Schrijfster: Marga Minco
Bert Bakker,Amsterdam
1e druk: 1958
pagina’s: 90
Genre: Oorlogsroman Titelverklaring: De titel 'Het bittere kruid' heeft betrekking tot het eten van bittere kruiden wat een Joods gebruik is. Het wordt gegeten op de Israëlische paasdagen. Hiermee herdenken ze de bevrijding van de Joden in Egypte. Het kruid heeft een lange nasmaak hiermee word bedoeld dat een lange nasmaak hebben van de oorlog. De Auteur: Marga Minco

Marga werd geboren in 1920 op 31 maart, in de Brabantse plaats Ginneken.. Haar vader was een vertegenwoordiger en afkomstig uit een joods gezin. Haar moeder kwam uit Groningen en was veel liberaler. Sara, die snel de roepnaam Selma kreeg, was de jongste van de drie kinderen. Het was een hecht gezinnetje, waarin de artistieke dingen erg werden gestimuleerd. Zo speelde vader Minco toneel, Dave, haar broer, deed aan cabaret en speelde in de schoolband, en haar één jaar oudere zus tenslotte, schilderde. Toen Selma klaar was met school kreeg zij een baan bij de Bredasche Courant. Tijdens een toneelvoorstelling heeft zij haar echtgenoot ontmoet: Bert Voeten. Hij werkte bij de concurrent: dagblad van Noord-Brabant. Nadat de oorlog was uitgebroken, verloor Minco vrijwel direct haar baan, omdat het verboden werd joods personeel te hebben. Ze verbleef in het begin van de oorlog in Assen, Delft en Amsterdam. Ze werd ziek. Ze leed aan een lichte vorm van tbc en kwam terecht in een ziekenhuis in Utrecht en later in een sanatorium in Amersfoort. Na haar genezing, in de laatste maanden 1942, keerde zij naar haar ouders in Amsterdam die daar in een Judenviertel waren ondergebracht. In april 1943 stonden plotseling Duitsers voor de deur. Zij namen vader en moeder Minco mee; Selma wist te vluchten via de achterdeur. De rest van de oorlog verbleef ze op onderduikadressen en kreeg ze schuilnamen. Eén daarvan was Margaretha (Marga), waar zij zo aan gehecht is geraakt dat ze zo is blijven heten. Na de oorlog had ze het erg zwaar. Marga bleek samen met een broer van haar vader de enige overlevende te zijn van de familie. Verder werd ze niet binnengelaten bij het gezin waar haar ouders destijds hun bezittingen hadden ondergebracht. Na een verblijf in Frankrijk in 1947 schreef Minco tussen 1950 en 1954 verhalen voor het satirisch tijdschrift Mandril, het Haarlems Dagblad en Het Parool. In 1956 werd haar tweede dochter, Jessica geboren. In 1985 kwam Minco in het nieuws doordat zij bezwaar maakte tegen de wijze waarop "Het bittere kruid" was verfilmd. Zij heeft een proces aangespannen en kreeg het recht voorafgaand aan de film een verklaring op te nemen waarin zij afstand neemt van het product van de regisseur. Na de dood van haar echtgenoot in 1992 ging zij bij haar dochter wonen, in Amsterdam. Ze stopte toen ook met haar lezingen op scholen over haar werk en ervaringen: 'ik vind dat ik genoeg gedaan heb.' In vrijwel alle boeken van Marga komt de periode 1940-1945 terug. Zelf geeft ze als verklaring ervoor: 'ik kom altijd weer op die periode '40-'45 terug, ik wil het vaak niet, maar die jaren hebben mij het hevigst aangegrepen. Andere boeken van Marga Minco: - Het adres (1957) - Moderne joodse verhalen (bloemlezing 1964) - Een leeg huis (1966) - Terugkeer (1968) - De dag dat mijn zuster trouwde (1970) - Je mag van geluk spreken (1975) - De val (1983) - Verzamelde verhalen (1982) - Kijk ‘ns in de la (kinderboek 1963) Samenvatting: De familie van Marga woont in Breda. Na de Duitse inval krijgen ze het steeds moeilijker omdat ze joods zijn: ze worden opgeroepen voor het wekkamp, de ouders zijn gedwongen te verhuizen naar het judenviertel in Amsterdam en Bettie wordt opgepakt bij een razzia. Marga besluit ook naar Amsterdam te reizen om zich bij haar