Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2017
• 319 pagina's
• Uitgeverij: Nieuw Amsterdam

Flaptekst

Eerste zin

Gedurende de dag gleed het zonlicht in onregelmatig veranderende vlakken van links naar rechts door de tuin. het streelde de stam van de Japanse kers, die in de lente met zijn roze blaadjes de bodem bedekte.

Samenvatting

1978
Hein en Carla Pardoen gaan emigreren naar Ierland en ze laten hun 17-jarige zoon Rogier in Haarlem achter. Die hoort van het krakershuis Hazer (eigenlijk een krot met weinig voorzieningen)  en meldt zich daar aan. Hij wordt toegelaten en ze noemen hem daar Rogi. Er komt ook een roodharig meisje in de Hazer. Deze Tanja vindt hij erg leuk en hij is beetje verliefd als ze hem kust.
Hij gaat zijn ouders in Ierland ook opzoeken en ze wonen op een eenvoudige manier op het platteland in Doonkelly. Ze zijn hippies.  Al vanaf zijn jeugd hoort Rogi verhalen over de oorlog. Zijn ene opa Julius Klaver is een held geweest, over zijn andere opa Pardoen  doet zijn familie vaag. Rogi studeert Nederlands in Amsterdam, waar hij een leuk meisje Margot ontmoet.
In de Hazer wil Kraay een bewonerscommissie installeren om de zaken binnen de woongemeenschap te regelen. Kraay is wat anarchistischer dan Rogi. Ook moeten er zaken worden aangelegd, want het is allemaal nogal primitief. Er is geen verwarming en er komen ook nogal rare figuren aanlopen die gratis onderdak willen hebben en in de tussentijd flink aan de drugs zijn. Er wordt gestolen en er wordt een besluit genomen om nieuwe sloten op de deur te zetten en de junks eruit te gooien.

Rogi gaat een keer zijn ouders in Ierland opzoeken: hij neemt de boot en de reis gaat verder liftend. Ze wonen daar erg primitief, maar vinden dat blijkbaar leuk. Hij hoort dat de opa van zijn vaders kant (opa Pardoen) fout was in de  oorlog en werk deed voor de Duitsers. In de winter wordt het erg koud in de Hazer en de oplossing die de jonge bewoners ervoor aandragen is met zijn allen een feest te vieren. ze nemen allemaal wat te eten en te drinken mee. Het is een echte levensgemeenschap geworden.  Het meeste contact heeft Rogi met Tanja en Marcel en met Kraay. Bij colleges Nederlands ziet hij Margot vaak.

1979
In de zeer koude wintermaand januari leggen Rogi en wat andere bewoners die handig zijn de centrale verwarming aan. Hij leent loodgietersgereedschap van Koen, die zijn opa Pardoen heeft opgevolgd in de zaak. Hij merkt dat Tanja en Marcel seks met elkaar hebben, terwijl hij dacht dat Tanja zijn vriendin was. Hij vlucht naar Amsterdam en valt in  handen van de rondborstige Margot. Die wijdt hem in de wereld van de seks in. Terug koopt hij hasj en rookt die voor het eerst op. H et is natuurlijk zijn inwijding in de wereld van de volwassenen. Hij gaat de situatie met Tanja bespreken, want hij voelt zich eigenlijk overspelig. Ze zegt dat ze een vrije vrouw is en niet alleen voor hem is. Ze maken een schema in de week waarbij Marcel en hij beiden twee dagen krijgen om bij Tanja te zijn en seks met haar te hebben. 
Wanneer hij weer eens bij zijn oma Emma op bezoek is, zegt ze dat haar man postuum een hoge joodse onderscheiding krijgt voor zijn oorlogsdaden. Rogi is intussen in de Hazer degene die voor interne postbode speelt. Zo krijgt hij nogal wat kennis over de mensen die in de Hazer wonen. Hij doet een keer mee met een protestdemonstratie tegen een kernreactor in Borssele en ze worden met een groep opgepakt en in de cel gesmeten. Hij heeft na zijn colleges nog steeds seksueel contact met Margot.
Hij besluit weer een keer naar Ierland te gaan en zijn vriend Kraay gaat mee. Ze gaan natuurlijk weer voor een gedeelte liften en in Dublin haakt Kraay af. Die gaat praten met de oproerlingen van de IRA voor wie hij sympathieën koestert. Daarna komt hij naar Doonkelly. Terug in Nederland hoort hij van Margot dat ze zwanger is en ze wil abortus laten  doen. Dat kost 150 gulden  en hij krijgt die los van zijn oma Emma. Laf doet hij het geld in  en envelop bij haar door de brievenbus. Later vliegen die twee ook naar Ierland. Ze brengen een bezoek aan Hein en Carla,  maar de laatste nacht verloopt niet prettig. Carla en Emma krijgen een geweldige ruzie en Emma verlaat heel boos het huis. Het heeft iets met de oorlog te maken. 

