Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2013
• 160 pagina's
• Uitgeverij: Nieuw Amsterdam

Flaptekst

Eerste zin

Wie zichzelf overwint is sterker dan wie een stad inneemt, zegt de Schrift, en daar houd ik me aan vast als ik op een koude zaterdagmiddag in januari met Ruben een dierenwinkel binnenstap, voor het eerst in mijn leven; ik houd helemaal niet van dieren..

Samenvatting

De ik-verteller is de journalist/schrijver Stevo Akkerman die met zijn vrouw Maria enkele weken voordat de geboorte van hun kind plaatsvindt te horen krijgt dat het kindje geen nieren heeft en dus niet levensvatbaar zal zijn. Weken later, op 7 maart 1996, wordt Evy geboren, maar ze leeft naar enkele uren. Ze is op een donderdagmiddag geboren (zie de titel). Ze kopen zelf een kistje en spreken af waar ze haar gaan begraven, op een begraafplaats Tomakker, aan het einde van hun straat. Ze regelen alles zelf en twee dagen na de geboorte vindt op zaterdagochtend de begrafenis plaats. Ook de steen e.d. verzorgen ze zelf.

De rest van het verhaal gaat over twee dingen; de verwerking van de dood van Evy en de rol van het geloof in de opvoeding van Stevo. 

Wat er in het verleden is gebeurd (1963-1996)
Stevo kwam uit een zwaar gereformeerd milieu (geboren in Amersfoort) waarin niets mocht: geen televisie kijken, verplicht twee keer naar de kerk gaan, zwijgen over seks.

Maar Stevo is in zijn jeugdjaren echt rebels: hij doet dingen die zijn vader en moeder niet leuk vinden, zoals het voetbalveld onder water zetten, brandje stichten, dingen stelen. Hij wordt ’s avonds wel geïnspireerd door de prachtige klassieke muziek die zijn ouders draaien als hij op bed ligt, maar zelf zoekt hij zijn heil bij de popmuziek van die jaren, wat zijn ouders duivelse muziek noemen. Hij bezoekt de duivelse bioscoop (ziet de films Kanonnen van Navarone, Een vlucht Regenwulpen). Hij drinkt  en kijkt bij vriendjes op zondag tv.

Hij gaat ook andere boeken lezen o.a. Maarten ’t Hart, de afvallige van het gereformeerde geloof. Stevo begint ook te twijfelen aan wat hij moet geloven: hij wil zich niet langer hechten aan het geloof der vaderen, maar helemaal niet geloven kan hij ook niet.

Als hij journalistiek gaat studeren in Amersfoort (zijn eigen religieuze overtuiging) ontmoet hij de mooie Maria. Zij is Hervormd en denkt heel wat luchtiger over het leven. Hun eerste ontmoeting zijn bescheiden, maar uiteindelijk kiezen ze voor elkaar. Omdat ze niet van de kerk van Stevo is, wordt dat door zijn ouders niet geaccepteerd. In 1985 trouwen ze, zijn ouders komen uiteindelijk toch naar de bruiloft, maar officieel wordt in de kerk bekend gemaakt dat hij een afvallige is. Maria gaat over van de Hervormde kerk naar de Evangelische Gemeente, maar de vrolijke manier van geloof belijden, is ook niet iets waarop Stevo zit te wachten. Het is hem allemaal wat te gladjes. Ze krijgen twee kinderen Ruben en Suzanne. Maar hun eerste kind is doodgeboren.

Verhaalheden na de dood van Evy: (1996-2010)
De rouwverwerking na de dood van Evy Elise geschiedt moeizaam. Wanneer ze samen later naar Londen reizen komt er een eerste verwijdering tussen Stevo en Maria, maar dat is naar aanleiding van wat zij iets in Amerika tijdens een reis had gezegd. Ze beweert in een onbezonnen bui dat het ongeloof van Stevo de dood van Evy heeft veroorzaakt. Hij is daarvan echt ondersteboven. Het wordt allemaal veroorzaakt door de steun die Maria zoekt bij de Pinksterbeweging: ze laat zich ook als volwassene dopen. Stevo kan zich helemaal niet vinden in die beweging en vindt het allemaal flauwekul. Later, als ze op vakantie in Frankrijk zijn, bezoekt hij een prediker Van de Poll , die een heleboel van de beweging van Maria weet. Hij vertelt Stevo hoe hij er mee moet omgaan. Stevo begint te twijfelen aan de relatie.

