Renaissance

Renaissance is het Franse woord voor wedergeboorte. De Renaissance duurde van ongeveer 1350 tot 1600 na Christus. Deze periode heeft als belangrijk kenmerk de grote veranderingen op het gebied van de kunst en het menselijk denken. Beeldende kunst De veranderingen die de Renaissance teweegbracht, zijn goed te zien in de schilderijen en het beeldhouwwerk uit die tijd. Op middeleeuwse schilderijen waren figuren heel plat en stijf, bijna onbeweeglijk. De meeste beeldhouwwerken waren ondiep uitgesneden afbeeldingen, de zogenaamde bas-reliëfs. In de middeleeuwen concentreerden kunstenaars zich meer op de religieuze betekenis van hun werk dan op het levensecht afbeelden van figuren. In de renaissance wilden schilders en beeldhouwers mensen en de natuur meer natuurgetrouw afbeelden. Giotto di Bondone uit Florence deed dat als een van de eersten. Hij schilderde prachtige fresco’s in kerken met levensechte figuren tegen een achtergrond die diepte leek te hebben. Dit heet Realisme. Andere kunstenaars namen zijn technieken over en leerden hoe ze schilderijen diepte konden geven door licht en schaduw te gebruiken. Later ontdekten andere schilders, zoals Michelangelo, Rafaël en Leonardo da Vinci hoe ze zo nauwkeurig mogelijk mensen, dieren en planten konden tekenen. Leonardo tekende zelfs opengesneden lichamen na om de vorm van de spieren onder de huid te leren tekenen. Uit onvrede over de manier waarop fresco’s vervaagden en verbrokkelden, gingen kunstenaars experimenteren met andere materialen, vooral met verf op basis van olie. Deze verf, die voor het eerst rond 1400 door Vlaamse kunstenaars werd gebruikt, werd gemaakt door verpulverde kleurstoffen te mengen met lijnolie. Olieverf werd populair omdat het heel langzaam droogde, zodat je het maandenlang kon bewerken. Olieverf betekende een grote verbetering, omdat fresco’s snel droogden en bijna niet te veranderen waren zonder opnieuw de hele muur te pleisteren en opnieuw te beginnen. Met olieverf konden kunstenaars meer tijd aan hun kunstwerk besteden en fouten overschilderen. Letterkunde In de Renaissance raakte de literatuur in een stroomversnelling. Dit kwam door het uitvinden van de boekdrukkunst door Johannes Gutenberg in 1445. In de middeleeuwen werden alle boeken met de hand geschreven of eigenlijk getekend. De eerste kunst kwam door een tekst of tekening in een plank of blok hout te snijden die daarna met inkt werden ingesmeerd, maar dat was geen handige methode, hout is kwetsbaar en slijt snel. Dus er werd voor een nieuwe druk methode gezocht. Alle letters werden apart gemaakt uit metaal, en daarna maakten ze een tekst van die aparte letters. Dit werden drukletters genoemd. De drukletter werd uitgevonden in het Italiaanse klooster Subiaco te Rome. Het aantal boeken was aan het einde van de 15e eeuw heel erg gestegen. Hierdoor werden boeken gemakkelijker en goedkoper te maken waardoor steeds meer mensen ze konden lezen. Daarvoor waren kennis en ideeën in de boeken vooral eigendom van de kerk, opeens konden veel meer mensen zich verdiepen in de nieuwe ideeën over de wereld, godsdienst, kerk en wetenschap. De kerk vond dat er veel duivelse boeken waren, en maakte daarom een lijst met verboden boeken, maar toch lazen veel mensen ze nog.
Muziek Op het gebied van muziek is er in de Renaissance veel veranderd. In de middeleeuwse muziek was de mens gebonden aan allerlei regels, zoals die van de kerk en zo zag men de vrijheid van de oude Grieken en Romeinen als een ideaal om minder aan regels gebonden muziek te maken. Veel dingen in de Renaissance werden geïnspireerd door voorbeelden uit de oudheid. Bij muziek kon dat niet. Er waren geen tastbare voorbeelden van muziek uit de oudheid. In de Renaissance werd wereldrijke muziek belangrijker. Er kwam ook een zekere sensualiteit in de muziek. De muziek lag goed in het gehoor en was sterk ritmisch. Ook de relatie tekst-muziek wordt belangrijker. Componisten gingen op zoek naar nieuwe middelen om de inhoud van de tekst te benadrukken. In plaats van de grillige melodielijnen van de gotische muziek wordt de eenvoudige door de menselijke adem bepaalde melodie het ideaal. Net zoals vele andere kunstenaars werden musici echte vakmensen. Liederen waren niet langer anoniem.De musici beschouwden zichzelf nu ook als scheppende kunstenaars van hun liederen. Zijn liederen werden nu ook beschouwd als individuele kunstwerken. Rol in de samenleving De manier van leven veranderde in de renaissance drastisch. De grootste verandering was wel dat er een scheiding kwam tussen het privé-leven en het openbare leven. In de middeleeuwen was er nauwelijks sprake van privacy, ook niet voor de rijken. Het hele gezin woonde en sliep in een en dezelfde kamer en in kastelen en huizen in de stad deelden gezinnen soms een grote ruimte met elkaar. Maar in het begin van de vijftiende eeuw kregen steeds meer gezinnen een eigen huis of woonruimte. In huizen van arme mensen waren er aparte slaapkamertjes voor mannen en vrouwen. De privacy deed zijn intrede in de samenleving. Door de toenemende handelscontacten konden ideeën zich snel verspreiden en ontstond er zoiets als mode op het gebied van kleding en inrichting van de huizen. Het aantal rijke mensen steeg en men kreeg beschikking over vrije tijd. Het was niet alleen de adel die beschikte over vrije tijd, maar ook gewone burgers. Men deed vaak spelletjes, maakte muziek, dronk een glaasje of studeerde. Zelfs in de eenvoudigste huizen kon men muziekinstrumenten aantreffen, spelletjes en andere dingen waarmee men vrije tijd doorbracht. Tijdens de renaissance ontstond er een muziekcultuur waarbij men puur voor het plezier speelde en niet meer voor kerk of staat. Gedrukte bladmuziek en lesboeken zorgden voor de verspreiding van populaire kamermuziek en in veel huiskamers werd dan ook prachtige muziek ten gehore gebracht. In de stedelijke burgermaatschappij begon meer en meer een soort gelijkheid tussen man en vrouw te groeien. Veelal kwamen ze allebei uit een zelfde maatschappelijke laag, bijvoorbeeld kooplieden, bankiers, etc. De man speelde de baas in de winkel, de werkplaats of het kantoor, maar zijn vrouw bracht de bruidsschat binnen. Ze bracht haar huishoudelijke kwaliteiten mee en verrichtte aangepaste arbeid binnen haar eigen gezin. In afwezigheid van haar man hielp ze bij de behartiging van de lopende zaken of nam die over als ze voortijdig weduwe werd. Zo veranderde tijdens de renaissance de rol van de vrouw aanzienlijk.