'Opvallend vaak dyslexieverklaring op examen'

"Op het landelijke eindexamen hebben méér leerlingen een dyslexieverklaring dan er volgens wetenschappelijk onderzoek zouden moeten zijn." Dat zegt hoogleraar dyslexie Ben Maassen van de Rijksuniversiteit Groningen tegen Scholieren.com.

Leerlingen met zo'n verklaring hebben recht op extra tijd of andere hulpmiddelen op het examen.

Adviesorganisatie KPC Groep publiceerde in 2012 een onderzoek over examenleerlingen met een dyslexieverklaring. Volgens de afgegeven verklaringen zou 15 procent van de vmbo-kandidaten, 11 procent van de havisten en 6 procent van de vwo'ers in schooljaar 2010-2011 dyslectisch (woordblind) zijn. Omdat het aantal dyslectici tegenwoordig niet meer geregistreerd wordt, zijn dit de meest recente cijfers.

3,6 procent

"Uit onderzoek van Leo Blomert uit 2003 is gebleken dat het aantal personen met specifieke dyslexie dichtbij de 5 procent ligt. Blomert komt zelf uit op 3,6 procent. Het is opmerkelijk dat het percentage leerlingen met een dyslexieverklaring zo ver boven dat gemiddelde uitsteekt," zegt Maassen. De '3,6 procent' is inmiddels zowat ingeburgerd als 'landelijk dyslexiecijfer', waat veel pedagogen en deskundigen naar verwijzen.

Het rapport van KPC Groep laat zien dat het aantal examenkandidaten met een dyslexieverklaring tussen schooljaar 2009-2010 en 2010-2011 nagenoeg gelijk bleef. Cijfers over de langere termijn zijn er niet, maar Maassen denkt zelf al decennialang een lichte stijging in het aantal afgegeven verklaringen te signaleren. "Met name bij leerlingen met algemene leermoeilijkheden, een aandachtsstoornis of een bepaalde taalachterstand lijken dyslexieverklaringen niet altijd gebaseerd op de diagnose specifieke dyslexie," aldus Maassen.

Niet vergelijkbaar

Peter de Jong, hoogleraar onderwijskunde aan de UvA en gespecialiseerd in onderwijsleerproblemen,  zet vraagtekens bij de eerder genoemde 3,6 procent. "Uit het onderzoek van Blomert blijkt dat 3,6% van de leerlingen enkelvoudige dyslexie heeft en dat is gedaan met een andere insteek. De groep met enkelvoudige dyslexie is slechts een gedeelte van alle kinderen met dyslexie."

De cijfers van die twee onderzoeken zijn niet met elkaar te vergelijken, claimt de Jong. Om het aantal afgegeven verklaringen te vergelijken met het werkelijke aantal dyslectici, zou meer wetenschappelijk onderzoek nodig zijn.

Geen oplossing

De Jong vindt dat een dyslexieverklaring voor tijdverlenging eigenlijk geen goede oplossing is. "Het examen zou zó moeten worden samengesteld, dat het voor geen enkele leerling te lang is en iedereen het op tijd af krijgt." Extra tijd of andere hulpmiddelen zijn dan helemaal niet nodig.

"Maar zolang er geen 'gouden standaard' voor de definitie dyslexie is, is de grens arbitrair en zijn er altijd kinderen die net niet in aanmerking komen voor extra tijd. Gebrek aan leesvaardigheid zou voor niemand een belemmering moeten zijn op het examen, dyslexie of niet."

Ben Maassen herkent zich hier deels in, maar ziet wel heil in de verklaring. " De vraag is of alleen leerlingen met specifieke dyslexie een dergelijke verklaring zouden moeten krijgen, of dat alle leerlingen die ernstig achterblijven wat betreft lezen recht hebben op een dyslexieverklaring."

Weinig extra zakkers

Onderzoekers van KPC Groep blikten ook vooruit naar de strengere exameneisen die in 2012 en 2013 gefaseerd zijn ingevoerd. Het aantal geslaagde dyslectische leerlingen dat in 2011 gezakt zou zijn als de verscherpte eisen toen al zouden gelden, blijkt mee te vallen. Op het vwo was dat percentage nog het hoogst.

Waren de nieuwe eisen toen al ingevoerd, dan zou het aantal dyslectische zakkers met 10,7 procentpunt stijgen. Overigens is niet berekend hoeveel leerlingen zónder dyslexie extra zouden zakken na toepassing van de nieuwe exameneisen.

30 minuten extra

Leerlingen die een dyslexieverklaring hebben, krijgen op het eindexamen bepaalde voordelen. Sadjia Safdari, klachtencoördinator van scholierenvakbond LAKS, somt op: "Het examen kan worden voorgelezen, bijvoorbeeld door een Daisyspeler. Daarnaast hebben leerlingen mogelijk recht op een vergroot exemplaar van de eindexamens, maar dat gebeurt niet zo vaak meer. Een belangrijk voordeel is dat leerlingen tot maximaal 30 minuten extra de tijd kunnen krijgen op het examen."