Terugkeer

1965

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Een leeg huis

1966

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De trapeze 6

1968

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De dag dat mijn zuster trouwde

1970

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Meneer Frits en andere verhalen ui de vijftiger jaren

1974

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Je mag van geluk spreken

1975

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Het adres en andere verhalen

1976

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Floroskoop – Maart

1979

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Verzamelde verhalen van 1951 -1981

1982

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De val

1983

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De glazen brug

1986 (Boekenweekgeschenk) en 1988 (uitgebracht)

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De zon is maar een zeepbel, twaalf droomverslagen

1990

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De verdwenen bladzij, verhalenbundel voor kinderen

1994

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

Nagelaten dagen

1997

Annie Romein-prijs, Constantijn Huygensprijs

1999, 2005

De schrijver

2000

Constantijn Huygensprijs

2005

Decemberblues

2003

Constantijn Huygensprijs

2005

Storing

2004

Constantijn Huygensprijs

2005

Een sprong in de tijd

2008

 

 

Na de sterren

2015

 

 

 

 

Setting

Tijd

Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. De vertelde tijd is ongeveer 5 jaar. Het boek speelt zich af in chronologische volgorde. Er zijn enkele geen terug verwijzingen.

Ruimte

Het verhaal speelt zich vooral op de volgende locaties af:
 - Breda
 - Amersfoort
 - Amsterdam
 - Utrecht
 - In de buurt van Zeist

 

 

Verhaallijn

De verhaallijn van dit boek is hoe Marga Minco is ontkomen aan de Holocaust.

 

Thema

Het thema (hoofdmotief) in dit verhaal is hoe het er voor Joden in de Tweede Wereldoorlog aan toe is gegaan.

 

Vertelinstantie

In dit boek is er een ik-vertelinstantie. Er wordt uit een enkel punt verteld. De verteller noemt dit punt “ik.” Je weet alleen maar wat de ik-persoon in dit verhaal weet. Je weet dus niet wat er op andere locaties gebeurd, als de ik-persoon hier niet vanaf weet.

 

Titelverklaring

Er zijn twee redenen achter de titel. Als men van het bittere kruid spreekt, heeft men het vaak over een zware periode. In dit boek was het een zware periode voor de hoofdpersonage, Marga Minco, omdat ze probeerde te ontkomen aan de Holocaust.
Het bittere kruid kan echter ook staan voor iets dat Joodse mensen eet, in combinatie met ongezuurd brood. Dit benadrukt bij de Joden dat er een moeilijke tijd is geweest die ze altijd zullen herinneren. Marga Minco, de schrijfster, heeft dit boek over haarzelf geschreven. Het was voor haar, in de tijd dat dit boek zich afspeelde, een zware periode die ze altijd zal blijven herinneren.

 

Motto

Het motto van het boek is:
Er rijdt door mijn hoofd een trein vol Joden, ik leg het verleden als een wissel om.
Het boek gaat over de Holocaust. Met de Holocaust werden er veel Joden met de trein naar kampen gestuurd. Marga Minco, de hoofdpersoon, is hier constant mee bezig. Er rijdt dus een trein vol Joden door haar hoofd.
Ze moet echter wel actie ondernemen, om niet zelf in de trein vol Joden te zitten. Ze moet dus een andere kant op dan de standaard bestemming. Hiervoor moet ze de trein ergens anders heen laten rijden, waarvoor er een wissel moet worden omgelegd. Het is haar gelukt om aan de Holocaust te ontkomen, wat betekend dat het is gelukt om de wissel om te leggen.

 

 

 

 

Literatuurgeschiedenis

Dit boek is geschreven in 1957. Een belangrijk kenmerk in de literatuur van deze tijd is de verwerking van het oorlogstrauma. Dat doet de schrijfster, Marga Minco, doormiddel van over haar eigen oorlogservaring te schrijven. Dit is dus typerend voor deze tijd.
Er werd in deze tijd vooral geschreven over een pessimistisch wereldbeeld. Dit wordt benadrukt door het verhaal in de oorlog te laten afspelen. De personages voelen zich angstig. Hieruit kun je ook concluderen dat het typerend was voor de tijd waarin dit boek is geschreven.

 

Eindoordeel

Esthetische

Het boek is naar mijn mening niet bijzonder geschreven, omdat de situaties maar zelden uitgebreid worden beschreven. “We waren weer thuis.”
Het was naar mijn mening ook niet zeer verrassend geschreven. Bijvoorbeeld bij de fotograaf stond er de volgende zin: “‘Nu nog even lachen,’ zei meneer Smelting.” Dit is niet zeer verrassend, net als: “‘Laat hem maar rusten,’ zei mijn vader.”

Morele

Naar mijn mening handelden de personages goed. Ze deden wat verstandig was. “Zacht trok ik het tuinpoortje achter me dicht en rende de straat uit.”

Structurele

Naar mijn mening zit het boek logisch in elkaar. Omdat er niet te diep op de stof ingegaan wordt, kun je makkelijk bijhouden waar het op dat moment over gaat. “We liepen er gewoon langs.”
Literair-historische
Volgens mij is het boek niet vernieuwend geschreven. Er werd al ongeveer 10 jaar vooral hierover geschreven, omdat toen der tijd de Tweede Wereldoorlog een heel belangrijke gebeurtenis was, welke kort geleden was gebeurd. “Zijzelf was niet joods en daarom mocht zij haar telefoon houden voor haar werk.”

Emotionele

Het boek raakte mij niet. Dit komt doordat het boek oppervlakkig is geschreven. Met deze kleine hoeveelheid informatie kan ik me moeilijk een voorstelling maken in mijn hoofd van wat er exact gebeurd en welke gevoelens er spelen. Bijvoorbeeld wanneer de Duitsers binnenvielen: “‘Haal onze jassen even,’ zei mijn vader tegen mij.”

Realistische

Het boek is naar mijn mening geloofwaardig. Het is typerend voor de tijd geschreven en er waren alleen realistische dingen. Er worden alleen gebeurtenissen behandeld die je kunt nagaan, zoals de Jodenvervolging, de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. “De soldaat kwam terug en vroeg mijn persoonsbewijs.”

Intentionele

Het boek is naar mijn mening geloofwaardig. Het is typerend voor de tijd geschreven en er waren alleen realistische dingen. Er worden alleen gebeurtenissen behandeld die je kunt nagaan, zoals de Jodenvervolging, de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. “De soldaat kwam terug en vroeg mijn persoonsbewijs.”

Intentionele

De boodschap van het verhaal is hoe Marga Minco is ontkomen aan de Holocaust en hoe moeilijk het was dat voor elkaar te krijgen. Naar mijn mening is dit echter niet goed beschreven, doordat het boek te oppervlakkig hiervoor was en je dus niet diep op het boek in kunt gaan. “‘Ik pas een jas aan.’ zei ik.”

Stilistische

De stijl was niet bijzonder, omdat er veel boeken simpel werden geschreven in deze tijd. De formulering was naar mijn mening ook behoorlijk normaal. Er werden vooral alledaagse woorden in gebruikt. “‘We moeten zo weg,’ zei hij.’itelverklaringe auteurder uit het spel gewerkt, maar Katadreuffe wilde blijven leren tot hij zijn nieuwe doel zou hebben bereik