Anorexia Nervosa

Inleiding
Anorexia nervosa betekent letterlijk: gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken. Deze naam is eigenlijk misleidend, omdat de patiënten die hieraan lijden geen gebrek aan eetlust hebben, maar juist opzettelijk proberen hun eetlust en hongergevoel te onderdrukken. De patient kan het hongergevoel of de eetlust zelfs prettig vinden.

Anorexia patiënten hebben een onweerstaanbare drang om af te vallen. Ze zijn er eigenlijk aan verslaafd. Ze zijn geobsedeerd door alles wat met eten, gewicht en lichaamsomvang te maken heeft. Ze tellen voortdurend calorieën en maken zich altijd druk over wat ze wel en niet moeten eten. Je hebt twee soorten anorexia:

-Het vasters-type: Het ondergewicht ontstaat door extreem vasten. Tijdens de periode van anorexia nervosa gaat de patiënt niet over tot vreet- of purgeergedrag (zelf opgewekt braken of misbruik van laxeermiddelen) of vochtafdrijvende middelen (plaspillen).


-Het boulimische type: Gedurende de periode van anorexia nervosa gaat de patiënt regelmatig over tot vreet- en purgeergedrag. Hoewel de patiënt erg mager, soms zelfs extreem mager, kan worden blijven zij zichzelf dik voelen. Er is dus sprake van een sterk vertekend lichaamsbeeld. Het is zelfs zo dat naarmate het gewicht lager wordt de patiënt steeds banger wordt om aan te komen. Een pondje erbij wordt dan als een regelrechte ramp ervaren.

Anorexia kan in het kort omschreven worden als:
-het onderdrukken van eetlust en hongergevoel.
-zeer sterke angst om dik te worden, die niet afneemt naarmate de vermagering toeneemt.
-verstoord lichaamsbeeld.
-gewichtsverlies van tenminste 25% van het oorspronkelijke lichaamsgewicht.

Hoewel de anorexia-patiënt wel bij anderen opmerkt dat die te mager zijn, blijft zij haar eigen toestand tegenover zichzelf en anderen vaak lang ontkennen. Ze probeert haar eigen eetgedrag en de lichamelijke gevolgen daarvan voor anderen verborgen te houden uit angst voor druk die anders op haar uitgeoefend zal worden om aan te komen. De anorexia-patiënt kan daarom lang volhouden dat er niets met haar aan de hand is.

Wat zijn de gevolgen van anorexia nervosa?

De ziekte anorexia nervosa brengt veel gevolgen met zich mee. Deze gevolgen zijn in te delen in verschillende soorten:

De lichamelijke gevolgen.
Door de ondervoeding en vermagering kunnen veel lichamelijke klachten optreden.
-Bij vrouwen stopt de menstruatie, want de hormonen die voor de menstruatiecyclus zorgen nemen af tot het niveau van voor de puberteit. Het uitblijven van de menstruatie gaat gepaard met tijdelijke onvruchtbaarheid.
-De ademhaling en de hartslag worden trager. Ook de bloeddruk daalt. Dit komt doordat het lichaam bij dalend gewicht en verminderde voedselinname zoveel mogelijk overschakelt op besparing in de stofwisseling. Als gevolg hiervan voelen de patiënten zich dikwijls erg moe, duizelig, lusteloos, depressief.

-Doordat er weinig eten wordt verbrand, daalt de lichaamstemperatuur en hebben de patiënten last van koude, blauwe handen en voeten. Ook kan, als gevolg van de lage lichaamstemperatuur, een donsachtige beharing in het gezicht, op de armen, borst en rug ontstaan.
-De conditie van het gebit en de haren verslechtert. Er kan haaruitval optreden. De huid wordt droog en schilferig en verslapt.
-Door de beperking van voedselopname kan verstopping optreden. Dit is voor een anorexia-patiënt vaak een reden om in paniek te raken en haar toevlucht te nemen tot braken of laxeermiddelen.
-Bij extreme vermagering ontstaat vaak een vochtophoping in de onderbenen.
-Als patiënten sterk vermageren wordt spierweefsel afgebroken.
-Het honger- en verzadigingsmechanisme raakt volkomen verstoord. De patiënten voelen op den duur niet meer wanneer ze honger hebben of negeren het hongergevoel.
-Anorexia-patiënten slapen vaak slecht. Meestal slapen zij moeilijk in of zij al vroeg weer wakker. Vaak lossen zij dit probleem op door 's morgens vroeg alweer met werk, studie of andere activiteiten te beginnen.
-Door het onttoereikende of eenzijdige dieet kunnen tekorten aan bepaalde mineralen en vitamines ontstaan.
Bijna alle lichamelijke symptonen verdwijnen wanneer de patient weer een stabiel, normaal gewicht hebben bereikt. Maar als de ziekte vele jaren duurt, kan onherstelbare schade aangericht worden.


De sociale gevolgen.

