It Frysk moat bliuwe!
"Bûter, brea en griene tsiis." Als je deze Friese uitspraak direct herkent, kun je naar beneden scrollen voor de Friese vertaling van deze blog. Voor de rest: geen zorgen, deze blog is gewoon in het Nederlands. Toch wordt ook het Fries nog steeds door bijna een half miljoen mensen in Nederland gesproken. Helaas worden dit er steeds minder.
Op school in de kantine, met Friese docenten of zelfs in het gemeentehuis: het Fries wordt gelukkig nog aardig veel gesproken in mijn directe omgeving. Ook al zijn onze schoolboeken gewoon in het Nederlands en spreekt iedere Fries die taal ook, het Fries is nog steeds dé voertaal van Friezen onder elkaar.
Belang van dialecten
Ik vind het tof dat zoveel mensen het Fries nog steeds gebruiken. Ik denk dat het belangrijk is om plaatselijk gesproken talen te bewaren. Ze zijn namelijk van grote waarde voor de plaatselijke culturen. Zo verbindt het Fries Friezen met elkaar en onderscheidt het Friesland van de rest van Nederland.
Zelf ben ik de laatste tijd steeds vaker niet meer in Friesland: ik moet naar Utrecht voor redactievergaderingen van Scholieren.com en ik ga volgend jaar zelfs in Amsterdam studeren. Het feit dat mensen in Friesland Fries met elkaar praten geeft mij het gevoel ik thuiskom; een gevoel dat ik minder zou hebben als de taal zou verdwijnen.
Daarnaast geeft het Friezen ook een gevoel van saamhorigheid en trots. De taal verbindt ons met elkaar. Door de taal te spreken zeggen wij als het ware: "Ik ben een Fries en daar ben ik trots op!"
Het verdwijnt
Toch verdwijnt het Fries, net als andere dialecten. Ik denk dat dit vooral komt doordat mensen die niet bij elkaar om de hoek wonen steeds meer in verbinding met elkaar staan, onder andere door sociale media. Hierdoor wordt het Fries beïnvloed door andere talen en worden steeds meer Friese woorden ook in het dagelijks leven vervangen door Nederlandse of zelfs Engelse.
Bovendien denken mensen dat je aan een plaatselijke taal als het Fries niet zo veel meer hebt. Veel mensen vertrekken naar de randstad en ook in het bedrijfsleven in Friesland zelf verloopt de communicatie vooral in het Nederlands. Zelf merk ik ook dat ik mijn Friese accent verberg als ik niet in Friesland ben. Mensen nemen je toch minder serieus als je geen ABN spreekt en soms word je dan zelfs dommer gevonden.
Behouden
Ik vind dat jammer, juist omdat een dialect volgens mij erg veel toevoegt aan de verscheidenheid in Nederland en de cultuur van een provincie. Laten we daarom proberen om met zijn allen zoveel mogelijk in ons eigen dialect te blijven praten! En als je gezellig mee wilt doen, kun je onderstaande Friese tekst gebruiken om deze prachtige taal alvast een beetje te leren.
"Bûter, brea en griene tsiis." Folle minsken sille disse útspraak noch wol weromkenne, mar as ik wurden brûke gea as "bôle", "bern" en "famke" bin ik de measte minsken kwyt. Dochs wurdt it Frysk oant hjoed de dei troch hast in heal miljoen minsken sprutsen.
Op skoalle yn de kantine, mei Fryske leararen of sels yn it stedhûs: it Frysk wurdt noch frijwat sprutsen yn myn direkte omjouwing. Ek al binne ús boeken gewoan yn it Nederlânsk en sprekt hast elke Frysk die taal ek, it Frysk is noch altyd dé wurktaal fan Frysken ûnder elkoar.
Belangen fan dialekten>
En dêr bin ik bliid mei, omdat ik tink dat it wichtich is om lokale talen te bewarjen. Sy binne nammentlik fan grutte wearde foar de lokale kultueren. Sa ferbynt it Frysk Fryske minsken mei elkoar en ûnderskiedt it Fryslân fan de rest fan Nederlân.
Sels bin ik de lêste tiid faker net mear yn Fryslân: ik moat nei Utrecht foar redaksjegearkomsten fan Scholieren.com en ik gean oare jier sels yn Amsterdam studearje. It feit dat minsken yn Fryslân Frysk mei elkoar prate jout my dan it gefoel dat ik thús kom, in gefoel dat ik net ha soe as de taal ferdwine soe.
Boppedat jout it Fryske minsken ek in gefoel fan gearhing en grutskens. De taal ferbynt harren en jout harren wat om harren te ûnderskieden. Troch de taal te sprutsen sisse sy: "Ik bin in Frysk en dêr kin ik grutsk op wêze!"
It ferdwynt
Dochs ferdwynt it Frysk, krekt as oare dialekten. Ik tink dat dit foaral komt mei't minsken mear mei elkoar yn ferbining stean, ûnder oare dingen troch sosjale media. Hjirtroch wurdt it Frysk beynfloede troch oare talen en wurde mear Fryske wurden ek in it deistich libben ferfongen troch Nederlânske of sels Ingelske.
Boppedat tinken minsken dat men net sa volle hat oan in lokale taal as it Frysk. Mear minsken gean fuort nei de randstad en ek minsken yn it bedriuwslibben yn Fryslân sels kommunisearje foaral yn it Nederlânsk. Sa fernim ik sels ek dat ik myn Fryske aksent ferbergje as ik net yn Fryslân bin. Minsken nimme dy dochs minder serieus as do gjin ABN praatst en soms fine minsken dy sels dommer.
Behâlden
Ik fine dat te min, krekt omdat dialekten en lokale talen tink ik folle tafoege oan de ferskaat yn Nederlân en de kultuer fan in provinsje. Litte wy dêrom besykje om allegear tegearre safolle mooglik ús aksent te bliuwen prate! En as do gesellich mei wolst dwaan mei it Frysk, kist do disse tekst brûke om it al in bytsje te leren.
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
:name
:name
:comment
1 seconde geleden