Jeanne d'Arc

Inleiding Voor onze praktische opdracht hebben wij het boek van Els Launspach 'Jeanne d'Arc' gekozen. Aangezien wij bij geschiedenis vooral de twintigste eeuw behandelen leek het ons leuk om het te hebben over iets of iemand die in de middeleeuwen leefde. We hebben voor Jeanne d'Arc gekozen, omdat zij een soort 'superhero' is die echt geleefd heeft. Het lijkt zo onwaarschijnlijk: een meisje van het platteland die de honderdjarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland op zijn kop zet met de hulp van 'goddelijke stemmen'. Het is zo tegenstrijdig met het beeld dat we hebben van de middeleeuwen: een echte mannenwereld, waarin vrouwen niks te zeggen hadden en zeker een jonge vrouw van het platteland! Als de verhalen kloppen heeft ze zowat in haar eentje Orléans bevrijd en Karel VII laten kronen in Reims. De vraag is nu of zij een mythe is of dat zij al die dingen echt gedaan heeft. Ze heeft in ieder geval grote invloed gehad op de geschiedenis van Frankrijk, dat is zeker! Deelvragen historisch onderzoek Deelvraag 1: Hoe wist Jeanne d’Arc dat zij Frankrijk moest ‘bevrijden’? Jeanne d’Arc is vermoedelijk geboren op 6 januari 1912. Het is niet zeker of dat waar is. 6 Januari is een kerkelijke feestdag, namelijk driekoningen. Jeanne was een gelovig meisje, maar de geboortedatum kan goed verzonnen zijn. Niemand weet het precies, want er was toen nog geen geboorteregister. Ook haar geboortejaar is niet met zekerheid te zeggen. Maar de meeste bronnen denken dat ze rond die tijd geboren is. Op dertienjarige leeftijd hoorde Jeanne voor het eerst stemmen. Jeanne zei dat ze die stem hoorde toen ze in de tuin van haar vader stond. Dit was rond het middaguur. Eerst hoorde ze de stem van de aartsengel Michaël (de beschermer van het koninkrijk van Frankrijk). Later zou zij nog de stemmen van de Heilige Margaretha en Catharina. Deze stemmen zeiden haar steeds dat zij de bevrijdster van Frankrijk was. Deze heiligen helpen haar door te strijden.
Deelvraag 2: Hoe overtuigde ze de hoge lieden dat zij haar hun lieden toevertrouwden? Op haar zestiende wilde ze voor het eerst naar de kroonprins gaan met een opdracht. Haar stemmen zeiden haar dat ze naar Robert de Beaudricourt moest. Dit was de opperbevelhebber van het Franse leger. Hij zou haar volgens de stemmen een leger geven en haar naar de kroonprins brengen. Haar eerste poging
Geruchten over een aanval door de Engelsen spoorden haar aan om in actie te komen. Ze wilde naar Vaucouleurs, omdat dat de dichtstbijzijnde legerbasis ligt. Haar aangetrouwde oom en zijn vrouw woonden daar kort bij in de buurt. Toen zij daar was, was de opperbevelhebber in de legerbasis. Jeanne dacht dat hij heel machtig was, omdat ze eerst naar hem toe moest, voordat ze de kroonprins kon spreken. Haar oom hielp haar om in Vaucouleurs te komen. Daar ontmoette ze Robert de Beaudricourt. Zij vertelde hem dat hij de kroonprins moest zeggen dat de kroonprins geen veldslagen aan moest gaan, want God zou hem aan het eind van de vastentijd komen helpen. Jeanne vertelde de opperbevelhebber ook dat God haar met deze boodschap gestuurd had. Robert geloofde haar niet en wilde niet meewerken. Haar tweede poging
In januari 1429 vertrok Jeanne d'Arc voorgoed uit haar geboortedorp Domremy. Ze vertrok weer naar haar oom die vlakbij Vaucouleurs woonde. Daar kwam ze weer de opperbevelhebber tegen. De eerste keer geloofde hij haar niet, maar nu was de situatie zo wanhopig dat hij wel moest luisteren. Ze werd gesteund door twee van zijn officieren. Waarschijnlijk heeft hij daarom Jeanne geloofd. Toch was hij nog niet helemaal overtuigd. Jeanne vertelde Robert de Beaudricourt over een nederlaag die de Franse troepen bij Rouvray hadden geleden. Ze vertelde hem van de nederlaag, die ze waarschijnlijk heeft doorgekregen van haar Heiligen, en zei dat er nog meer nederlagen zouden komen als er niet iets snel ging gebeuren. Hij was stom verbaasd en wist niet of hij haar moest geloven. Later kreeg hij bewijs dat er inderdaad een nederlaag was geleden bij Rouvray. Hierna zorgde hij dat Jeanne een afspraak kreeg met de kroonprins. Na een lange tocht van 11 dagen kwam ze aan bij de kroonprins. Ze hadden een gesprek onder vier ogen. Jeanne zei dat hij de wettige opvolger was van zijn vader en dat het de wil van God is om hem in Reims tot koning te kronen. De kroonprins Karel VII geloofde haar, maar liet haar eerst met een aantal geestelijke praten om te kijken of ze echt door God gestuurd was. Deze testen doorstond ze. Deelvraag 3: Hoe verliep de strijd van Orléans? Toen de koning overtuigd was door Jeanne, gaf hij haar toestemming om naar de troepen in Tours te gaan. De stemmen gaven Jeanne d'Arc de opdracht Orléans in te nemen. De inwoners van Orléans, al zes maanden belegerd door de Engelsen, begonnen erg honger te krijgen. De inwoners waren de belegering nu echt zat en begonnen de moed op te geven op een goede afloop. Jeanne wist nog niet veel van oorlogvoeren af en dat was te merken in haar plannen: ze wilde meteen Orléans binnen rijden, vechten en tenslotte de stad innemen. Ze werd echter overtuigd door Dubois de bastaard, de bevelhebber van Orléans, die heel andere plannen had. Jeanne moest eerst met een paar van haar mannen voedsel leveren aan de bevolking van Orléans. Op 4 mei 1429 kreeg Jeanne te horen dat de Engelse troepen onder leiding van sir John Faltstolf naderden. Jeanne wilde meteen gaan vechten, maar Dubois wilde eerst een paar dagen rusten. Dit keer lukte het Dubois niet om Jeanne te overtuigen. Bij de rit door de stad bleek Jeanne haar gelijk te halen: er werd gevochten bij een vlakgelegen klooster: fort St. Loup. Na een relatief makkelijk gevecht werd dit klooster ingenomen door het leger van Jeanne d'Arc. Na St. Loup vond Jeanne het nog niet genoeg: ook fort St. Augustinus was al snel in de handen van het leger van Jeanne. Op 7 mei 1429 werd Orléans in de ochtend aangevallen door Dubois en Jeanne. Jeanne wist toen al dat ze die dag gewond zou raken: haar stemmen hadden het Jeanne al voorspeld. En inderdaad rond het middaguur werd Jeanne geraakt door een pijl in net boven haar linkerborst. Dubois wilde de gevechten staken voor die dag: zonder Jeanne, was het leger erg verzwakt. Jeanne wilde daar niets van weten! Ze liet alleen toe dat het leger even rustte om op kracht te komen, maar daarna moesten de gevechten gewoon doorgaan! Later die dag kreeg Jeanne een nieuwe vaandeldrager, omdat degene die eerder die dag haar vaandel had gedragen uitgeput was. Jeanne beval hem mee te gaan de gracht, die rond Orléans lag, in. Met haar schild beschermde ze haar hoofd van alles dat vanaf de muren op haar werd gegooid. Het vaandel raakte de stadsmuur door een zachte wind. Dit werd opgevat als een aanvalsteken. Het gevecht brak weer los en dit keer hadden de Fransen al snel de controle over heel Orléans. Op 8 mei 1429 werd de belegering door de Engelsen opgeheven. Jeanne d'Arc verbood het leger de vluchtende Engelsen achterna te gaan. Een echte slag van Orléans is het dus eigenlijk nooit geworden! Deelvraag 4: Hoe verliep de reis en de kroning van Karel VII in Reims? Jeanne D’Arc had haar eerste taak volbracht. Nu moest ze haar tweede taak nog voltooien: Karel VII brengen naar Reims voor de kroning. Vóór de reis naar Reims moest eerst de weg daar naartoe een beetje vrijgemaakt worden. Zodat de kroonprins geen gevaar op kon lopen tijdens de reis. Jeanne kreeg toen een leger mee om dit te volbrengen. Ze bereikten op 11 juni eerst de stad Jargeau. De volgende dag was de strijd al voorbij: Jargeau was herveroverd. Vervolgens was het plan om Beaugency te veroveren. Maar eerst moesten ze Meung zien te passeren. Op 15 juni kwamen ze daar aan. De Engelse troepen hadden niet veel zin in een echte strijd en gaven zich dan ook snel over. Meung hoorde weer bij Frankrijk. Uiteindelijk kwam het moment waarop het leger had gewacht: het terugnemen van Beaugency. Ze kregen te horen dat de Engelsen versterking kregen, maar ook het Franse leger kreeg hulptroepen toegevoegd. Jeanne had er alle vertrouwen in dat ze zouden winnen. En dat lukte ook. De slag van Patay vond plaats op 18 juni. De Engelsen verloren zeer veel mannen en daarmee was het de ergste nederlaag voor hen sinds de strijd van Orléans. Na deze overwinning vond Jeanne dat het moment daar was om Karel VII te brengen naar Reims. Karel VII stemde toe. Er werden troepen die meegingen verzameld in Gien. Op 29 juni vertrokken ze uit Gien en de volgende dag bereikten ze Auxerre, die in handen waren van de Bourgondiërs. Ze moesten een verdrag tekenen dat ze hun voorraad konden aanvullen op voorwaarde dat de stad niet werd aangevallen. Ze moesten ook langs Troyes, die ook was veroverd door Bourgondische troepen. Op 4 juli werd er eerst een aanvraag verstuurd naar Troyes waarin werd gevraagd Karel VII door te laten. Helaas weigerde de vijanden dit. Dus bereidde Jeanne een aanvalsplan voor. Maar de volgende dag al gaf Troyes zich over en op 10 juli kwamen de Fransen daar aan. Op 14 juli bereikten ze Châlons en zij openden hun poorten voor de Fransen zonder dat er een wapen aan de pas kwam. Eindelijk bereikten ze Reims. Op 16 juli opende de stad haar poorten voor hen, wat ze daarvoor weigerde. Een dag later vond de kroning van Karel VII plaats. Tijdens de ceremonie stond Jeanne naast de kroonprins. Karel VII werd gekroond en vanaf toen was hij de koning van Frankrijk. Deelvraag 5: Hoe, waar en door wie werd Jeanne D’Arc gevangen genomen? Jeanne D’Arc had haar opdrachten vervuld. De stemmen waren verdwenen. Ze wilde dan ook weer naar huis terugkeren. Helaas weigerde Koning Karel VII het. Hij wilde dat zij naar Parijs ging en daar voor hem moest vechten. Maar Karel VII verschafte aan haar geen militaire middelen voor de strijd. En het resultaat was dan ook dat de strijd mislukte. De Fransen trokken zich terug achter de Loire. Karel VII wilde na deze tegenslag proberen te onderhandelen met de hertog van Bourgondië. Jeanne wilde dit helemaal niet. In de maand maart 1430 waagde Jeanne nog een poging. Op dat moment kwamen ook weer de stemmen terug. Deze voorspelden haar dat ze binnenkort gevangen werd genomen. En dat gebeurde ook. Ze streed in mei 1430 mee in Compiègne. Ze werd op 23 mei daar gevangen genomen door de Bourgondische leider Jan van Luxemburg, die aan de kant van de Engelsen stonden. Karel VII liet Jeanne gewoon zitten na het horen van haar gevangenschap. Hij weigerde losgeld te betalen. Eerst werd ze geplaatst in Beaulieu. Jeanne had geprobeerd te ontsnappen, maar na die poging werd ze verplaatst naar het kasteel van Beauevoir. Hier sprong ze van een toren van twintig meter om te ontsnappen, maar alweer lukte het haar niet om weg te vluchten. Uiteindelijk werd ze uitgeleverd aan de Engelsen door Jan van Luxemburg voor een zeer hoog bedrag. Half december werd Jeanne overgeplaatst naar Rouen waar ook het proces tegen haar werd gehouden.
Deelvraag 6: Waarom werd Jeanne D’Arc ter dood veroordeeld door de Engelsen? De voorbereidingen van het proces begonnen op 9 januari 1431. Dit duurde haast zes weken. De mensen die deelnamen aan dit proces, zoals rechters, werden zodanig uitgekozen, dat iedereen aan de Engelse kant stonden. Ondertussen waren er ook al hoorzittingen geweest. Het echte proces was van 21 februari tot 25 maart 1431. Jeanne D’Arc werd in deze periode twee keer ondervraagd en werd de aanklacht voorbereid. Ook werd op 25 maart aan haar gevraagd of ze aanwezig wilde zijn bij de paasmis, maar dat wilde ze niet. Ze dacht namelijk dat het een val was om haar uit haar mannenkleren te ontdoen en weer als een vrouw te gedragen. Daarbij was ze ook bang voor een verkrachting door de bewakers als ze een jurk zou dragen. Ze kon nu een zware straf krijgen. Op 21 februari werd Jeanne uitgeleverd door het rechtshof aan drie mannen; Jean Gris, Jean Berwoit en Guillaume Talbot. Zij moesten op haar passen, zorgen dat zij niet probeerde te ontsnappen. Ook waren er nog bewakers om op haar te letten. Van 26 tot en met 28 maart schreef een van de bijzitters van het verhoor zeventig punten op waardoor Jeanne veroordeeld kon worden. De Engelsen wilden haar maar al te graag veroordeeld zien. Deze punten gingen onder andere over het dragen van mannenkleren, haar zelfmoordpoging, magische krachten die ze zou hebben gebruikt, haar stemmen en visioenen en natuurlijk over het weigeren van het bijwonen van de paasmis. Op 2 april werden de antwoorden van Jeanne D'Arc op deze zeventig punten onderzocht. Op het laatst waren er nog twaalf artikelen over. Jeanne ondertekende op 24 mei een verklaring waarin stond dat ze geen ketter was en dat ze nu weer onder de hoede van de kerk wilde zijn. Zelf wist Jeanne niet precies wat ze tekende. Ze dacht dat hiermee haar vrijheid terugkreeg tegen een betaling. Maar ze ging weer terug naar de gevangenis. Maar de Engelsen wilden haar dood hebben en probeerden een plan te bedenken waarvoor ze de dood straf kon krijgen. Op 28 mei werd ze in de val gelokt door haar tegenstanders. Ze legden daar haar mannenkleren neer terwijl Jeanne geen andere kleren had om aan te trekken. Dus trok ze weer de mannenkleren aan. En op deze manier konden ze bewijzen dat Jeanne niet aan de verklaring had gehouden. Ze moest als vonnis op de brandstapel. Jeanne werd op 30 mei 1431 veroordeeld tot de brandstapel op de 'Place du Vieux Marché' in Rouen . Dit was het einde voor Jeanne D’Arc, de maagd van Orléans. Op 16 mei 1920 werd ze door de Rooms Katholieke Kerk heilig verklaard. Hoofdvraag historisch onderzoek Hoe verliep het leven van Jeanne D’Arc? Jeanne D’Arc was geboren in Domrémy op 6 januari 1412. Toen ze 13 jaar was hoorde ze voor het eerst stemmen van engelen. De stemmen gaven haar de opdracht om Orléans te bevrijden van de Engelsen. Haar volgende opdracht was Karel VII te helpen naar Reims te brengen om hem daar te laten kronen als enige, legale koning van Frankrijk. In mei 1428 besloot Jeanne om naar Vaucouleurs te gaan en daar aan Robert de Beaudricourt, heer van het district, om een leger, zodat ze haar missie kon volbrengen. Helaas geloofde Robert haar niet en keerde ze terug naar huis. In januari 1429 ging ze voor de tweede keer naar Robert. Het ging zeer slecht met Frankrijk. Vele gebieden waren ingenomen door de Engelsen en de Bourgondiërs, die aan de Engelse kant stonden. Robert ging dus akkoord en regelde een leger voor Jeanne. Op 13 februari 1429 vertrok ze naar Chinon, waar kroonprins Karel VII verbleef. Na enkele testen om te bewijzen dat ze echt een opdracht van God kreeg kon ze eindelijk Karel VII zelf spreken Deze geloofde haar en ze mocht met een leger naar Orléans om deze uit de handen van de Engelsen te nemen.Op 4 mei 1429 was Jeanne met het leger dicht bij de stad. Toen ze in de stad reden bleek dat er al een gevecht aan de gang was bij St. Loup, maar ze wonnen en vlak daarnaar namen ze ook St. Augustinus in. Op 7 mei opende Dubios, bevelhebber van Orléans, de aanval op Orléans. Tijdens het gevecht raakte Jeanne een keer gewond, maar ze bleef doorgaan. Op 8 mei gaven de Engelsen zich over en vluchtten. De strijd was over en Orléans was weer van Frankrijk. Nu moest ze haar tweede opdracht volbrengen: Karel VII naar Reims brengen. Voordat ze naar Reims konden vertrekken moest eerst de weg naar Reims worden vrijgemaakt van de vijanden. Midden juni lukte het Jeanne om Jargeau, Meung en Beaugency weer te heroveren en op 18 juni versloeg ze een Engels leger bij Patay, ook wel de slag bij Patay genoemd. Karel VII en Jeanne vertrokken op 29 juni uit Gien. Ze trokken door de steden Auxerre, Troyes en Châlons en bereikten dan Reims op 16 juli. De dag erna 17 juli vond de kroning van Karel VII plaats. Na het volbrengen van haar opdrachten wilde ze weer naar huis gaan, maar Karel VII wilde dat ze meevocht in Parijs. De eerste keer mislukte het, maar in maart 1430 was het gelukt. Ze streed ook mee in Compiègne, waar ze ook gevangen werd genomen op 23 mei door de Bourgondische leider, Jan van Luxemburg. Na een paar ontsnappingspogingen werd ze aan de Engelsen verkocht en werd ze gevangen gehouden in Rouen. De voorbereidingen van het proces begonnen op 9 januari 1431. Het echte proces was van 21 februari tot 25 maart. Ze werd twee keer ondervraagd en werd onder toezicht gevangen gehouden. Van 26 tot 28 maart hadden de Engelsen bijna zeventig punten waarvoor Jeanne veroordeeld kon worden, maar dat werden er twaalf na een onderzoek naar deze punten. Op 24 mei moest ze een verklaring tekenen dat ze geen ketter was, maar de Engelsen wilden haar toch veroordeeld zien worden. Dit lukte nadat ze Jeanne in de val lokten door haar weer mannenkleren te laten aantrekken. Ze konden haar nu veroordelen, omdat Jeanne zich niet had gehouden aan de verklaring die ze had getekend. Op 30 mei 1431 eindigde het leven van Jeanne D’Arc op de brandstapel. Historische roman Wat is de standplaatsgebondenheid van de schrijver? Els Launspach (1951) groeide op in Arnhem. Als kind las ze zo veel mogelijk. In haar schooltijd op het gymnasium was ze erg geïnteresseerd in toneel. Ze heeft een aantal studies gevolgd en uiteindelijk was ze werkzaam als recensist en schreef ze achtergrondartikelen van verschillende voorstellingen. Later schrijft ze ook zelf drie toneelstukken. Op een gegeven moment is Launspach kinderboeken gaan schrijven en er nooit meer mee opgehouden. In haar eerste boek, ‘Jeanne d’Arc’, is ze puur de beschrijfster van het verhaal. Ze neemt helemaal geen standpunt in en laat zich kompleet buiten het verhaal. Ik kon ook nergens een doorschemering van haar mening ontdekken. Het is natuurlijk altijd zo dat als je een boek schrijft er een beetje van jezelf in terugkomt, maar het is niet zo dat ze de kant kiest van een van de twee partijen. Als er in het verhaal over ‘’vreselijk Engelsen’’ of zo gesproken wordt, is dat omdat oma Belle, die haar kleinkinderen het verhaal over Jeanne vertelt, het verhaal levendiger wil maken. Wat is de stijl van de schrijver en waarom is dit boek geschreven? Els Launspach vertelt het verhaal vanuit auctoriaal vertellersperspectief. Ze heeft niet echt een kernmerkende stijl. Het is wel te merken dat het een kinderboek is, door bijvoorbeeld de woordkeuze en situatie waarin een oma haar kleinkinderen een spannend verhaal vertelt. Toch is het geen makkelijk boek, onder andere omdat er heel veel feiten in een klein stukje tekst zijn gestopt. Ze heeft er bewust voor gekozen om een extra verhaallijn toe te voegen. Dor het hedendaagse verhaal over oma Belle wordt bijvoorbeeld ‘oorlog’ niet alleen in de tijd van Jeanne geplaatst, maar ook in de huidige maatschappelijke context en het onderwerp zo veel actueler gemaakt. Els Launspach heeft het boek niet echt om een special reden geschreven. Ze was gewoon erg geïnteresseerd in geschiedenis en toen ze eenmaal de kunst van het schrijven ontdekte heeft ze daarom een historisch onderwerp gekozen.
Samenvatting van het boek Jeanne d'Arc geschreven door Els Launspach: Jeanne d'Arc, dochter van Jaquot d'Arc en Isabelle Romée, wordt op 6 januari 1412 als een simpel boerenmeisje geboren. Op een dag ongeveer tien jaar later hoort zij voor de eerste keer de ‘goddelijke’ stemmen die haar de opdracht geven om Frankrijk te redden. In 1427 gaat Jeanne voor in opdracht van de stemmen op pad naar de opperbevelhebber van de Franse troepen, de Beaudricourt, met als doel een afspraak te krijgen met de kroonprins. Hij weigerde, maar Jeanne hield vol en tussen 1427 en 1429 het vertrouwen van een van zijn naaste adviseurs: Jean de Metz. Ze overtuigt de Beaudricourt in 1429 uiteindelijk, omdat zij weet te melden dat het Franse leger bij Rouvray een nederlaag geleden heeft. Deze informatie wist zij als eerste door haar stemmen en toen bleek dat het waar was geloofde de Beaudricourt haar. Jeanne doet voor de reis mannenkleren aan en knipt haar haren af. Ze rijdt voor het eerst paard, eerst lukt het niet, maar na twee dagen leek het wel of ze vergroeid was met het paard. In Chinon was de koning. Daar mocht ze op audiëntie komen. Als ze de zaal binnenkomt loopt ze niet naar de troon, maar knielt ze voor een onopvallende man aan de zijkant. Gelukkig voor Jeanne heeft ze dat gedaan: het was een val opgezet door de kroonprins om te zien of ze wel echt door God was gestuurd. In een zijvertrek wint ze het vertrouwen van de kroonprins, maar niet van de adviseurs. Voor hen moet ze testen ondergaan, die haar testen op haar 'goddelijkheid'. Ze slaagt voor deze testen. Jeanne heeft al meteen een vraag: ze wilt het leger om Orléans te bevrijden. De kroonprins stemt toe, op voorwaarde dat Jeanne zich eerst bewijst door Orléans proviand te leveren. Orléans werd belegerd door Engelsen. Jeanne lukt het om dat proviand te leveren en drie dagen later begint de slag om Orléans. Na enkele dagen van gevechten lukt het Jeanne de Engelsen te verdrijven uit Orléans. Na Orléans wilde Jeanne meteen doorstomen naar Reims, om daar Karel VII te laten kronen. Het was weer moeilijk om Karel en zijn