Bowling for Columbine
Door Simon
Waarom worden er jaarlijks in de VS zo ontzettend veel mensen met geweren en pistolen om het leven gebracht? Hoeveel mensen zijn dat dan en hoezo 'ontzettend veel'? Michael Moore zet de cijfers op een rijtje. Jaarlijks worden er in Duitsland 381, en in Groot Britannie 68 mensen met behulp van kogels vermoord. In de Verenigde Staten 11.127.
Wat is er zo anders aan the US of A dat er elke drie uur vier mensen neer worden geknald?
Aan de hand van enkele voorbeelden gaat Michael Moore in op deze vraagstukken. Hierbij legt hij een zwakte van de Amerikaanse samenleving bloot, namelijk dat deze zich laat leiden door angst. En dan krijg je mensen die rare dingen zeggen, zoals een lid van de Michigan Militia:
"This is an American tradition. It’s an American responsibility to be armed. If you’re not armed, you’re not responsible. Who’s gonna look after your kids? The cops? The federal government? No, it’s your job to defend you and yours. If you don’t do it your not fulfilling your duty as an American. Period."
Bij het maken van zijn punt gebruikt Michael Moore veel humoristische fragmenten. Zoals een deel van een theatershow van Chris Rock, die ervoor pleit om niet pistolen, maar kogels extreem duur te maken. Ook de in Southpark-stijl getekende strip over de geschiedenis van de VS is uiterst komisch.
Maar Michael Moore probeert meer dan alleen zijn kijkers aan het lachen te krijgen. De humor is broodnodig tussen al de afschrikwekkende cijfers en hartverscheurende beelden. Zoals die van tijdens en na het incident op Columbine Highschool. In 1999 stapten daar twee zwaarbewapende scholieren het schoolgebouw binnen, schoten eerst elf medeleerlingen en een docent dood en pleegden daarna zelfmoord. Met name het verhaal van de meisjes die direct na dit bloedbad voor de nieuwsgierige camera's verslag doen van de gebeurtenissen, is om te janken.
Het beeld dat Michael Moore schept is een cultuur gedreven door angst, opgelopen door sensatiebeluste media. De vraag is of Michael Moore niet bewust de werkelijkheid schade heeft aangedaan, om zijn verhaaltje rond te krijgen.
"Moore is de held van Links Nederland, van het publiek dat toestroomt op festivals als het IDFA, waar alle kippen op stok samen schuilen tegen de boze, boze buitenwereld," aldus Theo van Gogh die zich baseert op andere critici. Deze critici menen dat verschillende scenes in scene zijn gezet, waaronder de openingsscene waarin Michael Moore laat zien dat hij bij een lokale bank een shotgun cadeau krijgt na het openen van een rekening.
Ook zou het feit waarop de titel is gebaseerd, dat de twee jongens voor het veroorzaken van het bloedbad op Columbine eerst hun bowling-lessen volgden, niet kloppen.
De kritiek hoe dan ook, beperkt zich tot een klein aantal 'feiten' en 'waarheden' uit de film en het blijft de vraag wie er gelijk heeft. De meerderheid van de gebeurtenissen waar Bowling for Columbine zich op baseert, zijn waar. En daarmee wordt een schokkend beeld geschept.
Deze documentaire is in zeven woorden schokkend, hartverscheurend, goed gemonteerd, bizar, lachwekkend en heftig.
Toch maakt Theo van Gogh een punt, dat Bowling for Columbine zo'n groot succes is, zal tevens iets te maken met het heersende anti-Amerikanisme dat steeds vaker de kop op steekt in de wereld.
Dus denk nog twee keer na voordat je de -te makkelijke- conclusie trekt 'Amerikanen zijn gek'. De problemen van de Amerikaanse cultuur zijn pijnlijk duidelijk gemaakt door deze docu, maar het geeft ook een antwoord op de vraag: waarom? Niet de gewelddadige geschiedenis van de VS of Marilyn Manson, maar de sensatiebeluste, op korte termijn- en commercieel-succes gerichte media zijn de veroorzakers van de angst die dit volk in de klem houdt. Gepubliceerd op 28 december 2002