Van Koen hoort Rogi later weer het een en ander over zijn andere (foute) opa. De bewoners van de Hazer willen steeds meer regelmaat en comfort in de gemeenschap. Ze overleggen met de gemeente Haarlem over de subsidie voor de aanleg van keukentjes  en een goede waterleiding. Kraay vindt dat allemaal maar niks. De overheid probeert je altijd te bedwingen.

1980
Rogi Pardoen is inmiddels gestopt met zijn studie Nederlands. Hij vindt het allemaal te saai. Hij moet toch eens  zijn handen uit de mouwen steken, maar hij heeft nog geen werk. Hij wil zich wel laten inschrijven, wat Kraay belachelijk vindt. Die is een echte anarchist en als de kroning van Beatrix op de agenda komt, beramen ze plannen om protestacties te organiseren. De krakers worden bij een soort oefening hardhandig aangepakt en later in de gaten gehouden door de BVD. Kraay heeft een partij vuurwerk opgeslagen om de kroning te verstoren en laat die aan Rogi zien.
Rogi wil wel solliciteren. Op een dag staat zijn vader Hein voor de deur. Hij wil scheiden van Carla. Hij vindt het leven in Ierland te weinig zinvol en te eenvoudig.
Van zijn oma Emma hoort hij weer over zijn opa. Hij was gevangen genomen en door het verzet bevrijd. Hij had onderduikers verborgen gehouden. Omdat zijn bevrijders later gedood waren, krijgt hij een schuldgevoel en wordt een paar maanden na de bevrijding in de Spaarne gevonden. 
Dan komt de dag van de kroning en de groep Hazers gaat naar Amsterdam om te rellen. De ME houdt hen tegen. Vader Hein (die vroeger hippie was) is in zijn bed gebleven: hij voelt zich te oud. Zijn idealen zijn wel over. Hij besluit later ook te vertrekken uit de Hazer: hij is te oud om een huis te kraken.

Opnieuw gaat Rogi naar Ierland om er zijn moeder te bezoeken. Ze praten over de oorlog en opa. Carla vertelt dat zijn andere opa een homo was en iets had met Koen. Dat kon in die tijd niet openlijk. Dat was dus het probleem met die opa.

Rogi krijgt een rouwenvelop en leest dat de vader van Kraay dood is gegaan. Hij gaat zelf naar de begrafenis en ook Kraay komt later, hoewel hij niets meer met zijn vader had.  Kraay beschouwt het wel als een teken van vriendschap, maar hij is het er faliekant niet mee eens dat Rogi en een groep anderen een deal met de gemeenste willen sluiten, waarbij ze huur gaan betalen aan de gemeente die de Hazer aan hen zal verhuren. Dan wordt eigenlijk alles huis-boompje -beestje. Rogi wil dat wel, maar Kraay niet.

Oma Emma komt te vallen in haar huis en moet naar het ziekenhuis. Later zit ze in een verpleeghuis. Rogi belt zijn moeder, maar ze is niet van plan naar Nederland te komen. Emma wil later wel haar 75e verjaardag groots vieren. Er zijn veel vrienden van vroeger aanwezig. Dan neemt Emma het woord en verklaart dat de zaak met Opa Julius anders is gegaan dan ooit is verteld. Hij heeft zijn vrienden van het verzet verraden aan de Duitsers en hij had daarover een schuldgevoel, de reden voor zijn zelfmoord in de  Spaarne. De desillusie voor Rogi kan niet groter zijn. Hij gaat terug naar de Hazer. 

