Sociale partners zijn de werkgevers en werknemers. Zij hebben beide hun eigen belangen. Tegenstrijdige belangen zoals hoge loon tegen weinig inspanning of juist lage loon tegen hoge inspanning. Ook hebben zij gemeenschappelijke belangen zoals de sfeer die goed moet zijn, of het bedrijf dat goed moet lopen. Vakverenigingen: in de 19e eeuw opgericht door arbeiders; strijden voor betere arbeidsomstandigheden, kortere werkweken, hogere lonen, afschaffing kinderarbeid. Bij een staking wordt het loon doorbetaald door vakvereniging uit de stakingskas. FNV en CNV zijn belangrijke vakcentrales. MHP vertegenwoordigt vooral middelbaar en hoger personeel, vandaar de derde vakcentrale.
Aandachtspunten vakbewegingen:
- Arbeidsorganisatie (manier hoe het werk verdeeld is over de werknemers)
- Arbeidsomstandigheden (veiligheid, gezondheidsrisico’s)
- Arbeidsinhoud (saai/gevarieerd, zelfstandigheid, ruimte voor eigen initiatief)
- Arbeidsverhoudingen (mogelijkheid van invloed/inspraak, sfeer op het werk)
- Arbeidsvoorwaarden (werktijden/salaris: primair, auto vd zaak: secundair)
Vakbonden komen op voor individuele (ontslagkwesties, onthouden van promotie) belangen en collectieve (CAO) belangen. Maar binnen bonden kunnen ook verschillende belangen zijn; arbeidstijdverkorting. Als vakbonden hun zin niet krijgen kunnen ze overgaan op acties: het ophangen van spandoeken, prikacties, stiptheidsacties, stakingen. Wanneer een staking door een vakbond wordt gesteund spreken van een georganiseerde staking, anders spreken we van een wilde staking. Vaak zorgen werkgevers via een kort geding er voor om stakingen verboden te krijgen; geen duidelijk stakingsrecht.
Een rechter keurt een staking goed als voldaan wordt aan de volgende criteria:
- De staking moet georganiseerd zijn door een vakbond
- De vakbonden moeten alle andere wettelijke middelen hebben gebruikt
- Gevolgen moeten in overeenstemming zijn met doel
- Ook kijken ze naar de belangen van anderen, die niet bij het conflict betrokken zijn. Een staking in het busvervoer heeft bijv teveel gevolgen.
_____
Als reactie op de werknemers zijn ook de werkgevers zich gaan verenigen. De grootste werkgeversorganisatie is VNO-NCW; grote bedrijven. Een bedrijf van minder dan 100 werknemers is een midden- of kleinbedrijf. Voor kleinere bedrijven zijn er organisaties naar branche. Deze branches zijn dan weer vaak aangesloten bij een grote centrale organisatie als MKB-Nederland.
De werkgevers proberen op verschillende manieren doelen te bereiken:
- Onderhandelingen met vakbonden (cao’s);
- Bevorderen van een goed ondernemersklimaat;
- Bevorderen van de onderlinge eenheid (afspraken over prijzen);
- Ondersteuning van leden (bijstandsfonds i.v.m. stakingen).
Welke middelen hebben ze om doelen te bereiken?
- Dreigen met te korten op secundaire arbeidsvoorwaarden of met sluiting
- Naar de rechter om staking van werknemers te voorkomen
- Via rechter schadevergoeding eisen
Overleg tussen werkgevers en werknemers vindt plaats op drie niveaus:
- Bedrijfstakniveau > CAO
- Bedrijfsniveau > Gaat over zaken waarin CAO niet voorziet. Ondernemingsraad heeft instemmingsrecht bij kwesties die te maken hebben met personeelsbeleid. Ze hebben adviesrecht bij zwaardere zaken als investeringen, fusies, ontslagen. De OR is een wettelijk geregelde vorm van inspraak in bedrijven met meer dan 50 werknemers.
- Landelijk niveau > SvdA: overleg over gewenste loonstijging voor alle sectoren, deze worden vastgelegd in centraal akkoord, werkgevers en werknemers hoeven zich niet aan het centraal akkoord te houden.
SER: overleg tussen top van werkgevers- en werknemersorganisaties en onafhankelijke Kroonleden benoemt door de regering. Taak is het adviseren van de regering over alle belangrijke sociaaleconomische kwesties.
In het overleg tussen werknemers en werkgevers speelt de overheid een belangrijke rol. Iedere cao moet worden voorgelegd aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Als hij het eens is wordt de cao algemeen bindend verklaard. De minister kan ook een loonmaatregel afkondigen, hij bepaald dan het percentage van de loonstijging, een loonstijging kan namelijk de inflatie aanwakkeren. Dit komt niet vaak voor.
Mate van succes van werknemers- en werkgeversorganisaties:
- Politieke klimaat (linkse én rechtse overhand: werknemers sterk);
- Arbeidsverhoudingen (verdeeldheid tussen CNV en FNV verzwakt positie werknemers tijdens onderhandelingen);
- Economische conjunctuur (invloed vakbeweging neemt af ten tijde van neergang, voor werkgeversorganisaties geldt het omgekeerde);
- Machtsbronnen (factoren die de sterkte van een organisatie bepalen: hoeveelheid leden, organisatiegraad en actiebereidheid van leden).
Drie modellen om arbeidsverhoudingen te omschrijven:
- Conflictmodel; belangentegenstellingen worden benadrukt, stakingen etc.
- Stijging vakbondsleden
- In tijden van economische crisis
- Harmoniemodel; gezamenlijk oplossingen zoeken in overleg
- want gemeenschappelijk belang > positie land versterken (polderen)
- Jaren 50; wederopbouw
- Jaren 80 na crisis 73 en 78 Akkoord van Wassenaar
- Reguleringsmodel; tussenvorm, belangentegenstellingen beheersbaar houden
- Regelmatig overleg (SER, SvdA)
- Besef dat staken erg kostbaar is
- Compromissen sluiten
__
Collectieve goederen: goederen en diensten waarvan de burgers het erover eens zijn dat ze belangrijk zijn en die niet of minder goed door individuele burgers geregeld kunnen worden. Het zijn goederen, diensten en voorzieningen:
- Die door of onder verantwoordelijkheid van de overheid worden gerealiseerd
- waar iedereen profijt van heeft
- Waaraan iedereen bijdraagt in de kosten
- waarbij geen direct verband tussen het betaalde bedrag en de hoeveelheid gebruik van het goed is.
Het geheel aan collectieve goederen noemen we de collectieve sector. De basis is solidariteit. Goederen en diensten die van collectief belang zijn, zijn niet altijd collectieve goederen.
Politieke keuzes beïnvloeden de omvang collectieve sector. In de 19e eeuw was Nederland een nachtwakerstaat: wanneer de hoofdtaak van de overheid is om de veiligheid (leger& politie) van het volk te garanderen.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden