1a Marga Minco
1b -Titel: Het Bittere Kruid -Uitgever: Bert Bakker -Plaats van uitgave: Amsterdam -Jaar uitgave en druk: 2001 (1957 1e druk) -Bladzijden: 78
1c Oorlogs-novelle
2a Via school heb ik een pakket boeken besteld. We moesten een boek uit de periode 1940-1960 lezen, en dit boek komt uit deze periode. Ik heb niet speciaal gezocht naar dit boek. 2b Je leeft mee met de personages. Het is een sober verhaal en erge gebeurtenissen. Je weet dat het allemaal echt gebeurt is. Het is een goed boek, en je kan het andere aanraden. 3a Als de Duitsers aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de stad Breda binnentrekken, wordt iedereen geëvacueerd. Grote groepen mensen trekken zuidwaarts in de richting van de Belgische grens. Zo ook vader en moeder Minco en hun dochter Marga (De ik-persoon). De broer van Marga (Dave) en haar 1 jaar oudere zus (Bettie) zitten veilig in Amsterdam. Na een paar dagen keert de rust weer terug in Breda en gaat de familie Minco weer naar huis. Vader Minco, een jood, is een optimist en denkt dat de Duitsers de joden in Nederland goed zullen behandelen. Marga, Dave en Bettie hebben het in hun jeugd vaak moeilijk gehad omdat ze jood zijn, worden ze vaak uitgescholden en worden vooroordeelt. In het eerste oorlogsjaar krijgt Marga een ziekte. Ze wordt daarvoor opgenomen in een ziekenhuis in Utrecht. Haar ouders verhuizen intussen naar Amersfoort, waar ze gaan inwonen bij Dave en zijn vrouw Lotte. Na een tijd is Marga zover hersteld, dat ze buiten het ziekenhuis mag nakuren. Ze gaat ook naar Amersfoort. In die tijd moeste de Joden voortaan jodensterren dragen. Als vader thuiskomt met een pakket vol met van die sterren, gaan Marga, Lotte, Bettie en moeder snel aan de gang met deze op de kleren te naaien. Ze hebben helemaal geen probleem met het dragen van de ster en vinden het juist wel leuk. Kort daarop worden vader en Dave opgeroepen om zich te laten keuren voor de werkkampen. Beiden worden afgekeurd. Vader heeft huiduitslag, waar hij erge last van heeft en Dave heeft een drankje ingenomen waarvan hij ziek werd. Als Dave weer is hersteld, laten de Minco’s, net als veel andere Joden, een gezinsfoto maken. Zodat, als er wat zou gebeuren, ze nog altijd een foto van elkaar hebben. Op een dag komt er een telegram uit Amsterdam: Bettie is opgepakt tijdens een razzia. Na een paar dagen ontvangen ze een kaart van haar, waarin ze schrijft dat ze het goed maakt. Weer later vertelt een kennis uit Amsterdam hun dat Bettie is doorgestuurd naar een concentratiekamp. Ze zien haar nooit meer terug. In tegenstelling tot veel andere joden besluiten de Minco’s niet onder te duiken, voornamelijk als gevolg van het optimisme van vader. Als Marga, Dave en Lotte op een dag 3 brieven binnenkrijgen om zich te melden, reageren ze positief, Dave vindt het zelfs wel avontuurlijk. Ze pakken hun tas in met warme kleren en schaffen de dingen aan die ze moeten hebben volgens de oproep. Ze hoeven zich niet te melden, omdat Dave en Marga een getuigenis krijgen van de dokter. Lotte mag blijven om hen te verzorgen, want vader en moeder Minco moeten verhuizen naar het “Judenviertel” in Amsterdam, waar de Duitsers een getto aan het inrichten zijn. Dave en Marga lopen nu dag en nacht in pyjama rond, zodat ze in bed kunnen springen, zodra er gebeld wordt. Ze kunnen nu ook niet meer naar buiten. Marga krijgt hier op een dag genoeg van en besluit met de trein naar Amsterdam te gaan, waar haar ouders in de Sarphatistraat op kamers wonen. Ze haalt de ster van haar jas en begeeft zich dan op weg. Gedurende de hele reis zit ze in spanning, maar de tocht verloopt zonder ongelukken. Haar ouders zijn dolblij haar weer te zien. Met z’n drieën wonen ze er enige tijd. Ze merken dat er af en toe joodse gezinnen verdwijnen: die duiken onder of worden opgepakt. Als er weer eens een razzia in de straat plaatsvindt, verbergen de Minco’s zich in het souterrain. Een