Personages

Rogi Pardoen

Hoofdfiguur is de 17-jarige Rogi Pardoen die door zijn ouders in de steek is gelaten. Zij emigreren naar Ierland en hij blijft in Haarlem achter. Hij staat op het punt om Nederlands te gaan studeren in Amsterdam. Hij neemt zijn intrek in de woongemeenschap Hazer in Haarlem, maar er is nog sprake van chaos in dat gebouw. Er is geen cv, en geen aangelegde waterleiding. Rogi moet zijn eigen weg zien te vinden. Hij wordt een beetje verliefd op de roodharige bewoonster Tanja, maar hij heeft haar niet voor zichzelf. Ze is een vrije vrouw en wil seks met meer dan één man. Als hij ziet dat ze ook met Marcel wat wil, vlucht hij naar Amsterdam en heeft daar voor de eerste keer seks met zijn studiegenootje Margot. Omdat ze vaker en onbeschermd vrijen wordt ze zwanger. Hij betaalt de abortus, omdat hij geld leent van zijn oma die het altijd maar heeft over de verzetsdaden van zijn opa Klaver. De andere opa is echter fout geweest. Rogi is een jongen die op weg moet naar zijn volwassenheid. (Coming of age dus) Dat betreft een aantal zaken: - het organiseren van zijn leven in de woongemeenschap Hazer - het leren omgaan met vrouwen en seks - het afhandelen van zijn vriendschap met de anarchistische Kraay - het omgaan met familierelaties zoals die tussen zijn moeder en zijn oma - het verwerken van de scheiding tussen zijn ouders - het leren omgaan met het foute verleden van zijn opa's Eigenlijk is Rogi in zijn hart (kind van hippieouders) helemaal niet zo'n echte kraker of anarchist. Hij doet wel mee in protestdemonstraties, maar hij is eigenlijk iemand die meer geschikt is voor een huisje-boompje-beestje-situatie. Aan het einde van de roman is hij behoorlijk gedesillusioneerd, als zijn oma op haar 75e verjaardag bekend maakt dat opa Klaver eigenlijk ook een verrader was. Ik had als lezer wel een beetje medelijden met hem.

Kraay

Zijn vriend Kraay is wel een echte anarchist die op de barricaden wil staan. Hij heeft zelf zijn vader verstoten, gaat toch nog even naar de begrafenis. Hij loopt voorop in demonstraties, heeft vuurwerk verborgen voor de acties bij de kroning. Hij voelt niets voor afspraken met de gemeente die hen als krakers wil intomen. Als Rogi wel wil instemmen met het gemeentevoorstel, is dat eigenlijk het einde van de relatie tussen hen.

Tanja

Tanja is het type van het vrijgevochten meisje dat baas in eigen buik of lager gelegen geslachtsdeel wil zijn. ze maakt afspraken met twee, later zelfs drie mannen, om die op bepaalde dagen van de week te ontmoeten en seks met hen te hebben. Tanja lijkt een product van de zeventiger jaren in Amsterdam.

Quotes

"Hij ging naar huis met strafregels. ("Ik mag geen mooie verhalen verzinnen") en de pest in zijn lijf. "Wat voor verhaal had je verzonnen?". vroeg Carla. Rogier sloeg zijn ogen neer. "Ik had verteld dat opa een held was. Juf geloofde me niet. Ze denkt dat ik jok."" Bladzijde 33

""Het is een duistere geschiedenis", zei oom. "je grootvader heeft gevangen gezeten, dat weet ik wel. Opgepakt door de moffen. Hij zat in het verzet." "Mama zegt dat hij gefusilleerd is." Oom Govert knikte. "dat is ook het enige dat ik weet. "Hij nam behendig een bocht. "Maar Emma praat er niet over en ik was niet hier." "Emma?" "Je grootmoeder. Die heet Emma. Je grootvader heette Julius."" Bladzijde 51

"Na de vergadering kwam Marcel op een holletje achter Rogi aan. "heb eens bij mijn oom geïnformeerd", zei hij. "Die kende wel een Pardoen in de oorlog. "Zijn grijns kon nauwelijks breder zijn. "Die werkte voor de Duitsers."" Bladzijde 53