adviseurs over te halen, maar het lukte uiteindelijk wel. Jeanne moest eerst voorop met een relatief klein leger de weg naar Reims 'vrijmaken'. Jeanne maakte de weg vrij, onder andere door de slag bij Patay, waarbij meer dan vijftienhonderd doden aan de Engelse kant vielen. De kroonprins bleef piekeren: dadelijk stonden ze voor Reims en kwamen ze er niet in. Jeanne kwam echter met het bericht dat Reims zich binnen drie dagen zou overgeven. Zo gezegd, zo gedaan! Op 7 juli werd Karel VII gekroond in Reims. Na de kroning in Reims vervaagden de stemmen bij Jeanne… Ze drong bij de koning aan om door te gaan: Parijs was haar volgende doel. Het hart van Frankrijk moest weer Frans worden! De kroonprins vond de situatie goed zoals die nu was, hij wilde feestvieren! Uiteindelijk won Jeanne toch het vertrouwen van de koning en ze vielen Parijs aan. Na een tijdje gevecht kwam het bevel tot terug trekken: er was een verdrag gesloten tussen de Fransen en de Bourgondiërs. Jeanne kon het niet geloven en het leek of toen het heilige vuur uit haar ogen was verdwenen. Na een half gelukte tocht naar opstandige stadjes, werd Jeanne naar het noorden gestuurd: ze moest gaan vechten bij Compiègne. Daar werd Jeanne gevangen genomen door de mannen van Jean de Luxembourg. Ze werd opgesloten en kreeg een proces in Rouen. Daar concludeerden de rechters dat Jeanne d'Arc een heks was en daarop stond maar één straf: de doodstraf! Jeanne stierf op 30 mei 1431 op de brandstapel in Rouen. Deelvragen boekanalyse Deelvraag 1: hoe wist Jeanne d'Arc dat zíj Frankrijk moest 'bevrijden'? Op een dag keek Jeanne door een beslagen raam naar buiten. Plotseling kwam uit de regendruppeltjes op het raam een felle glinstering. Zonder dat Jeanne het één beweging een kruis op het raam. Dat kruis begon heel erg te gloeien, het voorhoofd van Jeanne werd er helemaal warm van. Jeanne was onder de indruk en knielde voor het teken van besefte tekende ze in god. Jeanne rende naar buiten, waar ook zo'n zelfde fel licht was. Ze keek ernaar en voelde zich opeens alleen, net alsof ze op een onbewoond eiland was. Dan was daar opeens een windvlaag en Jeanne hoorde. De stem, of eerder de gedachte zei: red Frankrijk. Wacht en zwijg. Geleidelijk aan verdween het licht. Deelvraag 2: hoe kreeg Jeanne D'Arc de hoge lieden van Frankrijk zover dat zij haar hun leger toevertrouwden? Eerst moest ze de opperbevelhebber van de Franse troepen de Beaudricourt overtuigen, want hij kon haar doorsturen naar de kroonprins. In 1429 stond Jeanne een tweede keer voor de Beaudricourt. De eerste keer, in 1427, had hij haar uitgelachen. In 1428 had Jeanne zijn adviseur, Jean de Metz, ontmoet en hij was wel onder de indruk van Jeanne d'Arc. Jeanne kwam weer voor Robert de Beaudricourt en ze vroeg om een afspraak bij de kroonprins. Andermaal lachte de Beaudricourt haar uit, maar toen trad Jean de Metz naar voren en fluisterde hem iets in het oor. De Beaudricourt hield op met lachen en vroeg Jeanne waarom hij haar moest geloven. Jeanne antwoordde koel dat het Franse leger die ochtend was verslagen bij Rouvray. De Beaudricourt had nog geen enkel bericht uit Rouvray ontvangen, hij wist nog niet dat het leger inderdaad die ochtend verslagen was bij Rouvray. Na enkele weken kwam Jean de Metz haar opzoeken met het bericht dat zij mee mocht naar Chinon, de plaats waar de kroonprins verbleef. In Chinon wachtte de moeilijkste taak: de kroonprins overtuigen haar het leger toe te vertrouwen. Ze overtuigde de kroonprins als volgt. Eenmaal in de audiëntiezaal van de kroonprins knielde Jeanne d'Arc niet voor de man op de troon, maar voor een onopvallende man die in de menigte rondom de troon stond. Later bleek dat deze man inderdaad de kroonprins was. De kroonprins had deze val opgezet om te bewijzen dat ze niet door God was gestuurd. Jeanne en de kroonprins begaven zich naar een zijvertrek. Er gaan verhalen de ronde dat de aartsengel Michaël is verschenen in dat zijvertrek. Jeanne had nu misschien wel het vertrouwen van de kroonprins gewonnen, maar ze moest ook nog het vertrouwen winnen van zijn adviseurs. De adviseurs lieten onderworpen haar aan vele testen in Chinon en later ook nog in Poitiers. Geleerden in Poitiers ondertekenden een document waarin stond dat Jeanne in hun ogen eerlijk en te goeder trouw was, bescheiden, en vastberaden in het juiste geloof. Door dit document overtuigde Jeanne de kroonprins en zijn adviseurs om haar het leger toe te vertrouwen. Jeanne werd niet de baas van het hele leger, want dat zou onder leiding staan van La Hire. Deelvraag 3: Hoe verliep de strijd van Orléans en welke rol had Jeanne d'Arc hierin? De legerleiding vertrouwde Jeanne d'Arc niet helemaal. Jeanne d'Arc moest zich eerst maar bewijzen door proviand te leveren aan de belegerde stad Orléans. 