ouders te voegen. Op een zekere dag is er een razzia en haar ouders worden opgepakt. Marga weet echter te ontsnappen. Marga’s broer dave en zijn vrouw Lotte reizen met Marga naar Utrecht:daar is een onderduikadres. Lotte wordt echter opgepakt en Dave meld zich vervolgens vrijwillig. In Utrecht blijkt er geen plaats te zijn voor Marga. Ze gaat terug naar Amsterda. Via Wout, een kennis krijgt Marga een onderduikadres op het platteland. Als haar geld op is besluit Marga de boerenfamilie niet meer tot last te zijn. Wout regelt een nieuw persoonsbewijs en een nieuw onderduikadres. Daar blijft Marga tot de oorlog voorbij is. Na de oorlog zoekt zei haar oom in Zeist op. Deze oom heeft bericht gekregen dat zijn hele familie is omgekomen, maar toch staat hij iedere keer bij de tramhalte te wachten of er toch niet iemand terugkomt. Wanneer deze oom gestorven is, gaat Marga nog een keer naar Zeist. Eigenlijk vindt ze het nu vreemd haar oom nu niet meer bij de tramhalte staat en vraagt ze zich af waarom zij zelf niet blijft wachten. Maar ze komt tot de conclusie dat ze het geloof van haar oom mist, ze weet dat er niemand terugkomt. De tijd waarin het verhaal zich afspeeld: Het verhaal speelt zich vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog tot een paar weken na de bevrijding af. De gebeurtenissen die beschreven worden duren dus ongeveer 5 jaar. Plaats waar het verhaal zich afspeeld: Het verhaal speelt zich in de volgende steden af: Breda, Amersfoort, Amsterdam, Utrecht, Zeist en op het platteland buiten Amsterdam. Marga komt in al deze steden om onder te duiken. Karakter beschrijving: Hoofdpersoon: Marga Minco: zij is de ik-figuur in het verhaal. Ze groeit op in een joods gezin en verhuist veel tijdens de oorlog. Aan het begin van de oorlog is ze 14 jaar, en aan het eind is ze ongeveer 18. Ze heeft een goed karakter en probeert net als haar vader, zichzelf wijs te maken dat het bij hen zo'n vaart zal lopen. Zij had eerst bruin haar, maar later bleekt ze het, omdat ze niet herkend mag worden, wanneer zij op een trein stapt, die gecontroleerd wordt door Duitsers. Ze komt ook naar voren als een vrouw, die weet wat ze wil. Zij verzet zich bijvoorbeeld al vroeg tegen de godsdienstige gewoontes van haar ouders. En zij is ook niet bang; dat blijkt wel uit haar optreden tijdens de razzia in de Lepelstraat. Belangrijkste bijpersonen: Vader: hoofd van de familie. Een mooie karakterbeschrijving staat in het hoofdstukje 'Verzegeld': 'Hij had zo'n onverwoestbaar optimisme, dat het aanstekelijk werkte. Ik vroeg geregeld wat hij van de toestand dacht, alleen omdat ik al bij voorbaat wist dat ik iets te horen zou krijgen dat me geruststelde.' Een ander trekje is dat hij niet erg strijdbaar overkomt. Zo lijkt het niet in hem op te komen, net als zijn kinderen onder te duiken. Als hij een oproep krijgt om naar Amsterdam te verhuizen, gaat hij. Moeder: zorgzame vrouw. Dave: broer van de ik-persoon. Hij heeft een dapper karakter en hij neemt een drankje om afgekeurd te worden voor een werkkamp. Hij beseft goed wat hem boven het hoofd hangt. Als iedereen zijn best doet om de sterren zo netjes mogelijk op te naaien, gaat hij naar buiten zonder ster. Hij wil nog één dag gewoon zijn. Uiteindelijk wordt hij in Utrecht opgepakt. Lotte: zij is met Dave getrouwd. Haar gedachten ken je niet zo goed, je kunt wel zien dat ze een beetje een karakter van een moeder heeft, ze helpt altijd en zorgt voor Dave en Marga. Bettie: de zus van Marga. Al in het begin van de oorlog wordt ze tijdens in razzia opgepakt in Amsterdam. Geloofwaardigheid van het verhaal: Het is een echt gebeurd verhaal waar ze over schrijft. Het gaat over haar leven hoe het toen aan toe ging,en wat ze allemaal mee heeft gemaakt.
