Hoe bouw je een basgitaar?

1. Inleiding Ik doe mijn sectorwerkstuk over de bouw van een basgitaar omdat ik veel van basgitaren afweet en het mijn droom is ooit zelf een basgitaar te bouwen. Hoofdvraag: Hoe wordt een basgitaar gebouwd. Deelvraag 1: Hoe is de geschiedenis van de basgitaar
Deelvraag 2: Waaruit bestaat een basgitaar
Toelichting: Ik kan de hoofdvraag niet verdelen in “echte” deelvragen omdat de hoofdvraag, die ik later in mijn werkstuk behandel, al in stappen wordt uitgevoerd. 2. Hoe is de geschiedenis van de basgitaar? De basgitaar is ontstaan rond 1950. De (pop)muziek in die tijd ging steeds meer gebruik maken van versterkers en de akoestische bas kon daarin niet meer meekomen. Leo Fender ontwikkelde de basgitaar als een kruising tussen een elektrische gitaar en een contrabas. Net als toen wordt de basgitaar vooral gebruikt als begeleidingsinstrument. De laatste jaren is het instrument een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de lichte muziek. Onder invloed van een reeks virtuoze bassisten is de basgitaar uitgegroeid tot een volwassen instrument met geheel eigen speeltechnieken.
3. Waaruit bestaat een basgitaar? Body: Een onderdeel grotendeels voor die sier. Het hoeft niet groot te zijn omdat de elektronica maar een klein deel beslaat. De body is zo ontworpen, dat het comfortabel speelt en goed in de vorm van je lichaam valt als je in een zitpositie bent. Elementen: Daar worden de trillingen van de snaren middels een magnetisch veld omgezet in stroom. Wat je weer kunt regelen met behulp van de potmeters. Ingang: Daar wordt de stekker van het verbindingssnoer, welke leidt naar de versterker, ingeplugd. Hier doorheen wordt het signaal getransporteerd, die van de elementen komt. In de versterker wordt de stroom omgezet tot een sterker signaal. In de geluisboxen wordt deze stroom omgezet in geluid. Brug: De brug bestaat uit twee onderdelen: de brug zelf en het zadel. De brug zelf houdt de snaren vast. Het zadel dient ervoor om de snaren op de goede hoogte (de afstand tot de hals en de frets) te kunnen zetten. Potmeters: Ook wel EQ (equalizer) genoemd. Daarmee wordt het geluid geregeld. Het ligt eraan hoeveel knoppen er op zitten, maar de twee voornaamste zijn de knop voor het volume en die voor het aan en uit zetten van de element(en). Er zijn eventueel ook knoppen voor balance (balans), tone (helderheid) en treble (ruis). Slagplaat: Onder de slagplaat zit de elektronica. Het dient echter ook voor de bescherming van de lak die er onder zit. Topkam: Ook wel nut genoemd. Deze brengt de snaren aan het uiteinde van de hals op de goede hoogte. Het voorkomt dat de snaren op de frets klapperen. Stemmechanieken: Hiermee is de spanning van de snaren te regelen. Kop: De kop houdt de snaren aan het uiteinde van de hals vast. Hier bevinden zich ook de stemmechanieken. Frets: Dat zijn ijzerdraadjes die op vaste afstanden op de toets zijn bevestigd. Ze zorgen voor de toon van de snaren als je op een “vakje” (de ruimte tussen twee frets) drukt, waardoor de snaar aan een zijde wordt afgeklemd. Hierdoor ontstaat een zuivere toon. Hals: De hals is vrijwel het belangrijkste onderdeel van de gitaar. Hierop zitten alle posities van de noten. Dit wordt bepaald door de frets. Positietekens: Dat zijn merktekens, die het spelen makkelijker maken. Je kunt beter zien waar de noten zitten en waar je je vingers moet zetten. De hals Meestal bestaat een hals uit een steel, een toets en een kop. In de toets zitten de frets gemonteerd. Aan de kop zitten de stemmechanieken. In sommige gevallen zit er helemaal géén kop op. Bijvoorbeeld het merk Status Graphite: De snaren trekken aan de hals en daardoor staat de hals altijd een beetje krom. Door het hout loopt een pen, welke ook aan de hals trekt, maar dan in tegenovergestelde richting. Deze tegenkracht is altijd iets minder dan de snaartrekkracht. De hals loopt naar het kopgedeelte toe omhoog. Dit heet concaaf. Dit is geen probleem, want de snaren slaan in het midden altijd het meest uit en kunnen dan, als de hals te krom staat, tegen de frets aan klapperen. Een snaar heeft in het midden altijd de grootste uitslag. Dat wil zeggen, precies in het midden van de snaar (tussen nut en brug) trilt de snaar het meest. (Altijd op de 12e fret.) Knapt er nu een snaar, of zitten er dunnere snaren op, dan is de balans verstoord en komen de snaren dichterbij de hals te staan en slaan ze misschien wel tegen de frets aan. Bij dikkere snaren (bijvoorbeeld bij een 5- of 6-snarige bas) moet de pen wat meer tegenkracht geven, oftewel strakker gedraaid worden. De hals wordt rechter: dit heet het convex. Soms zit het afstelgedeelte bij de hals en soms bij de body. Het wordt (bijna altijd) afgesteld met een inbussleutel. 