half miljoen werd vermoord. De politieke vrijheid was nog steeds klein. Wanneer je iets wilde bereiken moest je lid worden van de staatspartij Golkar.

Waarom bleek het ook voor Soeharto moeilijk te zijn om de eilanden één te maken?
Er waren wel 13.000 eilanden van de Indonesische archipel. Er zijn wel 300 etnische groepen met ongeveer 250 talen en dialecten. Dat zijn samen zo’n 200 miljoen mensen.

Dat is dus veel te verschillend om een eenheid van te maken.

Welke (economische) problemen bleven er bestaan?
Indonesië moest in de jaren 70 rijst importeren, terwijl het zelf uitgestrekte rijstvelden heeft! Het geld dat verdiend werd met olie en dat via belastingen binnenkwam, verdween vooral in de zakken van de president en zijn familie. Verder was het grootste gedeelte van de bevolking nog steeds arm. De spanningen tussen de bevolkingsgroepen bleven ook bestaan. Vooral tussen christenen en moslims waren vaak problemen, nu nog steeds. De Molukkers bleven naar onafhankelijkheid streven, gestuend door de Molukkers die naar Nederland waren gevlucht.

Wat is corruptie?
Dat is een omkoping, een situatie waarbij bijvoorbeeld de machthebbers in een land veel geld en goede banen voor zichzelf, hun familie en vrienden houden.

Wanneer kwamen er opnieuw problemen?
Eind jaren negentig kwam er steeds meer kritiek op Suharto. Hij werd beschuldigd van corruptie. In 1998 werden er grote demonstraties gehouden door vooral studenten. Uiteindelijk moest Soeharto aftreden.
Wie volgde Soeharto op?
Habibie volgde hem op als president. Hij probeerde de invloed van het leger te verkleinen. De problemen namen echter alleen maar toe. Er braken ernstige ge
vechten uit tussen christenen en moslims op Oost-Timor. Habibie heeft veel kritiek gekregen omdat hij de problemen in Oost-Timor niet kon oplossen.

Wie volgde president Habibie in 1999 op?
Dat was Wahid. Hij lijkt de gevechten op Timor en andere binnenlandse problemen niet te kunnen beëindigen. Studenten demonstreren opnieuw, maar president Wahid, ook wel ‘Gus Dur’ genoemd, wil er weinig van weten.

Welke twee beslissingen heeft het parlement genomen die studenten niet goed vinden?
President Wahid heeft geen goed woord over voor de studendemonstraties voor vrijheid en gerechtigheid. Vergeten lijkt de geest van de reformasie (verandering). Opnieuw lijken actievoederen de kans te lopen spoorloos te verdwijnen, net als in de tijd van Soeharto.


Welke twee beslissingen heeft het parlement genomen die studenten niet goed vinden?
De twee beslissingen waren: ze hebben verklaard dat het leger 38 zetels in de volksvertegenwoordiging mag houden. Dit besluit zou zijn genomen omdat het leger dreigde de onrust in het land verder op te stoken, wanneer het zicht uit de politiek zou moeten terugtrekken.
Het tweede besluit was dat degenen die tijden het bewind van Soeharto de mensenrechten hebben geschonden, daarvoor niet meer vervolgd kunnen worden. De moordpartijen waarmee Soeharto aan de macht kwam en de terreur waarmee hij tot het einde toe zijn bewind uitoefende, zullen dus onbestraft blijven. Ook deze beslissing zou onder dwang van het leger zijn genomen. Het is dus geen wonder dat de studenten zich verraden voelen.

Wat was er aan de hand met Tommy Soeharto?
De jongste zoon van ex-president Soeharto had zich rond middernacht moeten melden voor een celstraf van anderhalf jaar wegens corruptie. Volgens zijn advocaten hebben onbekenden gedreigd hem in de cel te vermoorden. ‘Tommy eist veiligheidsgaranties’. Volgens het ministerie van Justitie is Tommy gevlucht nadat president Wahid een gratieverzoek afwees.