Waarom heb ik dit boek gekozen: Ik hoorde van mijn moeder dat het een heel mooi boek was en was dus wel nieuwsgierig en aangezien ik een boek over de 2e wereld oorlog moest lezen begon ik aan dit boek. Mijn mening: Ik vond het erg leuk om “het bittere kruid van Marga Minco” te lezen. Het ging over een onderwerp waarvan ik had gedacht dat het erg saai zou zijn. Toen ik dat wist had ik niet gedacht wat de schrijfster rond dit onderwerp kon verzinnen, maar toen ik eenmaal de tekst op de achterkant van het boek had gelezen wilde ik het boek wel verder lezen. Toen ik eenmaal bezig was met het lezen in “Het bittere kruid” werd het verhaal steeds leuker en begon je jezelf er steeds meer in te verplaatsen. Toen ik een paar hoofdstukjes gelezen had wilde ik niet meer stoppen met lezen, omdat ik benieuwd was naar het einde van het verhaal. Vragen uit het boek: Het onderwerp spreekt me er aan want ik hou van realistische verhalen. Ik heb er zeker wat van geleerd want hoe ze toen met mensen omgingen dat is niet normaal ik wist niet dat het zo erg was. Ik ben door dit boek niet anders gaan denken over het onderwerp maar wel meer erover gaan nadenken. Alleen sommige stukje duurden wel lang. Het bevat vele boeiende gebeurtenissen die soms logisch voorkomen maar soms gebeurt er ook iets wat je nooit verwacht zou hebben. Ik vind het een spannend verhaal omdat het spannend verteld is en je zit steeds met de vraag wordt ze ook gepakt. Maar ik vind het ook een geloofwaardig verhaal omdat het gebeurtenissen zijn uit het leven van de schrijfster. Het is ook een dramatisch verhaal door de verschrikkelijke dingen die de Duitsers de joden aan doen. Het stuk wat me het meeste raakte was het stuk dat de ouders werden weggevoerd door de Duitsers, omdat ik als ik me daar in inleef dat verschrikkelijk zou vinden. Ik zou niet op de schrijfster willen lijken omdat je dat dan allemaal beleefd hebt en je ouders al zo vroeg verloren zou hebben. Ik bewonder haar voor dat ze zo is blijven knokken en het niet opgaf. De personen in het verhaal reageren niet altijd voorspelbaar omdat ik niet verwacht had dat Wout zichzelf zich zelf aan zou geven. Je kan het verhaal goed volgen er zitten niet zoveel moeilijke woorden in alleen een paar moeiljke joodse woorden maar die werden achter in het boek uit gelegd. Het verhaal is heel boeiend omdat je je zo inleeft in de personen en het blijft spannend. Er zitten veel herinneringen in het verhaal maar voorral ook terugblikken naar de oorlog. Het verhaal heeft denk ik een gesloten einde, omdat je weet hoe het is afgelopen met Marga. Ze is niet opgepakt door de Duitsers en er wordt gezegd dat Marga geen kans meer heeft dat haar ouders en andere familieleden ooit nog terug zullen komen. Een redelijk afgesloten verhaal dus, er blijven geen vragen onbeantwoord. Het verhaal bevat makkelijke en korte zinnen waardoor het makkelijk te lezen is.