Het aantal kinderen dat thuis les krijgt groeit. Waar er in 2013 nog 575 Nederlandse kinderen thuis les kregen, waren dat er in 2016 al 813. Volgens minister van onderwijs Arie Slob zijn deze kinderen volledig buiten beeld, en kan er bijna niet meer gecontroleerd worden of ze goed onderwijs krijgen. Daarnaast stelt rechtsfilosoof Marieke Hopman in haar recente proefschrift dat kinderen die niet naar school gaan vaak achterblijven op het gebied van sociale vaardigheden en zich sneller eenzaam voelen.

Kinderen tussen de 5 en de 16 jaar hebben in Nederland leerplicht. Er kunnen uitzonderingen gemaakt worden, maar dit gebeurt alleen als een kind lichamelijk of fysiek ongeschikt is om naar school te gaan. In enkele gevallen kan er in overleg met de gemeente een uitzondering gemaakt worden, waardoor kinderen thuis les kunnen krijgen. Ouders komen hiervoor in aanmerking als ze kunnen aantonen dat er in hun directe omgeving geen school is die past bij hun godsdienst of levensovertuiging. Vaak gaat het hier om een holistische of streng-islamitische levensbeschouwing.

Geen controle?

Volgens minister Slob heeft de overheid totaal geen zicht op het onderwijs dat de thuiszittende leerlingen krijgen. De onderwijsinspectie zou buiten spel worden gezet. Ouders zouden vaak geen behoefte hebben aan contact met de gemeente over het onderwijs van hun kind. Daarnaast houden gemeentes volgens Trouw mondjesmaat of helemaal niet bij waarom ouders hun kind thuis willen houden. 

In een artikel op de site van het NRC wordt ongeveer het tegenovergestelde beweerd. Volgens onderwijsadvocaat Katinka Slump worden er contracten gesloten tussen scholen en ouders over thuisonderwijs. De school betaalt in dit geval het onderwijs. Er worden regels opgesteld en de ouders regelen de rest. Over deze contracten is zo weinig bekend omdat het eigenlijk illegaal is om op deze manier thuisonderwijs te regelen. 

Sociale vaardigheden

Het andere bezwaar dat Marieke Hopman maakt tegen thuisonderwijs heeft betrekking op de sociale vaardigheden die de kinderen zouden missen. Uit eerder Amerikaans onderzoek bleek dat kinderen die thuis les krijgen juist beter zouden presteren op sociaal gebied. Over de betrouwbaarheid van dit onderzoek had Hopman sowieso haar twijfels. Bij het bestuderen van het onderzoek kwam ze er dan ook achter dat er meer werd getest op de volwassenheid van de kinderen, dan op de sociale vaardigheden die op zo'n leeftijd belangrijk zijn.

Volgens Hopman hebben kinderen die nooit naar school gaan meer moeite met het omgaan met leeftijdsgenoten. Daarnaast zouden ze zich vaker eenzaam voelen. In het proefschrift geven verschillende kinderen aan dat ze zich alleen voelen, en dat ze zouden willen dat ze meer vriendjes of vriendinnetjes hadden.

Antwoord van een thuisscholier

Thymen (15) krijgt thuisonderwijs, en daar is hij zeer tevreden mee. Ook zijn ouders konden geen school vinden die paste bij hun levensovertuiging. Voor Thymen is de belangrijkste reden om niet naar een gewone school te gaan de beperking van zijn vrijheden. "Op school word je verplicht om je aan het systeem te houden en te doen wat je docent zegt. Thuis kan ik mijn eigen leerschema maken en alles op mijn gemak doen." 

Thymen denkt niet dat hij contact met leeftijdsgenoten mist door het thuisonderwijs. "Ik hoor die vraag wekelijks, haha. Ik heb genoeg sociaal contact met collega's, teamgenoten bij de voetbal en vrienden uit de buurt en op social media. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die thuis les krijgen en zich wel eenzaam voelen, maar ik denk dat het dan toch meer aan hen zelf ligt." Ook de afwijkende sociale ontwikkeling herkent hij totaal niet. "Ik ontwikkel me hetzelfde als mijn vrienden, dus in dat opzicht merk ik er weinig van."

Het thuisonderwijs was het idee van zijn ouders, maar Thymen heeft er geen moeite mee. "Ook als ik nu naar school zou willen zouden mijn ouders dat prima vinden. Ze zijn daarin heel erg relaxed, en ik ben altijd vrij om mijn eigen keuzes te maken."