Blues

Blues is oorspronkelijk de muziek van de zwarte plattelandsbevolking uit de zuidelijke Amerikaanse staten, die rond 1900 is ontstaan. Het is voortgekomen uit negro- spirituals en slavenliederen. Het is de belangrijkste liedvorm van de Noord-Amerikananse zwarte bevolking. Het woord ‘blue’ (letterlijk blauw), drukt een reeks van stemmingen en gevoelens uit, zoals triest, neerslachtig en verdriet. De blueszangers begeleiden zichzelf op de akoestische gitaar of piano en zongen vaak met ruwe, ongeschoolde stem. Zij zetten tonen expres onzuiver in of gleden naar de tonen toe. Blues wordt gekenmerkt door een vast harmonisch schema van twaalf maten: vier maten tonica, twee maten subdominant, twee maten tonica, een maat dominant, een maat dominantseptiem en twee maten tonica (er zijn varianten). Karakteristiek voor de melodievorming zijn de zogenaamde blue notes (verlagingen van de derde, vijfde of zevende toontrap). De bluesvocalist improviseert binnen het raam van de harmonische gegevens. De inhoud van de teksten heeft veelal betrekking op sociale omstandigheden en is niet zelden neerslachtig van karakter. De oude blueteksten waren vrijwel nooit protesterend, maar juist berustend. Ze gaan over de liefde tussen man en vrouw, over huis en haard, de zorgen, het slechte onderwijs, het zware werk en de discriminatie. De tekst bestaat meestal uit drie regels waarvan de eerste twee (ongeveer) hetzelfde zijn en de derde een afsluiting vormt. Ook de melodie is opgebouwd uit drie zinnen. De eerste twee lijken op elkaar en de derde wijkt af. De bluesvorm is de meest gebruikte vorm, ook in de instrumentale jazzmuziek. Uit de blues is rond 1900 in de zuidelijke staten van Noord-Amerika de oudste bluessoort ontstaan: de country blues. Deze plattelandsblues is niet opgewekt, maar melancholisch. De omstandigheden van de negers waren er niet naar. Ze zongen over wat ze voelen en ze voelden zich vaak teneergeslagen: ‘I’m feeling blue’. Op deze bluessoort volgen vele varianten, met als belangrijkste de elektrisch versterkte vormen uit de Mississippi Delta en Chicago. Een essentiële popvariant is de blanke blues of bluesrock, die aan de basis staat van de hardrock. Voorbeelden: R.L. Burnside, Robert Cray, Cuby + Blizzards, Fleetwood Mac, John Lee Hooker, Howlin’ Wolf, Elmore James, Robert Johnson, B.B. King, Alexis Korner, Livin’ Blues, John Mayall, Bessie Smith, Ten Years After, Walter Trout, Stevie Ray Vaughan, Muddy Waters, Johnny Winter. De oudstbekende blues is Mamie's blues (1900), maar het genre is naar alle waarschijnlijkheid al veel eerder ontstaan. W.C. Handy bracht de blues door eigen composities (St. Louis blues, 1914) en door het verzamelen van overgeleverde teksten in de belangstelling. Er ontwikkelden zich in de loop van de tijd verschillende richtingen, die tevens gebonden waren aan bepaalde gebieden: Mississippi-blues, Chicago-blues, blues-shouting. Enkele belangrijke bluesvocalisten zijn Lightnin’ Hopkins, Elmore James, Robert Johnson, B.B. King, Charley Patton, Ma Rainey, Jimmy Rushing, Bessie Smith en Muddy Waters. Uit de blues ontstonden enkele andere genres, zoals; rhythm and blues, soul, funk. Aangetrokken door de (oorlogs)industrie, vestigden grote aantallen negers zich in de steden van de noordelijke staten. De blues veranderde hier van karakter. De elektrische gitaar deed haar intreden en het drumstel werd toegevoegd. In de teksten, die agressiever waren, klonk protest tegen discriminatie en sociale mistoestanden. Vanwege van het gebruik van de elektrische gitaar noemt men deze city blues ook wel electric blues. In de jaren zestig begonnen voor het eerst ook blanken zich op de vocale bluesvertolkingen toe te leggen, vooral in Groot-Brittannië, maar ook in de Verenigde Staten. De jaren tachtig brachten een sterke groei van het bluespubliek. Gitarist Robert Cray drong door tot in de pophitlijsten. Festivals als de Bluesestafette in Utrecht presenteerden grote namen als Albert Collins, Johnny Copeland en B.B. King. B.B. King Riley Blues Boys King, die op een katoenplantage in Itta Bene, Mississippi werd geboren, is de meest invloedrijke naoorlogse vertolker van de blues. Hij wordt “De Ambassadeur van de Blues” genoemd: B.B. King. Al een halve eeuw reist Riley Blues Boy King met zijn onafscheidelijke gitaar Lucille vrijwel onafgebroken de wereld rond. Dat heeft de zanger/gitarist er niet van weerhouden in die tijd ook nog eens een imposante hoeveelheid platen op te nemen. Enkele jaren geleden verscheen het succesvolle Deuces Wild; met het recente album Blues On The Bayou verrast hij zijn fans opnieuw. Op de foto (links), die op de vorige bladzijde staat, speelt B.B. King op 'Lucille'. King leerde zichzelf in 1945 gitaar spelen en maakte zijn eerste opname in 1950. Hij neemt nog steeds albums op en tourt al meer dan dertig jaar de wereld rond om Lucille voor zijn fans tot leven te brengen.
Bessie Smith Ze is geboren in Chattanooga, te Tennessee. Ze is begonnen met zingen als een straatmuzikant in haar geboorteplaats. Uiteindelijk behoorde ze tot de bekende blueszangeressen, en is ook nog de allerbeste blueszangeres van de jaren ’20 geweest.