Je stelt het al dagen uit, maar nu kan je er echt niet meer omheen: dat vreselijke telefoontje. De tandartsafspraak die je moet verzetten is morgen al. En als je te laat aangeeft dat je niet kan, krijg je een rekening toegestuurd. Maar bellen lijkt erger dan betalen.

Herkenbaar? Dan heb je waarschijnlijk belangst. Vooral onder jongeren komt het veel voor, meldde de NOS recentelijk. Om uit te zoeken wat deze angst precies inhoudt, spreek ik Dr. Stefanie Nelemans. Zij is docent en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht.

Uitstelgedrag

Een naar gevoel, stress en negatieve emoties: heb je belangst, dan gaat dit allemaal door je heen, voorafgaande en tijdens dat telefoontje. "Het liefst stellen jongeren met belangst het bellen daarom uit", vertelt Nelemans. "Maar dan houd je die angst wel in stand. Op de korte termijn voelt dit goed, maar het maakt de drempel voor de volgende keer wel een stuk hoger omdat je er niet mee om leert gaan."

"Mensen met belangst zijn vaak bang om afgewezen te worden, kritiek te ontvangen of dat anderen een slecht beeld van ze krijgen", vertelt Stefanie. De oorzaak? Daar zijn er meerdere van. "Stel, je hebt eerder een heel naar telefoongesprek gehad, zoals een sollicitatiegesprek dat slecht verliep. Dan kan je bang worden voor de volgende telefoongesprekken. Maar we zien ook dat belangst een onderdeel is van een brede angst voor sociale situaties."

Mensen die dit laatste ervaren, zijn bang voor contacten met anderen in het algemeen, wederom door de angst voor afwijzing of kritiek. Verder kan faalangst een rol spelen: "Als je hoge eisen aan jezelf stelt en jezelf geen foutjes toestaat, dan is een telefoongesprek heel lastig", aldus Nelemans. Daarnaast speelt zelfs je opvoeding een rol, waarbij het uitmaakt of je ouders of opvoeders vaak telefoneren. Een complexe combinatie van factoren dus, die bepalen of je belangst hebt of niet.

Gen-Z-dingetje?

Uit onderzoek in 2018 van onderzoeksbureau Motivaction blijkt dat 38 procent van de jongeren tussen de 18 en 30 jaar het eng vindt om te bellen, tegenover 15 procent van mensen tussen de 31 en 70 jaar. Een aanzienlijk verschil dus. "Aan de ene kant kan dat komen door de ontwikkeling. Tieners en jongvolwassenen zijn gevoeliger voor sociale interacties. Ze kunnen veel plezier uit deze interacties halen, maar zijn ook kwetsbaarder voor afwijzing", aldus Nelemans.

Een leeftijdsdingetje dus? Niet helemaal. Nelemans: "Belangrijker misschien wel, is dat de oudere generatie veel meer ervaring heeft met bellen. Vroeger was dat het enige langeafstands-communicatiemiddel dat er was. Jongeren hebben tegenwoordig veel meer communicatiemogelijkheden, zoals social media." Logisch: vroeger konden mensen slechts faxen, schrijven en telefoneren. Tegenwoordig hebben we veel meer makkelijke alternatieven zoals snappen, appen en DM’en.

Even relativeren

"Belangst kan beperkend zijn. Als je alleen maar bezig bent met je angsten, dan functioneer je ook slechter in gesprekken", vertelt Nelemans. Helaas is er geen magisch middel dat zorgt dat je in één vingerknip van belangst af bent. De enige manier om er vanaf te komen: "Doen, zonder uit te stellen. Zo kan je positieve ervaringen opdoen met bellen en kan je ermee leren omgaan. Daag jezelf uit in kleine stapjes. Het is best wat om, als je echt belangst hebt, meteen een heftig gesprek aan te gaan aan de telefoon."

Je kan bijvoorbeeld beginnen met je moeder, broer, of vriend bellen. Zomaar, om zo 'succeservaringen' op te doen. Vraag naar hun dag, weekend of plannen. Het hoeft niet lang te duren. Bel je iemand met een specifieke vraag, bedenk dan wat je wil zeggen en schrijf het op. Op den duur zal je zien dat het steeds makkelijker gaat, omdat je zal realiseren dat bellen helemaal zo eng niet hoeft te zijn.

Bovendien moet je bedenken dat de persoon aan de andere kant van de lijn ook bezig is met hoe hij of zij zelf overkomt. De ander is dus echt niet alleen maar gefocust op hoe jij klinkt en wat je precies zegt. En die tandartsassistent, of de bezorger waar je eten wil bestellen? Die spreken zo veel mensen op een dag dat, ook zij, echt niet wakker zullen liggen van een spreekfout die je maakt.

Dit wil je ook lezen:

Help! Ik heb belangst