Op televisie zien ze een documentaire van de EO over een echtpaar dat in een vergelijkbare situatie is geweest als zij: het is 2004. Ook daar is sprake van een pinksterachtige beweging met gebedsgenezing. Maar het kindje sterft en de manier waarop het wordt gebracht, heeft ook de afkeuring van Maria. Hij gaat zelf nog een keer naar het echtpaar van de documentaire van de EO om met hen erover te praten. Hij leest  tien jaar nadat hij vader Van de Poll in Frankrijk heeft ontmoet, een artikel van diens zoon, die noga; afstand neemt van de Pinksterbeweging. De twijfel over het bestaan van God neemt daarna sterk toe bij Stevo. Maria kan niet meer met hem samenleven omdat hun ideeën daarover zoveel verschillen. Hij gaat alleen wonen in een appartement en ze leven gescheiden. Eerst is het niet echt leuk hoe ze tegenover elkaar staan en ook voor de kinderen is het een moeilijke tijd, maar daarna gaan ze elkaar in brieven schrijven wat ze van elkaar vinden en wat ze nog voor elkaar voelen. Ze gaan weer dingen samen doen. Als hij in Praag is, komt Maria hem opzoeken. Hij doet zijn trouwring weer om. Hij spreekt af dat ze volgend jaar en feest zullen geven, als ze 25 jaar getrouwd zijn.

In De Volkskrant komt een serie over begraafplaatsen. In een artikel wordt het graf van Evy beschreven. Ze besluiten weer eens de sleutel van de begraafplaats op te vragen en het graf te bezoeken. De naam van Evy staat nog heel helder op de steen.

Personages

Stevo

Stevo is een man die in zijn jeugd rebels is ten opzichte van zijn omgeving In het zwaar gereformeerde milieu van zijn jeugd mag hij niet veel, maar hij doet van alles tegen de zin van zijn ouders. Eerst doet hij alleen maar kattenkwaad, daarna ook dingen die zijn ouders vanwege de religie niet leuk vinden: niet meer naar d kerk gaan, naar de bioscoop gaan, verboden boeken lezen, drank drinken. Hij draait popmuziek en ziet daar geen kwaad in. Hij gaat na zijn hbs-tijd naar de journalistenschool in Amersfoort, waar hij zich que religieuze opvatting ook niet meer thuis voelt. Hij ontmoet er Maria , zijn Hervormde vrouw, die alles veel luchtiger opvat. In het begin benadert hij haar schuchter, maar ze krijgen verkering en hij wordt vanwege haar hervormde opvattingen niet door de gemeenschap gedoogd. Omdat hij voor haar kiest, wordt hij als een afvallige beschouwd. Ze gaan goed met elkaar om, totdat zij van de Hervormde kerk naar de Evangelische gemeente overstapt. Stevo kan niet tegen het Hallelujah-vrolijke-geloof. Het komt pas echt tot een breuk na de dood van hun ééndagsdochtertje. Maria verwijt hem haar dood door te stellen dat hij niet goed genoeg heeft geloofd. Dat veroorzaakt een breuk die groter wordt als ze zich bij de Pinkstergemeente aansluit. Die onzin kan hij niet aan, terwijl hij tegelijkertijd zijn eigen geloof niet meer ziet zitten. Hij is ernstig op zoek naar een ander geloof, want helemaal zonder kan hij niet. Als hij blijft zeuren over Maria’s geloof, komt het tot een breuk. Ze wil een scheiding, maar als hij alleen in een appartement woont, voelt hij zich toch ook niet lekker. Eerst hebben ze weinig contact, daarna schrijven ze brieven aan elkaar en vervolgens gaan ze weer uitjes met elkaar maken. Het ziet er naar uit dat ze toch weer de 25-jarige bruiloft zullen kunnen vieren. Van de twee is Stevo de zwaarmoedigste en Maria de lichtvoetigste partner.

Maria

Maria blijft erg op de achtergrond. Alles wat we van haar weten wordt via de verteller aan ons doorgegeven. In principe is dat een onbetrouwbaar perspectief. Ze lijkt zich te storten in lichtvoetige vormen van het geloof (evangelische gemeente, Pinksterbeweging). Op den duur houdt ze het niet meer uit door de wijze waarop Stevo zich over haar geloof uitlaat. Ze gaat van hem scheiden. Maar uiteindelijke benaderen ze elkaar toch weer.

Quotes

"Niet lang daarna wordt onze jongen geboren. Het is een meisje, Evy Elise. Ze ligt bij haar moeder en huilt. Ze is per ongeluk ter wereld gekomen op de afdeling Anesthesie, nadat Maria een ruggenprik heeft gekregen. In de lift, terug naar de elfde verdieping, doet Evy haar ogen open en kijkt en kijkt en kijkt. Mijn dochter, mijn mooie dochter, ik huil als een echte man." Bladzijde 18

"Ik ben de oudste van tien kinderen, van wie er drie niet in leven bleven. Ik ben de man van een vrouw die weet wie Jezus voor haar is. Ik heb een dochter begraven en ik heb een zoontje weggelegd zien worden. Ik heb drie kinderen: twee zonen- de jongste geboren na de dood van Evy – en een dochter. Dat is mijn cv." Bladzijde 29

"Ik ruik opeens heel sterk de geur van boorzalf en zie mezelf als een jongen van elf jaar thuis op het toilet staan, huilend van de pijn, een bebloed verbandje bungelend aan mijn piemel. Het verband zat vastgekoekt, ondanks alle boorzalf, en ik moest verschrikkelijk nodig plassen- wat kon ik doen? Ik scheurde het verband van mijn roodgloeiende kapotgesneden piemel en huilde geluidloos, van pijn en schaamte." Bladzijde 47

"We hebben met de kinderen haar verjaardag gevoerd, met gebak zelfs. Het had een mooie gewoonte kunnen worden, maar de klad kwam erin, waarschijnlijk in dezelfde tijd dat de sleutel zoek raakte, de tijd dat alles zoek raakte, ook de toegang tot de gezamenlijke geschiedenis. Je verliest hetzelfde kind, maar je verliest ook elk je eigen kind. " Bladzijde 135

Thematiek

Godsdienst en godsdienstwaanzin

De rol van het geloof is essentieel bij de rouwverwerking rond de dood van Evy en de relatie tussen de beide geliefden. Stevo is zwaar gereformeerd en Maria is hervormd, later is ze lid van de Evangelische gemeente en weer later – na de dood van Evy - wordt ze lid van de Pinksterbeweging. Stevo wil niet de zwaarte van het geloof van zijn jeugd, maar hij kan ook niet helemaal zonder geloof.

Motieven

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

Maria en Stevo hebben een leuk huwelijk, hoewel ze anders denken over het geloof,. Na de dood van Evy komt er een verwijdering, omdat ze de uitersten van het geloof opzoeken. N een verwijt van Maria aan Stevo gaat het mis. Maria wil scheiden en dat gebeurt ook een tijdje. Later komt er toch weer een moment van toenadering. Het verhaaleinde is open. Het zou kunnen zijn dat Stevo en Maria weer bij elkaar komen.

Rouwverwerking

Het verdriet om het dode kind moet worden verwerkt. Beiden zoeken het in een geloofsrichting. Maria in de Pinksterbeweging.

Dood

Evy Elise is het kind dat maar een halve middag (zonder nieren) heeft geleefd. Stevo beschrijft ongeveer tien jaar later hoe dat is gegaan en welke indruk dat op hem en zijn vrouw heeft gemaakt. In het algemeen kun je stellen dat dit het ergste is wat een ouderpaar kan overkomen. Je ziet ook vaak dat man en vrouw daarna uit elkaar groeien. In de periode van de dood en de begrafenis doen Stevo en Maria alles samen. Ook de ouders van Stevo hebben vroeger kinderen verloren.

Kindertijd & kinderleed

Er komen in het boek steeds verwijzingen naar de strenge jeugd van Stevo voor. Hij is zwaar gereformeerd opgevoed. Hij verzet zich tegen de geboden en verboden die hem worden opgelegd. Thuis mag er niet veel. Hij wordt een rebelse jongen, die uiteindelijk de kerkgroepering vaarwel zegt omdat hij voor Maria kiest.

Motto

Motto
Er is een motto van Barbara Kruger:
“Waar ik van
houd is beter
dan waar jij
van houdt.
Wat ik geloof
is meer waar
dan wat jij
gelooft. Als
ik iets haat is
dat terecht.”

Dat motto past wel heel goed bij de inhoud van het boek. Tussen Stevo en Maria heerst een groot verschil in geloofsopvatting. Hij is zwaar gereformeerd opgevoed en zij neigt na de dood van Evy Elise naar de ideeën van de Pinksterbeweging.

Daarna komt er nog een tweede motto: een gedicht van Joke van Leeuwen (Zei ze):

Zei ze hadden we nieuwe ontferming
besteld wij, ze zouden die brengen,
de nieuwe ontferming, op vrijdag.
Zeggen ze vrijdag kan het op zaterdag.
Zeggen we ja, maar dan wel in
de morgen. Zeggen ze gaat niet,
dat gaat niet, de morgen. Zegt mijn
man goed, dan kom ik die zelf halen,
zaterdag dan in de morgen, dat kan?
Ja dat kan, zeggen ze. Komt hij daar,
zaterdag, nergens ontferming. Zegt hij
hoezo niet, die zou er toch wezen?
Nee nee, die is er niet, komt u maar
vrijdag. Zegt hij wat vrijdag, ik moet
die meteen. Zeggen ze gaat niet, die
is nog niet binnen. Zegt hij u zei toch
dat die er nu was? Zeiden ze
moeten we zeggen van niet dan,
wilt u dat horen,
van zeggen van niet?

 

Trivia

Het verhaal van het boek is waargebeurd. Het is eigenlijk een autobiografische roman.

Titelverklaring

De verklaring is niet zo moeilijk. Het derde kind van Stevo en Maria wordt op een donderdagmiddag in 1996 geboren. Het leeft maar anderhalf uur. Het is het kind dat alleen op die donderdagmiddag is langsgekomen.

Structuur & perspectief

Het verhaal van de dood van de dochter van Stevo en Maria wordt verteld in 18 relatief korte hoofdstukken. In een van de hoofdstukken vertelt de ik-verteller dat hij ruim tien jaar heeft gewacht voor hij wilde beginnen aan het op papier zetten van de dramatische gebeurtenissen rondom en na de dood van Evy. Zij sterft op 7 maart 1996 en Stevo beschrijft wat er daarna met hem en zijn vrouw in hun onderlinge relatie gebeurd is. Ze gaan allebei een andere kant van het geloof uit en uiteindelijk leidt het tot een scheiding. Maar daarnaast is het boek een verslag van zijn eigen jeugd en zijn zware gereformeerde opvoeding waarvan hij zich heeft losgemaakt, juist door zijn huwelijk met Maria. Zo wisselen in de hoofdstukken de tijdlijnen zich af; soms wordt er in een hoofdstuk verteld over de jeugd van Stevo, daarna wordt er voortgeborduurd op de problemen die hij en Maria ondervinden. Het is duidelijk dat het verhaal niet-chronologisch verteld wordt. Op de cover staat ook niet dat er sprake is van een roman: het is meer een autobiografisch verhaal.