""Weet je wat het verneukeratieve is?"vroeg Jonas, een donkere jongen met vettig haar. "Het verneukeratieve is dat ze je klem proberen te zetten. Als je een uitkering wilt moet je ingeschreven staan. Als je ingeschreven staat moet je in dienst. Als je niet in dienst wil moet je de gevangenis in. Ze hebben je altijd."" Bladzijde 117

"Rogi nam de trap met vijf treden tegelijk en stormde haar kamer binnen. ze zat op de schommel en keek dromerig naar buiten. "Jij en Marcel?"Traag keerde ze haar hoofd naar hem toe, haar pupillen, waren klein als zwarte linzen. "Ik dacht dat ik ", sputterde Rogi, ik dacht dat wij, ik dacht". Een korzelige frons verscheen boven Tanja's ogen. "Ik ben een vrije vrouw. Dat wist je."" Bladzijde 119

""Hij heeft jullie verraden!", riep ze Hij kon de moffen niet weerstaan. Hij heeft ze de namen gegeven en de adressen van de mannen die hem kwamen bevrijden. Ze waren net weg. ze hadden hem half dood geslagen, hij kon niet praten. Hij kon ze niet waarschuwen, kon niet zeggen: ga niet naar huis.[.....] Hij heeft jullie verraden. En mij ook. Daar heeft hij mee moeten leven. En ik ook."" Bladzijde 319

Thematiek

Coming of age

Rogi Pardoen is nog een jonge man (17) als zijn ouders naar Ierland vertrekken. Hij moet zichzelf maar zien te redden. Dat is natuurlijk een belangrijk onderdeel van een coming of age-proces. Hij gaat studeren, leert de liefde kennen (niet al te positief) en hij moet werk hebben. Bovendien leert hij hoe moeilijk het is om je staande te houden in een woongemeenschap met krakers die een verschillende ideologie hebben. Hij raakt zo ook zijn vriend Kraay kwijt die anders denkt over de maatschappij en over contacten met de overheid. Ook leert Rogi de waarheid kennen over zijn familie. het zijn geen helden geweest. het hoort allemaal bij het proces naar zijn volwassenheid.

Oorlog: verzet en verraad

De tweede Wereldoorlog speelt een grote rol in de roman. het gaat om de naweeën in de familie van Rogi. Opa pardoen was iemand die profiteerde van de klusjes die de Duitsers hem opdroegen. Hij was daardoor een persona non grata. Opa Klaver wordt voorgesteld als een held uit het verzet, maar door de regels heen kun je lezen dat er iets met die man aan de hand is geweest. Het conflict is ook de grondslag voor de slechte verhouding tussen oma Emma en moeder Carla. Uiteindelijk wordt door oma bekend gemaakt dat opa Klaver eigenlijk een verrader was.

Motieven

Zelfmoord

Opa Klaver heeft na de oorlog zelfmoord gepleegd. Dat mag je als lezer opmaken uit het oorlogsverhaal. O-pa Klaver had de namen van zijn verzetsmannen aan de Duitsers genoemd. Die zijn gedood en met het schuldgevoel kon hij niet leven. Hij is het Spaarne ingelopen (gevallen)

Seksualiteit

Rogi heeft seks met Margot, zijn medestudente Nederlands. En hij heeft tegelijkertijd een seksuele verhouding met de vrijpostige Tanja Die heeft twee mannen die om beurten bij haar mogen komen vrijen. Het is de tijd van de vrije liefde in Amsterdam. later neemt Tanje nog een derde man op in haar weekschema. Een ander element is dat opa Pardoen een homoseksueel was, waarover men in die tijd nogal geheimzinnig deed.

Judasmotief

Opa Klaver heeft in de oorlog de verzetsmannen van zijn groep verrraden toen hij werd gemarteld. Lang stond hij als held te boek, maar oma Emma vertelt op haar 75e verjaardag het ware verhaal.

Abortus

Omdat ze vaak zonder condoom vrijen, wordt Margot zwanger. Ze is te jong om moeder te worden en ze wil abortus plegen. Rogi zorgt voor de 150 gulden die dit kost. later blijkt dat abortus voor jonge vrouwen gratis is.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

De ouders van Rogi gaan na een goed jaar in Ierland gewoond te hebben uit elkaar. Vader Hein komt weer naar Nederland en neemt zijn intrek in de woongemeenschap van Rogi. Toch hebben vader en zoon ook door niet veel contact. Moeder Carla blijft in Ierland wonen. Problemen in een liefdesrelatie heeft later ook Rogi. Hij kan en wil Tanja niet met een andere minnaar delen, maar zij vindt dat ze een "vrije vrouw" is.

