Schaf nablijven af: het helpt niemand vooruit
Op veel middelbare scholen is het nog steeds een standaard straf: nablijven. Te laat? Nablijven. Huiswerk niet gemaakt? Nablijven. Even je telefoon gepakt? Je raadt het al: nablijven. Maar waarom doen we dit eigenlijk nog? Het lijkt misschien een makkelijke manier om discipline bij te brengen, maar in de praktijk is het wat mij betreft een achterhaalde, nutteloze straf die meer kwaad dan goed doet.
Tijd uitzitten is geen les leren
Het idee achter nablijven is dat het ongemak moet veroorzaken, zodat een leerling de volgende keer beter nadenkt. Maar in werkelijkheid werkt het zo niet. Wat gebeurt er meestal tijdens dat extra uurtje op school? Je zit in een lokaal zwijgend aan een tafel, soms met een docent die zuchtend achter zijn laptop zit. Soms mag je niks doen, soms moet je strafregels schrijven, of een taakje doen zoals het lokaal opruimen of een extra opdracht maken. Het idee is dat je nadenkt over je gedrag. Spoiler: niemand doet dat echt.
Leerlingen scrollen stiekem op hun telefoon, doen alsof ze bezig zijn, tellen de minuten af tot ze weg mogen of staren uit het raam. Wat leren ze daarvan? Helemaal niets. Het onderliggende probleem wordt niet aangepakt, het gedrag verandert niet, en er ontstaat zeker geen betere band tussen leerling en docent. Het is tijdverspilling voor iedereen. Sterker nog: de leerling raakt vaak alleen maar meer gefrustreerd. Niet door de oorspronkelijke fout, maar door het gevoel dat hij gestraft wordt op een manier die niks oplevert.
Nablijven gebeurt niet zomaar
Natuurlijk blijft je niet na voor een keer je boek vergeten of een klein foutje. Meestal gebeurt nablijven pas als je het vaker doet of meerdere regels overtreedt. Toch kan die straf ervoor zorgen dat je school minder leuk gaat vinden. In plaats van dat je gaat nadenken over je eigen gedrag, veroorzaakt het vooral frustratie en weerstand. Je ziet school niet meer als een plek om te leren, maar vooral als een plek waar je straf krijgt.
Dat is precies het tegenovergestelde van wat school zou moeten zijn. School moet een veilige plek zijn waar je fouten mag maken, vragen kunt stellen en leert hoe je verantwoordelijkheden neemt. Niet een plek waar je bang bent om fouten te maken, omdat je dan moet nablijven.
Het voelt vaak oneerlijk
Wat het ook zo frustrerend maakt, is hoe willekeurig nablijven soms lijkt. De ene docent laat het gaan als je je boek bent vergeten, de andere laat je nablijven. Soms wordt er streng opgetreden bij iets kleins, terwijl grotere problemen worden genegeerd. Dat maakt het lastig om te weten waar je aan toe bent. Het voelt alsof je wordt gestraft op basis van pech of op wie je voor je hebt. En als straffen willekeurig aanvoelen, verliezen ze hun kracht. Leerlingen raken er niet gemotiveerder door, alleen maar geïrriteerder. Ze gaan niet nadenken over hun gedrag, maar over hoe oneerlijk alles voelt.
Je wordt gestraft, maar niet geholpen
Nablijven voelt vaak alsof school zegt: je hebt iets fout gedaan, dus je moet boeten. Maar straf geven zonder te kijken naar de oorzaak van het probleem helpt niet. Natuurlijk is het belangrijk dat leerlingen zelf aangeven wanneer ze ergens moeite mee hebben, zodat ze geholpen kunnen worden. Maar in de praktijk is dat niet altijd eenvoudig. Soms durven leerlingen het niet of weten ze niet hoe ze dat moeten doen. Als een school vooral inzet op straffen, voelen leerlingen zich minder snel veilig om eerlijk te zijn.
Daardoor blijft het echte probleem vaak onopgelost. Ook dan is straf niet de oplossing, maar een gesprek of ondersteuning kan dat wel zijn. Op sommige scholen gebeurt dat ook: je krijgt pas eventueel straf na een gesprek. Maar dat is nog niet overal zo. Als je meteen wordt gestraft zonder dat iemand vraagt wat er aan de hand is, voelt dat al snel onterecht.
Er zijn effectievere methoden
In plaats van nablijven kunnen scholen beter kiezen voor oplossingen waarbij je wél iets leert. Bijvoorbeeld een kort gesprek met een mentor of docent, waarin je uitlegt wat er gebeurde en je samen een oplossing bedenkt. Of een reflectieopdracht, waarin je moet nadenken over je gedrag: wat ging er mis en wat kun je de volgende keer anders doen? Dat is veel leerzamer dan een uur lang nietsdoen. Dan leer je verantwoordelijkheid nemen. En dat is precies wat je op school zou moeten leren.
1 seconde geleden