Het verhaal van de dood van de dochter van Stevo en Maria wordt verteld in 18 relatief korte hoofdstukken. In een van de hoofdstukken vertelt de ik-verteller dat hij ruim tien jaar heeft gewacht voor hij wilde beginnen aan het op papier zetten van de dramatische gebeurtenissen rondom en na de dood van Evy. Zij sterft op 7 maart 1996 en Stevo beschrijft wat er daarna met hem en zijn vrouw in hun onderlinge relatie gebeurd is. Ze gaan allebei een andere kant van het geloof uit en uiteindelijk leidt het tot een scheiding. Maar daarnaast is het boek een verslag van zijn eigen jeugd en zijn zware gereformeerde opvoeding waarvan hij zich heeft losgemaakt, juist door zijn huwelijk met Maria. Zo wisselen in de hoofdstukken de tijdlijnen zich af; soms wordt er in een hoofdstuk verteld over de jeugd van Stevo, daarna wordt er voortgeborduurd op de problemen die hij en Maria ondervinden. Het is duidelijk dat het verhaal niet-chronologisch verteld wordt. Op de cover staat ook niet dat er sprake is van een roman: het is meer een autobiografisch verhaal.

De ik-verteller is dan ook dezelfde als de schrijver/journalist  Stevo Akkerman. Aangezien het waarschijnlijk is dat hij het verhaal ongeveer  in 2009 opschrijft, is hij op dat moment 46 jaar. Evenals  zijn vrouw.

De ik-verteller is dan ook dezelfde als de schrijver/journalist  Stevo Akkerman. Aangezien het waarschijnlijk is dat hij het verhaal ongeveer in 2009 opschrijft, is hij op dat moment 46 jaar. Evenals  zijn vrouw. 

Decor

Evy sterft op donderdagmiddag 7 maart 1996 en dat is één van de tijdlagen in het verhaal. Maar het is, zoals hierboven gesteld, niet het moment dat het verhaal verteld wordt. Dat ligt een flink aantal; jaren later. In een van de laatste hoofdstukken zegt dat hij dat het volgend jaar 25 jaar na hun bruiloft is. Ze zijn getrouwd in 1985 en dat zou inhouden dat het moment van het verhaalheden in 2009 ligt.

Maar er zijn ook andere tijdlijnen: Stevo vertelt over zijn jeugd op de lagere school (dat is dus in de zeventiger jaren) en over zijn puberteit (in de tachtiger jaren). Die lijnen lopen overigens dwars door elkaar heen. Hij is geboren in 1963.

Wat het decor betreft speelt de jeugd van Stevo zich af in Amersfoort, Zwolle, Den Helder. In zijn studententijd  keert hij terug naar Amersfoort waar hij een journalistenopleiding volgt. Als je op het internet gaat zoeken naar de begraafplaats Tomakker (blz. 30) dan kom je terecht in het Brabantse Nuenen. Daar is inderdaad het graf met foto te vinden van Evy. Dan blijkt ook meteen uit de daar verstrekte gegevens dat de naam van de vrouw van Stevo niet Maria is, maar Helena. Ook de andere kinderen hebben in het “echt” een andere naam. 

Stijl

Je kunt in de stijl van Stevo Akkerman duidelijk zien dat hij geworsteld heeft met de thematiek van dit boek: de dood van zijn dochtertje, de relatie met zijn vrouw en de rol van het geloof in zijn leven. In zo’n geval kun je die worsteling overwinnen met een vorm van cynisch en/of ironisch taalgebruik. Cynische is een zwarte vorm van humor die je kunt gebruiken om je gevoelens te onderdrukken. Ironie is wat lichtvoetiger van aard:

