Ze zijn inmiddels niet meer weg te denken uit ons leven: de schermpjes. Je moeder vraagt zich af wat je de hele dag moet met zo’n ding. Nou gewoon: urenlange gesprekken voeren op WhatsApp, knappe jongens stalken op Instagram – maar dat zeg je niet tegen je moeder – en je vrienden snappen over je zware levenssituatie op dit moment natuurlijk. We zijn verslaafd. Maar hoe komt dat eigenlijk? Waarom blijven we maar scrollen in die timeline als we nog honderd andere dingen te doen hebben?

Allereerst zijn er natuurlijk een hoop voordelen op te noemen als het gaat om het gebruik van sociale media. Een daarvan is dat je je vrienden altijd bij je hebt, waar je ook naartoe gaat. Elk platform heeft zijn eigen handige functies. Zo bekijk je via Snapchat de hilarische foto’s die je beste vriend naar je gestuurd heeft en via WhatsApp bespreek je hoe laat je moet verzamelen voor die belangrijke wedstrijd van aankomende zaterdag.

Een ander belangrijk voordeel is dat het voor veel van ons makkelijker is om te praten over onze problemen via bijvoorbeeld WhatsApp. Ook kun je een hoop nieuwe mensen leren kennen en maak je nieuwe vrienden die je anders misschien nooit had gekend. Sociale media hebben dus een hoop voordelen die bijdragen aan het feit dat we niet kunnen stoppen met het scrollen. Maar waarom vinden we het eigenlijk zo fijn om mee te gluren in het leven van anderen?

Groepsdieren

Het antwoord op die vraag is eigenlijk heel simpel: mensen zijn groepsdieren. Sociale wezens. We willen niet buitengesloten worden. Dat bleek ook uit het NTR-programma "De Kennis van Nu". In een aflevering werd een simpel experiment gedaan: een aantal jongeren gooien een frisbee over naar elkaar, maar op het moment dat er een seintje wordt gegeven beginnen ze een van hen stelselmatig over te slaan. De buitengesloten persoon staat er al snel verloren bij. Het doet pijn om niet mee te mogen doen. Letterlijk, zo blijkt later. Hoogleraar psychologie Kipling Williams vertelt namelijk dat je hersenen het werkelijk registreren als pijn als je je buitengesloten voelt. "Die pijn is niet te onderscheiden van bijvoorbeeld een prik in je vinger."

Het is vervelend om buitengesloten te worden bij iets leuks, zoals frisbeeën. Maar geldt dat dan ook voor iets dat je eigenlijk liever niet zou willen doen? Later in het programma doen de studenten zogenaamd mee aan een sociaal onderzoek over geur en aantrekkelijkheid. Daarvoor worden er monsters afgenomen van onder andere hun oksels. Ze moeten zich hiervoor deels uitkleden. Opnieuw wordt er één persoon buitengesloten. Je zou zeggen dat het in dit geval fijn is om niet mee te hoeven doen omdat het best wel gênant en vervelend is. Maar nee: ook dit doet pijn. Sociaal psycholoog Ilja van Beest vertelt dat uit onderzoek is gebleken dat zelfs in nare situaties niet mee mogen doen als vervelend wordt ervaren.

Duimpje omhoog?

We willen er dus simpelweg bij horen. Niet anders zijn dan de rest. Behalve als we ergens heel goed in zijn: dan mag de hele wereld het weten. En laten dat nou net de twee grootste krachten van sociale media zijn: we kunnen onszelf vergelijken en onszelf van onze beste kant laten zien. Doe jij een duimpje omhoog voor sociale media?