keer wordt Marga op straat voor een ander aangezien en bijna meegenomen. Een andere keer loopt Marga door de Lepelstraat, waar op dat moment net een overvalwagen stopt. Alle huizen worden leeggehaald. Een soldaat wil Marga ook meenemen, maar omdat ze niet in de Lepelstraat woont mag ze gaan. Intussen gaat het godsdienstige leven in de joodse gemeenschap gewoon door. Op een avond zitten Marga en haar ouders aan de thee, als er vrachtwagens voorbij komen rijden. Een paar minuten later wordt er aangebeld, maar voordat ze ook maar iets konden doen zijn ze al binnen. Marga moet de jassen gaan halen, maar in plaats daarvan vluchtte ze snel weg. Zij ziet haar ouders nooit meer terug en voelt zich schuldig dat zij op vrije voeten is. Ze rent naar de Weteringschans, waar Dave en Lotte zijn ondergedoken. Daar is ze enige tijd veilig. Alle drie bleken ze hun haar en Marga krijgt een nieuw persoonsbewijs. Maar het ziekenhuis krijgt argwaan en ze moeten een ander onderkomen zoeken. Ze besluiten naar een adres in Utrecht te gaan en om zo min mogelijk risico te lopen, kopen ze afzonderlijk een kaartje voor de trein. Als Marga in de trein zit, komt Dave binnen, zet zonder een woord te zeggen een tas bij haar neer en verdwijnt dan weer. Als Marga op het afgesproken adres in Utrecht is aangekomen, heeft Dave al opgebeld. Lotte is bij de controle aangehouden en Dave wil haar niet alleen laten. In Utrecht is er geen plaats voor Marga. Ze gaat daarom diezelfde avond weer terug naar Amsterdam, waar Wout haar op het station opwacht. Wout heeft voor Marga een onderduikadres geregeld bij oom Hannes, een boer uit de Haarlemmermeer, die haar de volgende dag al komt ophalen. Alleen zijn er op de boerderij van oom Hannes al zoveel onderduikers dat er geen plaats meer is voor haar. Hij brengt Marga daarom maar bij een arm landarbeidersgezin onder. Ze hebben daar geen bed voor haar. Ze moet bij de vrouw van de landarbeider in bed slapen, terwijl de man bij zijn zonen slaapt. Het geld dat Dave bij haar achterliet, raakt op. Ze kan niet langer bij het arme gezin blijven. Wout weet een adres voor haar in Heemstede. Hij heeft ook een nieuw persoonsbewijs voor haar, met een nieuwe naam. Daar begint ze een nieuw leven. Na de bevrijding bezoekt Marga de broer van haar vader, die in Zeist woont. Omdat hij met een niet-joodse vrouw is getrouwd, hebben de bezetters hem ongemoeid laten. Het lot van zijn broer heeft hem erg aangegrepen en iedere dag staat hij bij de tramhalte hem op te wachten, hoewel hij ook bericht van het Rode Kruis gehad heeft over zijn dood. Hij heeft al jaren een pak met een paar schoenen voor zijn broer bewaard. Op een dag krijgt Marga bericht, dat haar oom gestorven is. Ze gaat naar Zeist en krijgt van haar tante het kostuum aangeboden, maar ze wil het niet hebben, omdat ze er toch niets mee kan doen. Ze zouden nooit terugkomen, haar vader niet, haar moeder niet, Bettie niet, noch Dave en Lotte. 3b -Schrijfstijl: Er wordt in het verhaal geen moeilijk taalgebruik gebruikt. Sommige joodse woorden, die niet helemaal te begrijpen zijn, kun je terugvinden in de woordenlijst achterin. -Ruimte: Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af. Als eerste in het huis in Breda, dan in het huis van Dave en Lotte in Amersfoort. Als Marga naar haar ouders in Amsterdam gaat speelt het zich in Amsterdam af. Er zijn ook nog verschillende onderduikadressen zoals in Utrecht, net buiten Amsterdam en Heemstede en tenslotte in Zeist bij haar oom en tante. Sommige van de huizen, bijvoorbeeld in Amsterdam, worden beschreven. Alles wordt sober en triest beschreven en dat was het ook in de oorlog. Ook het huis, dat symbool staat voor veiligheid, verliest haar functie, omdat er in de oorlog voor Joden niets veilig was. Ze konden elk moment opgepakt worden door de Duitsers. -Verhaalfiguren: De hoofdpersoon uit dit boek, is de schrijfster zelf, Marga Minco. Doordat het een