Sinds januari zijn telefoons in de klas verboden en de eerste positieve reacties daarop druppelen binnen. Leerlingen zijn gefocust op hun lesstof en maken meer contact met elkaar. Volgens journalist en oud-leraar Johannes Visser gaat dat nog niet ver genoeg: nu de beeldschermen weg zijn, is het volgens hem ook tijd om de leerlingvolgsystemen uit te zwaaien. Ik besluit hem een brief te schrijven. 

Beste Johannes,

Daar zitten we dan, in de aula. Gister kondigde onze mentor aan dat er binnenkort een telefoonverbod zal komen. "Maar wat moeten we dan in de pauze?", vroeg een klasgenoot. "Weet ik veel, misschien kunnen jullie leren breien?", was het antwoord. En zo geschiedde. Terwijl ik een bolletje wol van zijn knopen ontdoe, slijpt een vriend - bij gebrek aan breinaalden - eetstokjes met een slijper zodat er een punt aan komt. "Het is al bijna een sjaal hoor", zegt hij als hij twee rijtjes heeft gebreid. Onze telefoons zijn nergens te zien. 

Dit wil je ook lezen:

Johannes schreef boek over welbekende vraag ‘is het voor een cijfer?’

Leerlingvolgsysteem

In uw artikel betoogt u dat u het eens bent met het telefoonverbod, maar dat u eigenlijk wel een stap verder zou willen gaan. De leerlingvolgsystemen, denk aan Magister en SomToday, moeten op de schop. Op deze websites en apps worden huiswerk, roosters, toetsen en cijfers gezet. En ouders, ja, die kunnen daar ook op inloggen en als een soort micro-Big Brother meeloeren met de prestaties van hun kinderen. Behoorlijk stressvol, vooral als het niet zo lekker gaat op school. Ook ik herken het: de leerling die met bange ogen voor het bureau van de docent staat omdat er weer eens een rood cijfer op SomToday is verschenen. "Maar kun je dan mijn ouders mailen om te zeggen dat ik wel écht mijn best heb gedaan?", vraagt 'ie dan. "Nee", antwoordt de leraar hoofdschuddend. "Dan kan ik wel bezig blijven."

De 'generatie van de toekomst' gaat niet zo lekker en dat is nog behoorlijk eufemistisch. Uit onderzoek blijkt dat de mentale gezondheid daalt tot het punt dat de overheid eigenlijk non-stop met handen in het haar zou moeten zitten. Een van de oorzaken voor deze achteruitgang van het mentaal welzijn is de prestatiedruk. Toets na toets, cijfer na cijfer - het drukt op de schouders van jongeren die hun plek proberen te vinden in de maatschappij. Vind je de lesstof moeilijk? Heb je een slechte nacht gehad? Of ben je simpelweg een puber die liever een zak chips naar binnenwerkt dan dat je de verschillende naamvallen je kop in stampt? De gevolgen zul je terugzien, zowel op je beeldscherm als op het gezicht van je ouders. 

Cijfer van Damocles

Ik ben het daarom met u eens dat we (het gebruik van) leerlingvolgsystemen kritisch moeten herzien. Ouders eruit en geen cijfers meer in weekenden en avonden. Toch is er iets wat schuurt. U stelt dat de ouders de cijfers dan wel horen op de ouderavond, maar ik denk niet dat dit de oplossing zal zijn. Je haalt de stress niet weg, je stelt het slechts uit. Lukken de toetsen niet - wat talloze redenen kan hebben! - en uit dit zich in je cijfers, ga dan maar eens zonder klamme handen naar dat gesprek toe. Het oudergesprek wordt zo geen reflectiemoment. U noemt het leerlingvolgsysteem het cijfer van Damocles, maar dit wordt zo het oudergesprek van Damocles. 

U oppert zelf al dat docenten de cijfers beter in de les kunnen benoemen, en in eerdere artikelen pleit u voor überhaupt minder toetsingsmomenten. Ik ben het hiermee eens, maar ik denk dat we ook kritisch kunnen kijken naar de manier waarop we toetsen. Op mijn oude middelbare school kregen we de eerste jaren alleen maar schriftelijke beoordelingen. Onvoldoende, Matig, Voldoende, Ruim Voldoende, Goed of Zeer Goed. Dat was lekker overzichtelijk, maar het beste was dat er vrijwel altijd een schriftelijke beoordeling aan vast hing. De docent schreef kort iets over je prestatie, gaf je een tip of maakte overzichtelijk wat je al beheerste en wat je nog beter door kon nemen. Eigenlijk net zoals op de basisschool.

Vaak kregen we deze beoordelingen op papier, maar ik heb ze ook weleens op ons leerlingvolgsysteem ontvangen. Mijn ouders hebben nooit op die systemen gekeken en ik heb het geluk dat ze nooit boos zijn geworden om een slecht cijfer. Stel dat dat wel zo zou zijn, dan weet ik zeker dat ik het een stuk minder stressvol had gevonden als mijn ouders een schriftelijke beoordeling kregen te zien dan simpelweg een onvoldoende zonder verdere context. 

Dit wil je ook lezen:

Na schooltijd willen we rust, geen cijfers

Prestatiecultuur

Ik denk dat het belangrijkste is dat we anders gaan kijken naar die beoordelingen. Er is een reden dat dat rode cijfertje zoveel stress oproept, en simpelweg het leerlingvolgsysteem de klas uitsturen lost dat niet op. De prestatiecultuur zit diep geworteld in het schoolsysteem en moet dus ook bij de wortels worden aangepakt. Leer leerlingen dat er belangrijkere dingen zijn dan cijfers, zeg niet dat je teleurgesteld bent als het niet zo lekker gaat - achter ieder cijfer zit immers een leerling van vlees en bloed. Ga met ze in gesprek, laat de klas met elkaar in gesprek gaan. Breek het open, wees eerlijk en luister.

Het probleem ligt niet bij de cijfers, en ook niet bij het leerlingvolgsysteem. Het probleem ligt bij hoe we ermee omgaan. 

Alle goeds, 

Lena