4. Hoe wordt een basgitaar gebouwd? Eerst wordt hout uitgezocht voor de body. De basgitaar bestaat (bijna) altijd uit hout. Je kunt kiezen uit de meest uiteenlopende houtsoorten, van gewoon Maple (Esdoorn) tot en met de meest exotische houtsoorten zoals Coco Bolo (Zuid-Amerikaanse houtsoort). Voor deze bas wordt Macassar Ebony (Ebbenhout uit India) gebruikt voor de zogenaamde ‘top laminate’. Dat is een dunne laag hout wat gebruikt wordt voor het sieren van de bas. Het is dus het hout wat je ziet. Het hout wat daar onder zit, is meestal van een andere kwaliteit omdat je dat toch niet ziet. Het gaat in deze gevallen om een betere bewerkbaarheid en andere fysieke eigenschappen, lagere prijs enz. Deze bas wordt van het type ‘neck true’, hetgeen wil zeggen dat de nek uit één stuk bestaat en niet op de body geschroefd wordt. De plank wordt in tweeën gezaagd omdat de nek daar tussen wordt gelijmd. Vervolgens wordt de mal op het hout gelegd. Vervolgens wordt hier met een freesmachine langs gefreesd zodat het hout zijn uiteindelijke vorm krijgt. Tegelijkertijd wordt er onder de frees de onderste laag hout van de bas en de laag hout wat tussen de top en back-laminate zit, gelegd, zodat deze precies dezelfde vorm krijgen. Daarna wordt de nek ruw bewerkt om te zien of het er allemaal mooi tussenzit. Ook is de toets in de goede vorm gemaakt. Het ‘convergeert’ van onder naar boven. Dat moet bij de nek nog gedaan worden. Vervolgens rechts wordt het plaatje hout voor de kop van de bas op de nek gelijmd. Later wordt de kop in de goede vorm gemaakt. Als de kop er goed opzit, wordt de toets er ook bij opgelijmd. De toets loopt in het verlengde van de kop. Dan wordt de vorm van de kop op het hout getekend. Nu hoeft er alleen nog maar om de lijntjes worden gefreesd. In de nek zijn ook al de schachten voor de pennen die de hals tegenkracht geven aangebracht. In dit geval zijn het er twee. Daarna worden de gaten voor de stemmechanieken in de kop geboord. Daarvoor is ook een mal gebruikt, omdat je met het blote oog nooit precies op dezelfde afstand gaten kunt boren. Als er maar één gat verkeert zit, staan de snaren op een verkeerde afstand van elkaar. En dat lijkt niet mooi en speelt ook niet goed. Vervolens wordt nek in twee delen gemaakt. Het verlengde van de twee delen van de body, en de nek zelf. Daar tussen in zit de hiel. Dat is de overgang van nek naar body. Hier is de hiel nog maar ruw bewerkt, maar later wordt het helemaal mooi afgewerkt en glad gemaakt. De paarse strepen zijn andere houtsoorten. Deze zijn er voor de sier ingezet. Vervolgens wordt de toets op de hals gelijmd. Ook zijn er de strepen op getekend waar de frets moeten komen. Het onderste deel (links van de nek) is het verlengde van de body. Daarin worden gaten gefreesd, waarin vervolgens de elementen worden geplaatst. De nek is nu aan de body vast gelijmd en word er lijm op de body gesmeerd, omdat daar de top laminaat op aangebracht moet worden. Het zelfde gaat ook op voor het back-laminaat. De draadjes die op de toets liggen zijn voor LED’s. Dat zijn kleine lampjes die voor de sier in de hals zijn aangebracht. Een groot gat in de body geeft ruimte voor alle elektronica. In de onderkant van de top laminaat wordt een schroef gedraaid. Deze schroef voorkomt dat, als de lijm nog nat is, deze top laminaat verschuift of kromtrekt. Aan de onderkant is nog geen back-laminaat aangebracht omdat er nog allemaal elektronica in verwerkt moet worden. De body wordt vervolgens afgewerkt. De scherpe randen worden mooi rond gemaakt en vlak geschuurd. Het wordt eerst allemaal nog ruw gedaan omdat er nog van alles uitgefreesd moet worden. Pas als dat allemaal gedaan is wordt het fijn afgewerkt. Dan wordt de body van de bas onder een freesmachine gelegd. Die machine freest de gaten waar de elementen in moeten komen. Ook het gat voor de elektronica en het gat waarin eventueel de batterij moet komen wordt hiermee gemaakt. Daarna wordt er gefreesd voor de gaten van de elektronica e.d. Dit is een van de laatste fasen van de bouw. De laatste stap is het plaatsen van de elektronica en het aanbrengen van de hardware. (dat zijn de stemmechanieken en de brug) Vervolgens wordt de nek fijn afgewerkt. Ten slotte wordt alles nog afgewerkt met heel fijn schuurpapier. Als dat gedaan is kan er lak op de nek en body worden gespoten. Uiteindelijk worden de frets en de snaren er nog opgezet.