Geen examen op je eigen school

De meeste leerlingen in Nederland kunnen gewoon examen doen op hun eigen school. Laatstejaars in het voorgezet speciaal onderwijs (vso) niet. Die scholen mogen geen 'gewone' examens afnemen. In plaats daarvan doen leerlingen vaak staatsexamen: ze maken de centrale eindexamens op een andere school en hebben voor elk vak in juli nog een mondeling.

Ik interviewde vso-leerlingen Robert (17) en Sanne (16) die dit jaar staatexamen vmbo-t doen.

Even voor de goeie orde: op het speciaal onderwijs zitten leerlingen met bijvoorbeeld een handicap of een leerstoornis. De scholen mogen wel zogeheten IVIO-examens afnemen voor een speciaal diploma, maar doorstroming naar mbo-4 of het hbo is daarmee moeilijk of zelfs onmogelijk. Steeds meer vso-scholen sturen hun leerlingen daarom op staatsexamen.

De leerlingen halen door het schooljaar heen eigenlijk bijna geen schoolexamencijfers. Bij de meeste vakken tellen alleen de centrale examens en het mondeling.

Weinig leerlingen

"Vroeger werden er helemaal geen examens op het vso afgenomen. Toen ik in de eerste klas zat, was er nog helemaal geen sprake van," vertelt Sanne, die op het speciaal onderwijs zit omdat ze een autismespectrumstoornis heeft. "Het gaat allemaal wel een beetje anders dan 'gewone' examens hoor. Wij moeten bijvoorbeeld naar een andere school om daar de centrale examens te maken, want vaak zijn wij maar met weinig leerlingen."

Robert (op het speciaal onderwijs beland na zwaar gepest te zijn) lacht en vertelt dat hij de enige vso-leerling is uit de regio die examen in Duits doet. "Voor het staatsexamen Duits moest je behalve een leestoets ook een brief schrijven. Daar zat ik dan, helemaal alleen in dat klaslokaal met twee examinatoren die brief te schrijven. Dat vond ik best ongemakkelijk."

Zelf voorbereiden

"Van vriendinnen die op het reguliere onderwijs zitten, hoor ik dat ze door hun school echt klaargestoomd worden, met examentrainingen, tips en trucjes en al dat soort dingen. Dat heb ik allemaal niet gekregen," vertelt Sanne. "Vso-scholen zijn nog niet zo gewend aan het organiseren van examens. Leraren weten dus ook nog niet zo goed hoe ze je voor moeten bereiden."

Robert knikt. "Wij moeten vrij veel zelf doen, dat bezorgt me veel stress. Ik ben zo'n vijf weken van tevoren begonnen met het doornemen van de stof en het maken van oefenexamens. Tips haal ik van internet. Op die manier hoop ik mezelf toch zo goed mogelijk te kunnen voorbereiden." Leerlingen moeten dus superzelfstandig kunnen werken.

Sanne heeft een examentraining wiskunde gevolgd in Utrecht. "Wiskunde is mijn slechtste vak, dus ik heb gewoon écht een goede uitleg nodig. Op deze manier hoop ik toch een voldoende te halen voor het examen."

Mondelingen

"Bij staatsexamens is het normaal dat de mondelingen van elk vak pas na de centrale eindexamens ingepland worden," vertelt Robert. "Die zijn pas in juli en de tijd tussen de centrale examens en de mondelingen moeten we overbruggen op school. Niks lange vakantie dus. Jammer van die vakantie, maar ik denk wel dat het beter is als we tot die tijd gewoon naar school gaan. Ik weet nu al dat er anders niets van terecht zou komen!"

Pfoeh, mondelingen in elk vak. Hoe bereid je zoiets als geschiedenis dan voor? "Ik ga gewoon alle stof nogmaals doornemen op school en de mondelingen zo goed mogelijk proberen te oefenen met leraren. Meer kan ik niet doen," zegt Sanne schouderophalend.

Goed te doen

"Al met al denk ik dat het staatsexamen goed te doen is, als je je maar goed genoeg voorbereidt," zegt Robert. "Maar dat is bij het 'normale' examen natuurlijk ook zo." Sanne is het niet helemaal met hem eens. "Ik denk juist dat het voor veel leerlingen, zeker van het vso, allemaal best lastig en veel is. Bij staatsexamens moet je sowieso al veel zelf doen, dus ik kan me voorstellen dat iemand met bijvoorbeeld autisme daar nog extra moeite mee heeft. Extra begeleiding is daarbij een must."

Toch is Sanne wel positief over deze kans. "Als je gemotiveerd en zelfstandig genoeg bent, komt het echt wel goed. Ik ben allang blij dat we de kans krijgen."