Enkele voorbeelden van zijn cynisch en ironisch taalgebruik:
- (blz. 66) We waren niet alleen een muzikale familie, maar ook een gezin van bedplassers en dat betekende dat het aanbreken van de dag in de ene na de andere kinderkamer werd aangekondigd door het alarm van een plaswekker. Het was onze symfonie van hoge nood, dagelijks uitgevoerd rond een uur of vijf, zes.
-(blz. 94) terwijl vanaf de kansels onvermoeibaar werd gepreekt en de kerkgangers gesticht door de straten trokken, vlogen hun zonen en dochters de kroegen en disco’s in, ze dansten, vreeën en zetten het op een zuipen. Aan het einde van de dag zag je sommigen dronken over de vloer kruipen. Ze sloegen met hun handen in het drab van bier, as en glasscherven en voor zover ze nog iets te vertellen hadden: het was zeker niet de tale Kanaäans die ze bezigden.
-(blz. 131) Maar ik ben niet ongeduldig, ik talm. Ik durf niet. Mijn vader heeft een of andere aanval gekregen toen hij hoorde dat Maria en ik ons gingen verloven- zijn spraakvermogen begaf het, dagenlang kon hij alleen maar zwijgen. Wat zou hem overkomen als ik de kerk verlaat. Ik talm
- (blz. 140) Dus ben ik voortaan wijs en mild. Ik glimlach om de dwaasheid van mensen, want ik weet hoe dwaas ikzelf ben. Ik veroordeel niemand, want ik weet hoe het is om veroordeeld te worden. Ik heb de ander lief, juist omdat die anders is dan ik. En dat houd ik zomaar een dag of twee vol.
-(blz. 143) Om me heen bevinden zich  gelovigen die menen dat ze de val van het communisme teweeg hebben gebracht door een zevenjarige gebedscampagne – waarom niet zeven dagen, vraagt mijn opstandige verstand, dat had heel wat ellende gescheeld- en die op wat huiselijker niveau, de Heer vragen om mooi weer voor hun tuinfeest en dan danken voor een hittegolf, die menige bejaarde het leven kost.

Slotzin

De begraafplaats is goed verzorgd, het onkruid dat Evy’s steen in vorige jaren wel eens bedreigde, is nu op grote afstand gehouden. Terwijl de steen begint te verweren, wordt haar naam alleen maar duidelijker zichtbaar.

Beoordeling

“Donderdagmiddagdochter” is een aangrijpend geschreven verhaal  over de dood van een kind en de rouwverwerking die daarna bij echtelieden plaatsvindt. Akkerman heeft meer dan tien jaar gewacht om zijn verhaal op te schrijven en dat is goed, dan wordt het beschrijven rijper omdat je het overlijden zelf dan al grotendeels verwerkt hebt. Als stijlkenmerk kun je het cynische/ de ironie bewonderen die hij hanteert, omdat hij inmiddels afstand van de materie heeft genomen.

Dat levert  dus meteen een heel ander verhaal dan de dikke requiemroman “Tonio” van A.T.H. van der Heijden na het overlijden van diens zoon. Een ander boek over de dood van een kind is “Schaduwkind” van P.J. Thomèse. Je kunt deze boek mooi combineren op je literatuurlijst .Maar een ander thema waarmee het boek gemakkelijk valt te combineren, is dat van de godsdienst en de godsdienstwaanzin. Te denken valt dan aan de romans van Maarten ’t Hart (Een vlucht regenwulpen), Jan Siebelink (Knielen op een bed violen), Franca Treur (Dorsvloer vol confetti).

Het boek van Stevo Akkerman is eigenlijk geen roman, maar een autobiografisch verslag over de dood van zijn dochtertje dat enkele uren heeft geleefd.

Het is geschikt voor leerlingen van havo en vwo.

Recensies

"De schrijver stelt vragen en analyseert; hij zoekt zijn antwoorden in het verleden van de geschiedenissen van zijn voorouders. Zo wordt de moderne tijd met de oeroude overlevering van het geloof verenigd. Donderdagmiddagdochter lees je in een middag uit. Desondanks beantwoordt de schrijver lang niet alle vragen en deze spoken nog lang na in het hoofd. Stevo Akkerman vertelt een persoonlijke geschiedenis die eigenlijk eeuwen omvat. Een prachtig relaas en ode aan de dochter die op een donderdag langskwam en weer moest gaan." http://www.cultuurbewust....-recensie/

"Stevo Akkerman is journalist, tegenwoordig werkt hij als chef buitenland redacteur bij dagblad Trouw. Hij weet in zijn werk grote gebeurtenissen met enige distantie te duiden. Dat doet hij ook in Donderdagmiddagdochter, maar ondanks een zekere afstand voel je, onder zijn met zorg gekozen woorden, zijn emotie, het raakt je. Het is een openhartigheid die negens beschamend of verkrampt aandoet, maar eerlijk en oprecht vertelt dat het is zoals het is. Een ontroerend en mooi geschreven verhaal, dat op mij een diepe indruk heeft gemaakt." http://curledupbook.blogs...chter.html