Hoofdstuk 2: Echt klassiek!

§2.1

Wijsheid en waanzin, politiek en psychologie

Toelichting:

Monarchie = twee koningen Aristocratie = regeringsvorm geleidt door

Oligarchie = raad van ouden aristocraten en koning

Democratie = volksvergadering (burgers Democratie = mannen mochten met bur-

hadden niet veel inbreng) schap mochten stemmen

Spartiaten = leger, bezaten alle rechten Atheners = inwoners van Athene

Perioiken = inwoners rondom Sparta Metoiken = inwoners van Athene uit an-

Heloten = onderworpen volkeren dere stad (bijv. Aspasia*)

*Aspasia oefende indirect bestuur uit in Athene. Zij werd een Sofist** (soort rondtrekkende redenaar) genoemd.

**Sofisten gaven cursussen en presentaties en waren voor óf tegenstander van de democratie.

Belangrijke gebeurtenissen:

 431 v.C. De Peloponnesche oorlog breekt uit.

404 v.C. Sparta wint van Athene en de oligarchie werd ingevoerd.

403 v.C. De ‘regering van Dertig’ werd verdreven en de democratie hersteld.

399 v.C. De filosoof Sokrates was tegen de sofisten en werd ervan beschuldigd dat hij de jeugd bedierf en dat hij nieuwe, vreemde goden bedacht had. Hij werd veroordeeld tot de gifbeker.

In de zesde eeuw v.C. ontwikkelde de medische wetenschap zich razendsnel. Hippokrates (ca. 460 - 380 v.C.) heeft hiervoor veel betekend.

§2.2

Echt klassiek!

Hét klassieke tijdperk van de Europese geschiedenis duurde van 480 tot 338 v.C.

Tussen 200 en 31 v.C. werd Griekenland en haar hellenistische koloniën veroverd door de Romeinen. Vanaf de tweede eeuw werd Italië overspoeld met de buit. Ontwikkelde slaven dienden rijke Romeinen. De kunst en wetenschap zorgde ervoor dat het Romeinse rijk ook heel ontwikkeld werd. Op militair gebied konden de Grieken de Romeinen weinig leren.

De familie Scipio waren filhellenen. Zij hielden zich erg bezig met de Griekse cultuur en pasten zich hierop aan.

Cato was juist fel tegen de Griekse cultuur en het filosofische gezwets. Hij vroeg de Romeinse senaat om de Atheners naar huis te sturen. Tóch sprak en schreef Cato perfect Grieks.

Over het algemeen was de houding van de Romeinen tegenover de Grieken dubbel. Enerzijds keken ze op tegen die ontwikkelde cultuur, maar anderzijds waren de Romeinen minachtend.

De Romeinen namen de Griekse beeldhouwkunst (vormentaal) over. De beelden werden realistischer, en vaak zelfs idealistischer.

De Romeinen ontwikkelden een Griekse tempel op een Italische basis. Deze tempel was Grieks, maar stond op een hoog podium met alleen trappen aan de voorkant (niet aan alle kanten, zoals de Grieken deden).

De Romeinen namen ook het gebruik van beton en bogen over. Hierdoor konden ze grotere gebouwen met grotere open ruimtes maken, zoals luxe villa’s en amfitheaters.

§2.3

Hispania Romana

5e eeuw v.C. Carthago wint de oorlog van de Grieken.

ca. 330 v.C. Carthago Nova wordt door de Romeinen gesticht.

264-241 v.C. De Eerste Punische Oorlog breekt uit en wordt gewonnen door de Romei- nen.

Sicilië wordt aan het Imperium Romanum afgestaan.

Hierna sluiten ze een verdrag met Carthago in Spanje.

219 v.C. Saguntum wordt door Carthago belegerd.

218-201 v.C. De Tweede Punische Oorlog* breekt uit.

1e eeuw v.C. Spanje wordt dankzij burgeroorlogen niet volledig Romeins. Legeraanvoer-

ders vochten onderling.

26 v.C. De eerste Romeinse keizer, Augustus, begint aan de laatste verovering: het hele Iberische schiereiland.

13 v.C. Keizer Augustus slaagt erin en de senaat eert hem met de bouw van Ara Pacis (het Altaar van de Vrede).

De Romeinen hadden moeite met de romanisering. Spanje was lange tijd in oorlog en was dan geen goede voedingsbodem voor verrijking. Stammen, die de kant van Rome kozen, moesten hulptroepen leveren. Sommige legerleiders kregen burgerrechten. In de eerste eeuw v.C. waren er in Spanje 30.000 mensen met burgerrechten. Later werden dit er 100.000. Weer dertig jaar later waren dit er 175.000 (ca. 5% van de bevolking).

Een aantal ontwikkelingen:

Mijnbouw (leverde bijv. koper, tin en zilver op)

Productie van wijn en olijfolie.

De bouw van grote steden volgens de Romeins-Griekse cultuur. Hier waren het forum, stadsbestuur, basilica, winkeltjes, thermen, drinkwater en openbare toiletten aanwezig aanwezig. Water werd geregeld via aquaducten. Theater, een arena of amfitheater en het langgerekte ovale circus voor het wagenrennen behoorden tot de basisuitrusting van een stad.

*Publius Cornelius Scipio trekt ten strijde tegen de Carthaagse commandant Hannibal. Hannibal trekt met troepen en olifanten Italië in en de Romeinen lijden nederlaag op nederlaag. In 206 v.C. verdrijft Scipio Africanus (zoon van Publius) de Carthagers uit Spanje**. In 205 v.C. valt Africanus Carthago op haar thuisfront in Noord-Afrika aan. In 203 v.C. wordt Hannibal teruggeroepen en een jaar later verliest hij bij Zama (ten westen van Carthago). Scipio krijgt de erenaam ‘Africanus’.

**De gebroeders Gnaeus en Publius Scipio sneuvelden in Spanje, omdat de Spanjaarden (Keltiberiërs), die aan Romeinse zijde vochten, zich tegen Rome keerden. De zoon van Publius, Publius, werd naar Spanje gestuurd. Hij stootte door naar het Carthaagse hoodkwartier, Carthago Nova, en veroverde deze in één dag. In 206 v.C. werden de Carthagers uit Spanje verdreven.

2.4

Romeinen en Germanen

Julius Caesar (100-44 v.C.) werd proconsul in de provincie Provence. Door onenigheid tussen Keltische en Germaanse stammen en Kelten onderling, veroverde Caesar tussen 58 tot 50 v.C. Gallië. De Kelten (=Galliërs) waren rijk, en dit leverde Caesar een enorme oorlogsbuit op. Ook zijn roem werd vergroot. Men dacht dat hij koning wilde worden, en daarom werd hij in 44 v.C. vermoord. Na een nieuwe reeks oorlogen, kreeg de adoptiefzoon van Caesar de leiding. Hij krijg in 27 v.C. de erenaam, Augustus, de Verhevene. Hij herstelde de maatschappij.

Caesar Augustus wilde de veroveringspolitiek voortzetten. Het plan was om de grens te verschuiven naar het noorden tot aan de rivier de Elbe, in Germaans gebied. Tijdens open gevechten wonnen de Romeinen met gemak, maar in de bossen verloren ze van de Germanen.

In 47 n.C. stopte de nieuwe keizer Claudius de Elbe-politiek, en de Rijn en de Donau werden de nieuwe grenzen. Op dat moment werd ook het limes-systeem ontwikkeld, een systeem waarbij legioenskampen, kleinere kampen (castella) en wachttorens op de grens werden gebouwd. Eventuele aanvallen konden hiermee worden vertraagd. Handelaren konden vrij de grens oversteken.