Hoewel het misschien niet altijd zo voelt, wordt bij het opstellen van de eindexamens over elke vraag lang en zorgvuldig nagedacht. Tijdens de examenperiode publiceert Scholieren.com meerdere keren per week exclusieve verhalen van de examenmakers. In deze artikelen vertellen zij over de totstandkoming van een vraag waar duizenden kandidaten eerder die dag op hebben zitten zweten. Vandaag vertelt toetsdeskundige Nederlands Uriël Schuurs over vraag 12 van het vwo-examen Nederlands.
Emotie in het nieuws
Vanmorgen hebben ruim 42.000 vwo-leerlingen het eindexamen Nederlands gemaakt. Centraal in dat examen stond een tekst van Xandra Schutte, hoofdredacteur van het culturele opinieweekblad De Groene Amsterdammer. Aan mevrouw Schutte is op 21 april 2016 de Gouden Ganzenveer toegekend vanwege haar grote betekenis voor het geschreven en gedrukte woord in de Nederlandse taal. De examentekst is gebaseerd op het dankwoord dat Xandra Schutte bij die gelegenheid uitsprak.
Wij – zowel de examenmakers als de leden van de commissie die het examen moeten goedkeuren – vonden het een mooi verwoorde tekst: persoonlijke ervaringen en observaties worden in verband gebracht met de manier waarop de brengers van het nieuws – de journalisten – functioneren en zouden móeten functioneren volgens de auteur. Daarmee raakt de tekst – die overigens al enkele jaren geleden gekozen is – de vraag in hoeverre de brengers van het nieuws hun mening mogen laten doorschemeren in hun artikelen en in welke mate er ruimte is voor emotie in het nieuws.
Bij de tekst van Xandra Schutte was er één vraag die er qua puntenaantal met kop en schouders bovenuit stak. Met vraag 12 kon je maar liefst 5 punten verdienen. De vraag luidde als volgt:
In tekst 1 worden aspecten beschreven die kenmerkend zouden zijn voor de hedendaagse media. Vanaf alinea 13 worden er in de tekst aanbevelingen gedaan die gericht zijn op een situatie waarnaar de media moeten streven.
5p 12 Noem kenmerken van de huidige en de gewenste situatie in de media.
Neem daartoe onderstaand schema over en vul het verder in.
|
|
huidige situatie |
gewenste situatie |
|
de werkwijze van de media
|
1a |
1b |
|
de aard van de emoties in het nieuws |
2a |
2b |
|
het effect bij de lezers
|
3a versterking van de polarisatie |
3b |
Deze vraag betreft een vergelijking van de huidige journalistieke praktijk met de in de tekst bepleite situatie op drie aspecten: de werkwijze van de media, de aard van de emoties die daarbij wenselijk zijn en het effect dat het gebruik van emoties heeft op de lezers. Daarmee heeft de vraag betrekking op de essentie van de boodschap in de tekst - in feite is het antwoord op de vraag te beschouwen als een soort samenvatting van de tekst. Om bij dat antwoord te komen is het niet voldoende om op één plek in de tekst te kijken, je moet er de strekking van de hele tekst voor begrijpen. Dat rechtvaardigt het hoge puntenaantal.
Studievaardigheid
Tot slot: deze vraag doet ook nog eens een beroep op wat we studievaardigheid zouden kunnen noemen. Twee situaties met elkaar vergelijken op een drietal aspecten is nog niet zo eenvoudig. Daarvoor moet je beschikken over een vaardigheid die je later, in een vervolgopleiding, ook nodig zult hebben. Met het oog daarop is het fijn dat er ook deelscores mogelijk zijn: je kunt een deel van het antwoord goed hebben en dan een deel van het puntenmaximum verdienen.
Al met al hebben we de verwachting dat deze vraag in belangrijke mate meehelpt om onderscheid te maken tussen leerlingen die heel goed zijn in begrijpend lezen en leerlingen die daar minder bedreven in zijn - dat is immers het uiteindelijke doel van het examen Nederlands.