autobiografie is, gaat het hele boek over haar en krijgt zij de meeste aandacht. Haar persoonlijkheid verandert in de loop van het verhaal. Ze leert bijvoorbeeld dat de Duitsers wel degelijk gevaarlijk zijn, terwijl ze aan het begin van het boek, net als haar vader, vrij optimistisch was en zeker niet bang. Je kan je ook heel goed inleven in haar situatie. Marga heeft donker haar en blauwe ogen. In de oorlog laat ze haar haren blonderen, om maar niet opgepakt te worden door de Duitsers. Ze is namelijk van joodse afkomst. Vader Minco: is een goede man, die de joodse wetten en rituelen gebruiken strikt opvolgt. Hij is heel optimistisch en beïnvloed Marga met zijn positieve kijk op de oorlog. Door zijn onverwoestbare optimisme, was hij alleen niet erg strijdbaar en verzette zich dus ook niet tegen de Duitsers. Dave: is de broer van Marga. Hij is erg dapper en avontuurlijk. Zo nam hij bijvoorbeeld een drankje in waardoor hij afgekeurd werd voor het werkkamp. Hij is eigenlijk ook de enige van de familie die zich vanaf het begin af aan al een beetje verzet tegen de Duitsers. Lotte: is de vrouw van Dave. Marga kan het goed met haar vinden. Ze is erg zorgzaam. Andere personen die voorkomen, maar geen echte rol hebben zijn: Moeder Minco (zij is net zoals Lotte heel zorgzaam) Bettie (de zus van Marga, zij is net als Dave heel dapper) en Wout (een vriend van Marga, die haar in de oorlog helpt aan een onderduikadres.) -Situaties: De meeste gebeurtenissen staan in de samenvatting, de meeste situaties vinden meerdere keren plaats, maar op verschillende plaatsen. De intocht van Duitsers bijvoorbeeld, of het onderduiken op verschillende adressen. -Vertelwijze: Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de verteller als ik-figuur. In dit geval vanuit Marga. Zij vertelt haar belevenissen van de oorlog en wat zij allemaal moest meemaken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een ik-perspectief dus. De hoofdstukken en de tijd verlopen dus chronologisch. Aan het einde wordt een 'grote sprong' gemaakt van een nieuw onderduikadres naar een gebeurtenis na de bevrijding. 3c -Hoofdgedachte: Een gezin in de oorlog, die er in het begin niets ergs van denken, maar er later toch mee te maken krijgt. -Motieven: Oorlog, daarin speelt alles zich af
Dood, want Marga ziet om haar heen mensen sterven en verdwijnen. Angst, de familie heeft angst om te worden opgepakt. -Het verband tussen de titel en het thema is: De Titel heeft betrekking op het eten van bittere kruiden wat een Joods gebruik is. Hiermee herdenken de Joden de bevrijding van de joden uit Egypte en andere bittere tijden die de Joden meemaakten. Nu beleeft Marga Minco deze zelf. Het kruid heeft een lange nasmaak. Hiermee wordt bedoeld dat oorlog een lange ‘nasmaak’ heeft. 3d Hierbij heb ik op het internet gezocht, om zo wat informatie over Marga Minco te krijgen. Het boek is voor het eerst gepubliceerd in 1957. De auteur van het boek is Marga Minco. Zij is geboren op 31 maart 1920 en heet officieel Sara Menco. Ze was getrouwd met Bert Voeten, een schrijver/dichter. Veel van haar boeken gaan over oorlogservaringen en als ze niet direct met de oorlog te maken hebben, gaat het veelal over eenzaamheid en isolement. Het boek is geschreven na de 2e Wereldoorlog. Opvallend aan het boek is, dat ze zelf de hoofdpersoon is. Ze schrijft uit eigen ervaring.
4, Mijn mening. Ik vond het een redelijk boek. Het gaat over eigen ervaringen. De schrijfster heeft die erg goed verteld. Je kan je in leven in de hoofdpersoon, want het is erg realistisch. Het taalgebruik is goed. Je kan het boek goed volgen. Je krijgt dus ook een beetje een idee over hoe het in de oorlog was. Er zit wel geen origineel eind aan, maar het wordt ook niet snel afgekapt. Het boek roept geen echte sfeer op, zoals spanning of verdriet. Misschien wel omdat het boek erg dun is en alles snel verloopt. Ik kan het boek wel aanraden aan andere.