Stel je voor: je hebt helemaal niets voor wiskunde gedaan. Je lette het hele jaar niet op in de les, maakte geen huiswerk en ook geen aantekeningen. Maar de eindexamens komen nu wel heel dichtbij, dus op vrijdagmiddag pak je de trein naar Leiden om daar het hele weekend uitleg te krijgen over wiskunde. Als je zondagavond thuis komt, weet jij alles wat je moet weten voor je wiskunde-eindexamen. Nog een beetje oefenen en jij bent er klaar voor!

Het kan ook zijn dat je wel ontzettend hard je best hebt gedaan dit jaar, maar het je toch niet helemaal lukt om die examenstof onder de knie te krijgen. Zo’n examentraining zou dus erg goed van pas komen. Maar je weet zelf ook wel dat jouw ouders daar echt het geld niet voor hebben. Dat wordt dus extra hard studeren voor die examens. Oneerlijk toch?

Terwijl jij hartstikke hard je best doet om een voldoende te halen op je wiskunde-examen, zit een ander er relaxed bij in de les. Je moet net het geluk hebben dat je ouders er geld voor over hebben. Zo’n weekend blokken kost ze namelijk wel een paar honderd euro (of je moet elke maand zelf geld opzij gezet hebben).

Scholieren van wie de ouders aardig wat geld op hun bankrekening hebben staan, hoeven zich dan ook minder zorgen te maken als het gaat om het voorbereiden op je eindexamen. Het zal ze op de één of andere manier toch wel lukken. Zo zegt de VO-raad, de landelijke vereniging van middelbare scholen: "Het risico is dat scholen de voorbereiding op het examen niet meer zien als hun taak. Terwijl het wel hun taak is." Dit vormt een probleem voor de leerlingen die wel afhankelijk zijn van school voor hun examenvoorbereiding. 

Ongelijkheid op school

Niet alleen buiten school, maar ook op scholen zelf worden vaak extra bijlessen gegeven. Ongeveer de helft van de scholen geeft examentrainingen en bijlessen, waar je ouders flink voor moeten betalen. Hierdoor krijg je een soort tweedeling in de klas waardoor de kansenongelijkheid wordt vergroot.

De populariteit van examentrainingen heeft ook te maken met de rol die je opleiding tegenwoordig in de samenleving speelt, zegt onderwijsonderzoeker Louise Elffers. "Opleidingsniveau is steeds bepalender voor je maatschappelijke positie. Ouders willen dat alles eruit wordt gehaald wat erin zit. Het is een zekerheid die ze kopen."

Examenbundels

Het zijn niet alleen de examentrainingen die de ene leerling van de andere onderscheidt, maar ook de examenbundels hebben dit effect. Heel compact wordt er per vak alles uitgelegd over alle onderwerpen die je voor je examen moet weten. Heel handig dus wanneer je moeite hebt met een bepaald vak. Maar, ook deze moet je (in de meeste gevallen) zelf aanschaffen.

Zelf heb ik voor een aantal vakken een examenbundel gekregen. Deze heb ik niet zelf gekocht, maar van school gekregen. Dit omdat mijn school het extra geld van de overheid van afgelopen jaar hieraan heeft uitgegeven. Ik merk zelf dat het wel echt handig is: je kan snel even naar een onderwerp bladeren dat je niet snapt, zonder dat je het halve schoolboek moet doorspitten. Daarnaast kan je met examenbundels goed oefenen met examenvragen waar jij moeite mee hebt.

Maar, daar komt natuurlijk ook bij dat niet iedere school het extra geld van de overheid op deze manier besteedt. Je zou ze dus alsnog zelf moeten aanschaffen. En niet elke ouder of leerling vindt dat de moeite waard: je gebruikt de boeken maar voor een paar weken en daarna nooit meer. Ik vind dit best oneerlijk. Waar de één zijn welverdiende geld eraan moet besteden, krijgt de ander het gratis van school. Dit moet toch anders kunnen?

Oplossingen

Alhoewel het lastig is om kansenongelijkheid in het onderwijs te bestrijden, denk ik dat we op deze punten toch echt wat stappen vooruit kunnen zetten. Zo ben ik van mening dat scholen zelf met een minimaal niveau van examentraining moeten komen. Dit kan bijvoorbeeld door het geven van examentrainingen, bijlessen of een selectie examenbundels waar leerlingen – als ze dat willen - gebruik van kunnen maken.

Hier speelt de overheid ook een belangrijke rol in. Als er genoeg geld voor het (voortgezet) onderwijs beschikbaar wordt gesteld, dan zouden deze examentrainingen sowieso minder relevant zijn, omdat de begeleiding op school al voldoende is. Op deze manier kunnen we ervoor zorgen dat elke examenleerling zijn examens op de beste manier, maar ook een eerlijke manier kan maken.

Omdat mijn ouders (en ik zelf ook) een examentraining van 400 euro veel te duur vinden, ga ik gauw door met het leren voor mijn wiskunde-examen. Wish me luck.

Lees ook
Zo maak je een goede examenplanning