28 april 1429 ging Jeanne met een klein leger op weg. Ze gingen langs de Loire omhoog tot de plaats waar de boot van de degene die de verdediging van Orléans leidde, Dunois de Bastaard, aankwam. Dunois wilde graag dat Jeanne met hem meekwam naar Orléans, omdat de burgers zo erg uitkeken naar haar komst. Met veel tegenzin zei Jeanne toch maar ja. Met tegenzin, omdat ze vond dat zij Orléans met een leger moest bevrijden. Binnen vier dagen kwam de hoofdmacht aan bij Orléans. Het was toen 4 mei. Zodra Jeanne het leger zag, zadelde ze haar paard en reed ze hen tegemoet, hoe gevaarlijk dat ook was. Diezelfde dag nog kwam het eerste gevecht. Plotseling stond Jeanne op en beval iedereen om te gaan vechten. Aangemoedigd door de verschijning van Jeanne vochten de Fransen als gekken. En ze wonnen! De overgebleven Engelsen soldaten vluchtte naar Les Tourelles. 6 mei veroverde het leger zonder al te veel problemen de vesting Saint Augustin. 7 mei begon een lange dag van vechten. Jeanne gaf haar paard de sporen en liet haar banier in de voorste linies zien. Ze wist dat ze vandaag gewond zou raken, maar dat betekende niet dat zij minder risico's zou nemen. De soldaten klommen de muur op van Boulevard, de vesting tegenover Les Tourelles. Daar raakte Jeanne gewond, maar ze wilde niet dat het leger ophield met vechten. Ze ging net op tijd weer terug naar het slagveld, want de Fransen begonnen net de moed te verliezen. Ze moedigde de soldaten aan om door te gaan. Nadat Jeanne zich even had afgezonderd verscheen de aartsengel Michaël in volle wapenuitrusting en sprak tegen haar. Na dit 'gesprek' ging Jeanne weer terug naar het slagveld. Als in een trance kwamen de Fransen weer aanrennen en een schorre strijdkreet galmde rondom. De eerste Engelsen vluchtten alweer naar Les Tourelles. Het Franse leger sneed ze de pas af, want de zuidelijke brug die nog maar met enkele pijlers in de Loire stak, was door timmerlieden verlengd met hout. Enkele Engelse soldaten bereikten toch de ophaalbrug van Les Tourelles, maar die stond in brand. De brand was ontstaan door een brandboot, die de burgers hadden gestuurd. De andere kant van de vesting werd aangevallen, zodat de Engelsen geen uitweg meer hadden. Het lukte maar een klein aantal Engelse soldaten te vluchten. Jeanne verbood de Franse soldaten deze Engelse soldaten te achtervolgen. In plaats daarvan vond er een mis plaats. Na deze mis waren alle Engelsen verdwenen. Na dit werd Jeanne 'de Maagd van Orléans' genoemd. Deelvraag 4: Hoe verliep de reis en de kroning van Karel VII in Reims? Karel VII wilde wel graag naar Reims, maar hij had geen geld om een groot leger te financieren en daarom beval hij dat Jeanne d'Arc met de hertog van Alençon de route moest vrijmaken met een klein leger. Karel zou daarachter proberen een groot leger proberen te vormen, iets dat minstens zes weken in beslag nam. Na dat gesprek ging Jeanne terug de troepen. Jeanne kreeg plezier in het ambacht van het oorlogvoeren na de overwinningen van Jargeau, Meung en Beauregency. In de Engelse top was onenigheid over hoe ze Jeanne moesten aanpakken. De een wilde onderhandelen en de andere wilde vechten. Daarna ontmoetten de twee legers elkaar op de golvende vlakte bij Patay. De hinderlaag die door de Engelse boogschutters was gelegd werd verraden door een hert. De Fransen wonnen mede daardoor de strijd bij Patay en aan de Engelse zijde waren vijftienhonderd doden. De Engelsen dropen af naar Parijs. Jeanne reed de hele nacht om de kroonprins te spreken, maar ze kreeg hem niet te zien. Ze begon in te zien dat ze niets aan Karel had. Ze kreeg in dit 'gevecht' steun van aartsbisschop Reginald van Chartres. Reims lag in zijn bisdom. De Engelsen waren van ook van plan om iemand in Reims te laten kronen, namelijk het achtjarige kindkoning Henry VI. Dat mocht niet gebeuren! Hij, Reginald, hoorde in Reims, en hij zou de koning kronen, en wel de echte, Karel VII! Reginald zorgde ervoor dat op 29 juni de kroonprins met zijn leger op weg ging. De grote overwinning bij Patay had voor Karel de weg gebaand. Zonder al te veel problemen passeerden ze enkele Engelsgezinde steden en stonden ze voor Troyes. Daar oefende 'broeder Richard' zijn invloed uit, zodat Jeanne en haar leger welkom waren. Hierna was het Châlons, die haar poorten wijd open zette in ruil voor een respectvolle behandeling van haar burgers. Karel VII was bang dat ze voor de poorten van Reims zouden komen te staan en Reims niet konden veroveren. Jeanne verzekerde Karel VII dat de stad zich binnen drie dagen zou overgeven. En inderdaad op 16 juli gaf Reims zich over aan Jeanne en haar leger. De volgende dag, 17 juli, was een zondag: de dag waarop Karel VII gekroond werd tot de koning van Frankrijk. In anderhalve dag moesten dezelfde voorbereidingen worden gemaakt die normaal maanden in beslag namen. Het was gelukt, zo goed en zo kwaad als het ging. Het feest had toch nog de allure van een echte kroning, ondanks de geringe tijd om alles voor te berijden. In de kathedraal kwam Karel VII binnen met Jeanne aan zijn rechterzijde. Later, tijdens de besprenkeling van Karel VII met het heilige doopwater, was de banier van Jeanne d'Arc door de hele kerk te zien. De kroning was ook het moment waarop ze weer haar vader te zien kreeg en met hem kon praten.