Desillusie

Desillusie is ook een terugkerend element in de roman. Rogi wordt gedesillusioneerd in de liefde. Zowel zijn relatie met Margot (op seks gebaseerd) als die met Tanja (die hij moet delen met Marcel) lopen beide op niets uit. Hij is gedesillusioneerd in de idealen van de kraakbeweging. Hij is veel minder anarchistisch dan de felste krakers die niet met de gemeente in zee willen gaan. Hij voelt zich dan ook door zijn vriend Kraay in de steek gelaten. En de grootste desillusie is natuurlijk dat zijn opa Klaver helemaal niet de held is die zijn oma zijn hele leven had volgehouden. Pas op haar 75e verjaardag onthult ze de waarheid: een grote desillusie voor Rogi.

Dood

Er gaan natuurlijk enkele mensen dood. Allereerst zweeft de dood van Rogi 's opa, Julius het hele verhaal in het boek. Wat is er met hem gebeurd. Ook de dood van de vader van zijn vriend-medekraker Kraay grijpt hem aan. En de dood van medekraker Robbels wordt ook verteld.

Familiegeheim

De familie Pardoen moet verbergen dat opa Pardoen collaboreerde met de Duitsers. Hij deed allerlei karweitjes voor de Duitsers. Bovendien moest worden verborgen gehouden dat deze opa homoseksueel was. Hij had een vriend Koen, die het loodgietersbedrijf had overgenomen van opa na diens dood. Rogi leent vaak iets bij Koen. het andere familiegeheim heeft te maken met opa Klaver en zijn verraad in de oorlog van de verzetsgroep. In de loop van de roman komt Rogi achter beide geheimen.

Inwijding

Rogi heeft voor de eerste keer seks in zijn leven met zijn medestudente Nederlands Margot. Het is zijn inwijding in de liefde.

Drugs(gebruik)

Het is de tijd van de roerige jaren '70 en '80 in Amsterdam. Ze wonen in een krakershuis en daarin worden nogal wat drugs gebruikt. Wiet en cocaïne worden verhandeld. De ouders van Rogi (Heine n Carla) waren hippie ouders die nogal wat hasj hebben opgerookt.

Maatschappijkritiek

Kritiek op de maatschappij van de zeventiger jaren is ook een motief in de roman. het leidt ook tot de krakersrellen in 1980 bij de kroning van Beatrix. ("Geen woning geen kroning") De krakers gaan tijdens de kroning de straat op om te protesteren en worden hard aangepakt.

Alcohol

Zowel de moeder van Rogi (Carla) als zijn oma(Emma) lusten wel een portie alcohol.

Familiebanden/familiebetrekkingen

De hippie-ouders Carla en Hein hebben een bijzondere band met hun zoon Rogi. ze vertrekken gewoon naar Ierland terwijl hij als 17-jarige zoon in Nederland achterblijft. Daarom trekt hij in de woongemeenschap Hazer in. Maar er is ook een slechte band tussen oma Emma en haar dochter Carla. dat heeft alles te maken met de situatie in de oorlog. Wanneer oma een keer met Rogi meegaat naar Ierland, krijgt ze een enorme ruzie met Carla en daarna zijn ze elkaar niet meer. Het contact verloopt daarna erg moeizaam.

Opdracht

Voor Martine

Titelverklaring

Hazer is de naam van de Haarlemse woongemeenschap waar Rogi  in 1978  zijn intrek neemt.
Op blz. 11 wordt die naam verklaard.
( "Een rare naam, eigenlijk", zei Rogi.
Het gezicht van Ernst lichtte op. "Nee vogel. Het hazenleger. Het leger zonder wapens, de vreedzaamste dieren ooit in opstand tegen de zwijnen van de macht." Hij spreidde zijn handen als om te voelen of het regende. "Magisch, weet je wel." )
 

Structuur & perspectief

De roman wordt opgedeeld in drie grote delen:
1978 (blz. 7-104)
1979 (blz. 107-195)
1980 (blz. 199- 319)
Deze drie delen worden daarnaast onderverdeeld in kleine hoofdstukken die door witregels van elkaar gescheiden zijn. 
De de drie delen worden ook chronologisch verteld. Dat is natuurlijk wel logisch als je naar de indeling kijkt.

