1 Titelbeschrijving:

Schrijver: J. Bernlef

Titel: Hersenschimmen

Naam uitgeverij: Uitgeverij Areopagus

Plaats uitgeverij: Amsterdam

Jaar van publicatie: 1984

2 Motivering Keuze:
Ik was in de boekenkast van mijn moeder opzoek naar een boek, toen zag ik dit boek staan. De titel viel me meteen al op, toen keek ik naar de kaft die meteen al opviel doordat je een beetje een wazige foto ziet die een beetje geheimzinnig is. Ik begon meteen de achterkant te lezen  toen ik las dat het boek over dementie ging, vond ik het meteen interessant, omdat ik mensen ken die last hebben van dementie.

3 Inhoudsbeschrijving:
Maarten Klein (de hoofdpersoon) woont met zijn vrouw, Vera, in Amerika. Maarten heeft tot zijn pensionering altijd voor een instituut in de visserijonderzoek gewerkt. Maar dan gebeurt het, hij begint langzaam aan ernstig geheugenverlies te lijden. Hij begint de dagen te verwarren, zo vraagt hij zich af waar de schoolkinderen blijven die ’s morgens altijd langskomen, hij vraagt dit aan zijn vrouw Vera die hem als antwoord geeft dat het zondag is. Ook dwaalt hij steeds af, zo kan hij zicht niet meer concentreren op het boek dat hij leest en moet hij hetzelfde stukje steeds opnieuw lezen omdat hij niet meer weet waar het over gaat. Verder moet hij steeds aan dingen uit het verleden denken, bijvoorbeeld wanneer hij de thermometer onder het raam ziet denkt hij aan zijn vader die altijd het weer probeerde te voorspellen en hier een schema in probeerde te ontdekken, wat hem echter nooit gelukt is. Het wordt steeds erger, hij begint veel te dagdromen wat regelmatig tot gevaarlijke situaties in huis lijdt, zijn vrouw Vera kan nog maar net voorkomen dat er iets misgaat. Vera gaat met Maarten naar de doktor, deze constateert dat Maarten een geheugenverlies lijdt. Maarten mag ineens een heleboel ding niet meer, zoals wandelen omdat hij dan zou verdwalen. En uiteindelijk komt zelfs Phil Taylor bij hen inwonen (een gezinshulp), omdat hij onhandelbaar wordt. Het wordt uiteindelijk zelfs zo erg dat hij zichzelf niet meer herkend en in een inrichting wordt geplaatst, omdat hij op een dag zomaar wegloopt van huis en denkt dat hij weer middenin de tweede oorlog zit. Maarten gaat nog verder achteruit en moet hij zijn laatste dagen slijten in de inrichting.

4 Personages
Maarten Klein: Hij is 72 jaar oud en het hoofdpersonage in het boek. Hij woont al meer dan 15 jaar in Amerika met zijn vrouw Vera. Toen hij nog werkte was hij secretaris van het IMCO (visserijorganisatie). Nu hij gepensioneerd is leeft hij gelukkig met zijn vrouw Vera waar hij al meer dan 50 jaar mee getrouwd is. Maar hij krijgt last van dementie. Hij vergeet steeds dingen en wordt steeds onhandelbaarder. Dat steeds verward was hield hij verborgen voor Vera (als hij heldere momententen had). Hij kon niet meer goed voor zichzelf zorgen en werd onhandelbaar. Er komt een huishoudhulp maar zelfs deze kan niet zo goed met situatie omgaan, uiteindelijk loopt Maarten zelfs weg. Hierna wordt hij in een inrichting geplaatst, waar hij zijn laatste dagen slijt. Maarten is een slimme man, maar omdat hij dementie krijgt wordt hij steeds ‘labieler’. Hij herkent zichzelf niet meer en vergeet dat hij een vrouw heeft, dit is allemaal zeer tragisch.

Vera Klein: Zij is de vrouw van Maarten, ze heeft twee kinderen met hem gekregen die in Nederland zijn blijven wonen. Ze is klein aar sterk en kan Maarten nog redelijk lang goed onder controle houden. Ze wordt steeds meer een moederfiguur voor Maarten, omdat

Maarten Vera aanziet voor zijn moeder en niet voor zijn vrouw. Ze soms wel een beetje boos op Maarten worden, maar echt uit haar slof schieten doet ze nooit. Zij raadpleegt de dokter, zodat Maarten geholpen kan worden. Uiteindelijk kan ze niet meer tegen de demente Maarten en laat hem uiteindelijk in een inrichting plaatsen.

5 Thema, motieven en visie:
Thema: Het thema van dit boek is dementie. Het proces van dementie wordt duidelijk beschreven, waardoor je meeleeft met beide hoofdpersonages.

Motief: Het eerste motief is dingen vergeten en in de war zijn, want er wordt steeds beschreven dat Maarten steeds eer vergeet en in de war raakt. Het tweede motief is medelijden, dit komt ook wel steeds terug, want zijn vrouw heeft vaak medelijden met Maarten en Maarten vaak met zijn vrouw.

Visie: Het is belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan dementie, want dit is een groeiend probleem, ook spreekt het onderwerp me wel aan, want ik ken mensen die last hebben van dementie.

6 Tijdsverloop:
De volgorde van het verhaal is niet-chronologisch, wamt er wordt steeds terug aan vroeger gedacht. Ook ‘beleeft’ Maarten steeds weer dingen uit vroeger in zijn gedachten. De vertelde tijd van het verhaal is 8 dagen, maar dit is wel erg kort, want dementie zal niet zo snel gaan. De vertelde tijd is 160 bladzijden.

7 Vertelperspectief:
Het vertelperspectief veranderd in de loop van het verhaal. In het begin wordt het in het ik-figuur perspectief verteld (vanuit het perspectief van Maarten). Hierdoor wordt het taalgebruik gaandeweg het verhaal steeds simpeler, omdat Maarten ook steeds ‘simpeler’ wordt. Maar aan het einde van het verhaal, wordt het ineens in het verteller perspectief verteld, dit komt waarschijnlijk doordat Maarten komt te overlijden.

8 Gevoelens:
Het boek heeft me vaak ontroerd, omdat het over dementie ging. Sommige stukken vond ik zielig, bijvoorbeeld wanneer Maarten er achterkomt dat hij steeds vergeetachtiger wordt, je leeft echte mee met beide hoofdpersonages. Ook kreeg ik soms echt een gevoel van verbazing, dat iemand in zo een korte tijd, zoveel achteruit kan gaan. Ik vond het ook echt zielig toen Maarten wegliep en daarna in een inrichting werd geplaatst. Ook kreeg ik soms een strijdvaardig gevoel, omdat zijn vrouw Vera alles voor hem probeert te doen en hem zolang mogelijk thuis wil houden.