Deelvraag 5: Hoe, waar en door wie werd Jeanne gevangen genomen? Midden in het oorlogsgeweld bij Melun hoorde Jeanne weer de stemmen die haar zo lang in de steek hadden gelaten. Ze zou gevangen worden genomen, maar ze hoefde niet bang te zijn; alles zou goed komen. Ze sprak moet niemand over deze voorspelling en probeerde zo goed mogelijk op zichzelf te vertrouwen. Ze had allang begrepen dat ze verraden kon worden. Het was commandant Flavy die een afspraak maakte met de Engelsen; ze gaven hem een flinke som geld, en in ruil daar voor moest hij Jeanne ‘per ongelijk’ in hun handen laten vallen. Jeanne was ter oren gekomen dat de stad Soissons zich voor geld had overgegeven aan de Bourgondiërs, maar dat Compiègne trouw bleef. Ze ging er op bezoek in en sindsdien verbleef ze in die stad; de inwoners zouden haar beschermen. Maar op 23 mei 1430 gebeurde het: Jeanne reed uit om een Bourgondisch kamp aan de overkant van de Oise aan te vallen. Het kamp werd veroverd, maar ondertussen was een Bourgondiër het gevecht opgevallen. Samen met een paar Engelsen sneden ze Jeanne en haar mensen de pas af. De enige redding was aan de andere kant van de rivier. Jeanne en haar broers gaven dekking aan de anderen zodat zij nog de stad konden bereiken, maar opeens werd de brug opgehaald. Jeanne werd direct geïsoleerd en gevangen genomen door de graaf van Luxemburg. Deelvraag 6: Waarom werd Jeanne d’Arc door de Engelsen ter dood veroordeeld? Bisschop Couchon was toen zijn stad Beauvais zich had overgegeven aan Jeanne verdreven. Hij had zich sindsdien opgewerkt tot raadgever van Bedford, hij voelde zich erg verantwoordelijk voor de berechting van Jeanne. Hij was van plan om met zijn schare professoren te bewijzen dat Jeanne door de duivel gezonden was. Het ging om een groot proces, date en belangrijke uitspraak moest doen. Het feit dat Jeanne mannenkleding droeg was al een bewijs van haar kwade geest, want in de bijbel stond overduidelijk dat het voor vrouwen niet was toegestaan om mannenkleding te dragen en te vechten. Verder werden overal getuigenissen verzameld over haar zogenaamde toverkracht. Maar ondanks hun inspanningen konden ze niet veel rechtsgeldige bezwarende getuigenissen verzamelen. Couchon bedacht allerlei strikvragen en zorgde dat Jeanne een van zijn priesters in vertrouwen nam, zodat zij hem van alles opbiechtte. Op 21 februari 1431 begon het proces dat twee maanden zou duren. Tenslotte hadden ze 70 beschuldigende punten die werden uitgewerkt tot twaalf artikelen. Dit geheel werd naar Parijs gezonden om daar door de hoogste autoriteiten aan de universiteit bekrachtigd te worden. Er werden diverse tevergeefse pogingen gedaan om Jeanne te bevrijden. Dit en de lange duur van het proces maakte de Engelsen steeds onrustiger en ze behandelde Jeanne steeds slechter. Op 24 mei, precies aan jaar later nadat ze bij Compiègne gevangen genomen was, ondertekende een papier waarvan ze niet eens wist wat er op stond. Daarmee had ze haar wandaden bekend en afgezworen. Er werd haar gezegd dat ze nu niet als een heks verbrand zou worden, maar naar een kerker met vrouwelijke bewakers gebracht zou worden. Toch bevond ze zich noch steeds in haar oude cel, waar iedereen haar behandelde als vuil. Zo zat ze nog een paar dagen eenzaam in haar cel en ze kwam langzaam tot zichzelf.Op een gegeven moment trok ze haar mannenkleren weer aan en liet ze blijken dat ze haar ondertekening wilde herroepen. Volgens zichzelf had ze in een moment van zwakte getekend, maar nu was alles haar weer duidelijk geworden: ze moest vertrouwen op God. Samen met twee geestelijken en omringd door achthonderd soldaten ging ze in een kar naar de plaats van haat terechtstelling. Het was 30 mei 1431. Het laatste wat ze zei was dat haar koning, de Franse koning, geen schuld aan dit alles had. Hoofdvraag boekanalyse Hoe verliep het leven van Jeanne d'Arc? Jeanne d'Arc werd op 6 januari 1412 geboren in Domrémy. Ongeveer tien jaar later hoorde zij de eerste stemmen. De stemmen gingen haar leiden naar haar doel: Frankrijk redden van de Engelsen. In 1427 ging ze voor de eerste keer naar Robert de Beaudricourt en vroeg aan hem een afspraak met de kroonprins, de Beaudricourt weigerde. De tweede keer, in 1429, had ze meer geluk en kreeg een afspraak bij de kroonprins. Ze overtuigde de kroonprins haar het leger toe te vertrouwen. Ze bewees zich meteen en bevrijdde Orléans, maar dat was niet genoeg voor Jeanne d'Arc. Ze wilde meteen door naar Reims om daar Karel VII te laten kronen. Na enkele veroveringen op tocht naar Reims lukte het Jeanne Karel tot koning te kronen. Jeanne d'Arc wilde nu dat het hart van Frankrijk, Parijs, werd bevrijd. Helaas voor Jeanne lukte dat niet en werd ze gevangen genomen. In de handen van de Engelsen werd ze berecht. De uitkomst van de rechtzaak was dat Jeanne een heks was. Jeanne eindigde haar leven dus als een heks, op de brandstapel. Analyse Hieronder vergelijken we de historische antwoorden op de deelvragen met die van het boek. Deelvraag 1: hoe wist Jeanne d'Arc dat zíj Frankrijk moest 'bevrijden'? Hier treedt het eerste verschil al op: volgens de historische bronnen heeft Jeanne d'Arc gezegd tijdens haar proces in Rouen dat ze de eerste stemmen hoorde in de tuin van haar vader. Het boek zegt dat ze de eerste stemmen hoorde ook buiten: alleen niet in de tuin van haar vader, maar tussen een stel spelende kinderen. Deelvraag 2: hoe kreeg Jeanne D'Arc de hoge lieden van Frankrijk zover dat zij haar hun leger toevertrouwden? Veel verschil was er hier ook niet tussen de historische bronnen en het boek: er was maar een ding dat niet met elkaar overeenstemde. De historische gegevens geven namelijk aan dat Robert de Baudricourt zwicht voor Jeanne, nadat hij ziet dat ze al een soort manschap om zich heen heeft verzameld. Het boek beschrijft dat Robert de Baudricourt zwicht voor Jeanne, nadat een van zijn adviseurs, Jean de Metz hem wat ingefluisterd heeft. In de historische bronnen wordt Jean de Metz wel genoemd, maar heeft een duidelijk kleinere rol dan de rol die hij krijgt in het boek.