Mensen met anorexia voelen zich vaak geïsoleerd en verlaten. De omgeving begrijpt niet dat de patiënten hun lichaam heel anders ervaren dan anderen het zien. De vermagering en het abnormale eetgedrag roepen veel onbegrip en bezorgdheid op bij familie en vrienden. Daarom proberen zij hun eetstoornis zo veel mogelijk verborgen te houden en zullen zij allerlei smoesjes en uitvluchten verzinnen. Hierdoor kunnen zij door hun omgeving als leugenachtig of onbetrouwbaar worden ervaren.

Anorexia-patiënten zijn eigenlijk voortdurend bezig met het plannen en geheimhouden van hun eetgedrag. Dit veroorzaakt veel stress. Iets gewoons als een etentje of een verjaardagsfeestje kan anorexia-patiënten erg nerveus maken. Door de stress worden ze kwetsbaar, onzeker, dwingerig of snel geïrriteerd en hebben ze last van grote stemmingswisselingen. Ze moeten van zichzelf aan een heleboel regels voldoen en worden in hun denken en doen erg in beslag genomen door hun ziekte.


Anorexia-patiënten gaan zich op den duur steeds meer afzonderen van de mensen om hen heen. Ze zijn uiteindelijk alleen nog maar bezig met wel of niet eten, met dik of dun zijn, met hardlopen, fietsen of zwemmen. Hoewel ze vaak grote moeite doen om zich zo aangepast mogelijk te gedragen, zijn zij zo door hun ziekte geobserdeerd, dat zij haast niets meer voor anderen mensen of zaken kunnen voelen. Zo komen zij al gauw in een sociaal isolement.

De psychologische gevolgen.

-Anorexia-patiënten kunnen gewaarwording en signalen die uit hun eigen lichaam komen niet meer waarnemen of interpreteren.
-Anorexia-patiënten voelen zich dom en zijn vaak depressief.
-Ze beoordelen zichzelf veel te streng.
-Hun gedrag is erg volgzaam ten opzichte van ouders en leraren. Er worden vaak zeer goede schoolprestaties geleverd.
-Bij anorexia-patiënten is de angst om te falen groot. Waardoor ze een algehele onzekerheid hebben tegenover de eisen van het dagelijks leven.
-Emotioneel zijn anorexia-patiënten erg instabiel. Sexuele gevoelens hebben ze niet of nauwelijks.
-Ze hebben zichzelf vaak een dagelijks ritueel opgelegd. In de vorm van iedere dag hetzelfde eten, iedere avond 500 buikspieroefeningen of elke dag twee uur aerobicen. Iedere afwijking van dit strikte regime kan paniek oproepen en wordt daarom op alle mogelijke manieren gemeden.

Hoe kan anorexia nervosa behandeld worden?

Anorexia is dus ernstige ziekte. De lichamelijke en sociale gevolgen zijn niet klein. Het genezingsproces duurt vaak lang. Hoe later je er achter komt dat je een eetstoornis hebt, des te moeilijker is het om de patient helemaal te genezen. Het is moeilijk om hulp te zoeken omdat patiënten vaak niet willen erkennen dat zij hulp nodig hebben.


De huisarts heeft vaak een belangrijke rol bij de behandeling van de patienten. De huisarts kan doorverwijzen naar de geestelijke gezondheidszorg, bijvoorbeeld naar een psycholoog/psychiater, het RIAGG, een polikliniek van een psychiatrisch ziekenhuis of van de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis, of een speciaal behandel centrum voor eetstoornissen. Hier kan dan een behandeling plaatsvinden.

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Welke vorm van therapie gekozen wordt is afhankelijk van de oorzaak van de problemen, de leeftijd en de sociale situatie van de patiënt. Ook speelt de voorkeur van de behandelaar voor een bepaald behandelsmodel een rol. De hulp kan bestaan uit individuele gesprektherapie, gedragstherapie, groepstherapie of gezinstherapie. Je kan ook meerdere therapieen tegelijk volgen.

Soms kunnen geneesmiddelen deel uitmaken van de behandeling. Voor anorexia zijn er op dit moment geen echte werkzame medicijnen bekend. Soms worden kalmeringsmiddelen voorgeschreven om de spanning te verminderen.

In sommige gevallen is het nodig patiënten op te nemen in het ziekenhuis of te verwijzen naar een psychiatrisch ziekenhuis. Dit hangt af van de ernst van de lichamelijke of geestelijke problemen. Bij zeer magere patiënten kan een opname in het ziekenhuis noodzakelijk zijn. Als zij daar niet door zelfstandig eten aankomen, kan het, om hun leven te redden, nodig zijn sondevoeding toe te dienen.

Er zijn in Nederland een aantal speciale behandelingscentra met de mogelijkheid om af en toe worden opgenomen, poliklinisch (de patiënt is niet opgenomen) of klinisch (de patiënt is opgenomen) te worden. Deze instellingen hebben meestal wachtlijsten. Verspreid in het land is men ook al begonnen met het opzetten van nazorgprojecten. Deze projecten bieden (ex-) patiënten de mogelijkheid om na afronding van hun behandeling nog ervaringen uit te wisselen en elkaar te steunen.