Het perspectief berust bij de 17-19 jarige Rogi(er) Pardoen. Hij is 17 in 1978. Hij vertelt het verhaal in de hij-vorm (hij is dus een personale verteller) in de o.v.t 

 

Decor

De tijd staat hierboven beschreven onder structuur. Het gaat om drie woelige jaren: 1978-1979 en 1980. Over die tijdlaag heen gaat de geschiedenis van de familie terug naar de jaren van de Tweede Wereldoorlog. Maar die worden verteld door de familieleden van Rogi. ze doorbreken de chronologische volgorde niet.

Qua decor is er sprake van drie plaatsen waar de hoofdfiguur bivakkeert:
- Haarlem : de stad waar de woongemeenschap Hazer is gevestigd
- Amsterdam: de plek waar Rogi studeert, zijn vriendin Margot woont en de stad waar de kroning van Beatrix plaatsvindt met de krakersrellen
- het Ierse gehucht Doonkelly waar de hippie-ouders van Rogi verhuisd zijn. Hij gaat enkele keren naar zijn ouders op bezoek. Meestal met de boot en liftend. Een keer met het vliegtuig omdat zijn oma meegaat.

 

Stijl

Jeroen Thijssen is een rasverteller. Zijn verhaal is goed te begrijpen: er zijn nauwelijks moeilijke woorden en er wordt een herkenbaar tijdsbeeld geschapen van de jaren zeventig in Amsterdam en Haarlem. 
Hij gebruikt herkenbare metaforen. Een paar voorbeelden:
(blz. 138) Aan het eind van het perron, waar hij op de stoptrein naar  Haarlem stond te wachten, verscheen een  futuristisch ding, een lage wagon vol glazen bollen, als een rijden ruimteschip."
(blz. 151) "Het water droop van Kraays gezicht als condens van een rots."
(blz. 177) "Oma was ook niet de gemakkelijkste. Ze had haar meningen en liet die alleen in kleine opmerkingen doorschemeren, zodat ze bleven zeuren als een steentje in een schoen."
(blz. 199) Het nieuws bleef liggen als een kadaver dat steeds meer stank verspreidde."
(blz. 301) "Haar hand voelde als een kalfslederen handschoen met botjes."

Slotzin

Hij keek op noch om. Bij de grote deur van de Hazer haalde hij zijn sleutel tevoorschijn en ging naar binnen. Hij wist niet hoe oma thuis zou komen. Het kon het niet schelen ook.

Beoordeling

Hazer is een goed opgebouwde en goed vertelde roman over een woelige Nederlandse periode in de zeventiger jaren: o.a. die van de krakersrellen tijdens de kroning van Beatrix. Daarnaast is het een roman over een oorlogsverleden binnen een familie, waarbij de ene opa fout was en de andere opa goed. M aar "goed" blijkt ook "fout"te zijn.
Daarnaast is het een roman over een jonge volwassene in een onzekere tijd die op zoek is naar zijn plaats in de maatschappij en zijn relatie met zijn ouders en de rest van de familie en met vrouwen in zijn omgeving die er een duidelijk vrijere opvatting  op na houden dan in de jaren ervoor..
In die zin boeit de roman wel. Lang blijft onzeker wat er met opa Klaver precies ie gebeurd, maar een ervaren lezer voorvoelt dat er toch eigenlijk iets mis is gegaan. Thijssen kan ermee wachten totdat de laatste pagina bereikt is. Het is niet helemaal een verassing voor de lezer, maar wel voor een gedesillusioneerde Rogi Pardoen. Maar heel erg spannend wordt de roman niet echt.
Toch een goed nummer voor je literatuurlijst dat ook past in een rijtje met aan de ene kant het thema "naweeën van de oorlog" Maar het past ook prima in een thematisch lijstje "familiegeheimen.

Opmerking:
Het gebruikte lettertype is vrij klein en dat betekent dat je nogal wat tijd kwijt bent aan het lezen van de 320 pagina's.