Deelvraag 3: hoe verliep de strijd van Orléans en welke rol had Jeanne d'Arc hierin? Bij deze deelvraag ontstaan de eerste echte grote verschillen. Vooral de aanloop naar de strijd van Orléans levert opvallende verschillen op. Volgens de historische bronnen had Jeanne maar een beperkte legermacht tot haar beschikking. Met Dunois de bastaard regelt ze de hele aanval op Orléans. Het boek heeft het over dat Jeanne d'Arc zich moet bewijzen, voordat de rest van het leger komt, moet zij met een heel klein legertje proviand brengen naar Orléans. Drie dagen later komt dan de rest van het leger aan. Historische bronnen hebben het ook wel over proviand leveren, maar dat was niet omdat ze zich moest bewijzen! Ze was al aangekomen bij Orléans met weliswaar een beperkt leger, maar dat werd later niet uitgebreid. Jeanne wilde meteen de stad innemen, maar ze werd overgehaald door Dunois om eerst proviand te brengen naar Orléans. De strijd wordt in het boek hetzelfde beschreven als in de historische bronnen. Deelvraag 4: hoe verliep de reis en de kroning van Karel VII in Reims? Het boek is bij deze deelvraag weer bijna gelijk aan de historische bronnen. Ook al is er misschien één ding waarbij ze verschillen, maar dat is eigenlijk niet echt van groot belang. Het gaat namelijk over de overgave van Troyes aan de Fransen. De bronnen vermelden dat Troyes zich aan het leger van Jeanne overgaf, omdat ze vooral bang zouden zijn voor haar. Het boek heeft het dan over ene 'broeder Richard' die zijn invloed uitoefent op de bestuurslieden van Troyes. Broeder Richard hebben wij nergens gevonden in de historische gegevens! Deelvraag 5: hoe, waar en door wie werd Jeanne gevangen genomen? Het boek en de historische gegevens zijn hierin gelijk. We hebben geen enkel verschil kunnen vinden. Deelvraag 6: waarom werd Jeanne d'Arc door de Engelsen veroordeeld tot de doodstraf? Ook hier stemmen het boek en de historische gegevens volledig overeen. Conclusie van de analyse Waarom is het boek een meer of mindere goede weergave van de historische werkelijkheid? Het boek schetst een goed beeld over het leven van Jeanne d'Arc. De feiten in het boek kloppen meestal wel. De enige grote uitzondering is toch wel de strijd om Orléans. Het boek beschrijft daar totaal iets anders dan de historische bronnen. Ook worden sommige details te vergroot en blijven belangrijke dingen op te achtergrond, bijvoorbeeld wordt er vaak te veel op een persoon gespeeld: personen die je haast niet terugvindt in historische gegevens spelen een grote rol in het boek. Maar als je het boek helemaal bekijkt en dat vergelijkt blijkt toch dat de schrijfster van het boek onderzoek heeft gedaan naar Jeanne d'Arc. Wat is fictie en wat is werkelijkheid? Het boek gaat over een oma die haar kleinkinderen het levensverhaal van Jeanne d'Arc vertelt. In het verhaal over Jeanne d'Arc wordt soms onderbroken door iets wat gebeurt in de woonkamer van oma Belle. Deze personages zijn fictie. Het verhaal van Jeanne d'Arc is misschien ook niet totale werkelijkheid, want men weet niet of Jeanne echt goddelijke stemmen hoorde. Misschien was ze wel gewoon een mythe! De werkelijkheid uit het verhaal van Jeanne d'Arc is dus moeilijk te halen: niemand weet hoe het precies zit. De grootste bron is alles wat Jeanne d'Arc heeft gezegd tijdens het proces in Parijs, waarvan de papieren bewaard zijn gebleven. Maar of zij de waarheid sprak, dat weet niemand zeker? Wat staat centraal in deze historische periode en wat staat centraal in het boek over deze periode? Jeanne d'Arc werd geboren in 1412, tenminste dat denkt men, en stierf in 1430. Frankrijk was toen gewikkeld in de 100-jarige oorlog tegen Engeland. De oorlog staat dus centraal in deze historische periode. In het boek gaat het uitsluitend over het leven van Jeanne d'Arc. Veldslagen, waarbij zij niet betrokken was, worden niet genoemd. In het boek staat Jeanne d'Arc dus centraal
Wat is de visie van de schrijver en wat vind je er zelf van? In het boek hebben we geen visie kunnen ontdekken van de schrijver. Ze beschrijft alleen de gebeurtenissen en geeft er geen commentaar op. De schrijver kiest ook niet partij, ze is niet voor de Fransen of voor de Engelsen. We vinden dit wel goed, want met een neutrale schrijver zit je waarschijnlijk dichter op de waarheid dan met een schrijver die duidelijk de Fransen boven de Engelsen verkiest. BRONNENLIJST Boeken: Jeanne D'Arc door L. Du Garde Peach, Helmond 1974
Jeanne D'Arc, legenden en feiten door F. Grayeff, Tabor 1982
Jeanne D'Arc door Mary Gordon, Viking 2001
Jeanne D'Arc door Michel Lamy, Payot 1987
Jeanne D’Arc door Edward Lucie-Smith 1978
Encyclopedie Cd-roms: Encarta Winkler Prince editie 2001 - Jeanne D'Arc - 100-jarige oorlog Internetsites: www.marypages.com.jeanne
www.histoportal.com/jeanne.html
http://perso.wanadoo.fr/musee.jeannedarc/indexanglais.htm
www.joan-of-arc.org
www.elslaunspach.nl
www.wikipedia.org