Voelen jullie je uitgedaagd? Is het onderwijs motiverend genoeg? Wordt echt 'het beste' uit jullie gehaald? Ik denk het niet. Staatssecretaris Dekker wil dat 'bovengemiddeld begaafde' leerlingen meer uitgedaagd worden. Volgens mij gaat het maar om één ding: meer uitdaging voor élke leerling! 

Sander Dekker heeft in een paar opzichten volkomen gelijk: het onderwijs is te veel georganiseerd als een 'industrieel proces', zegt hij. Dat roep ik al ruim dertig jaar, in een woestijn! 

Braveriken aan de top

Er zijn inmiddels een paar leuke scholen in dit land, maar de meeste zijn nog ouderwets georganiseerd. Mijn eigen middelbare school noemden wij destijds (jaren '70) een 'leerfabriek'. Nu lijden mijn pubers aan de middelmaatcultuur: ze vinden het te saai, te weinig motiverend, te weinig prikkelend. Het zijn niet de slimmeriken die hoge resultaten behalen, maar de braveriken. Die doen wat hun opgedragen wordt, zonder al te veel na te denken. Op werkelijke vragen heeft het onderwijs geen antwoord, want die staan niet in de antwoordenboekjes. 'I wanted to learn what I wanted to know, but they wanted me to learn for the exam,' zei Albert Einstein al.Gouden handjes
Leerlingen, maar ook de leraren prikkelen om beter te presteren is waar het om gaat! De slimme bovenlaag mag meer uitblinken, maar ook de sociaal begaafde leerlingen zouden zich sterker kunnen ontwikkelen. Geef de creatievelingen meer de ruimte, en laat degenen met gouden handjes productiever zijn. Het hele voortgezet onderwijs is aan het onderpresteren (al doen leerkrachten hun stinkende best), waardoor de meeste leerlingen te weinig doen en zich vervelen. Sommigen maken wel veel uren huiswerk, maar zeg eens eerlijk, wat doen jullie daar eigenlijk en wat leren jullie nou écht? Nog zo’n mooie Einstein quote:

Eenheidsworst

Er gaat te veel talent verloren in het voortgezet onderwijs. Niet alleen blijven leerlingen met de beste citoscores na een paar jaar opeens zitten, er verdwijnt wel meer wat op de basisschool aanwezig was: plezier, ambitie, creativiteit en onderzoeksdrift. Voor die dingen is geen ruimte in dit systeem. Voor leerkrachten geldt hetzelfde, en zo is de lol er voor hen ook snel af.

Het is te veel eenheidsworst: klassenomvang, leerprogramma’s, toetsen. Wat je er zelf aan toe kan voegen, of mee mag doen, wordt ontmoedigd door steeds strakkere teugels, uit angst voor de inspectie en angst om niet hoog genoeg te eindigen op de lijstjes met slagingspercentages in de krant. Niet alleen het 'industriële proces', maar ook deze angst creëert een cultuur waarin de ware creativiteit en onderzoeksgeest sneuvelen.

Juist op jullie leeftijd is het laten ontbranden van heilige vuurtjes van groot belang. Wie ergens in de puberteit enthousiast raakt voor 'iets', heeft voor de rest van zijn leven een doel. En wie een doel heeft, wil leren.

Bruisen vs. bankhangen

Veel mensen in het onderwijs willen de verstikkende middelmatigheid doorbreken. Dat willen leraren, dat willen de leerlingen zelf en zeker ook hun ouders, die vaak machteloos toezien hoe bruisende jonge kinderen veranderen in zuchtende bankhangers. De school van mijn kinderen maakt reclame met: 'Haal het beste uit jezelf.' Prachtig, dat geldt dus voor iedereen. Maar wat moet je doen om dat mogelijk te maken? Die vraag is nog onbeantwoord. Vraag je ook maar eens af waarom het onderwijs nog steeds te veel 'voortijdig schoolverlaters' kent. Einstein:

Ik ben heel benieuw naar jullie mening.

Hester Macrander is onder andere theaterdocent en docent Nederlands, en geeft op freelance basis les in het gehele onderwijs. Speciaal voor Scholieren.com schreef ze dit gastblog.