Kristalnacht

Inleiding Dit werkstuk gaat over de kristalnacht op 9 november in 1938. Dit is een nacht van grote terreur geweest tegen de joden. De gevolgen er van waren erg groot en hadden veel invloed op het Interbellum en de tweede Wereld Oorlog. De hoofdvraag is dan ook:  Welke invloed heeft de kristalnacht gehad op de periode tussen de eerste Wereld Oorlog en de tweede Wereld Oorlog, het Interbellum
De deelvragen zijn:  Wat waren de oorzaken van De Kristalnacht gezien naar de joden en naar de strijd van de Nazi’s onderling?  Wat was de aanleiding van de Kristalnacht?  Wat gebeurde er op de Kristalnacht?  Wat waren de gevolgen van de Kristalnacht voor de joden en de Nazi’s?  De conclusie. Het antwoord op de hoofdvraag. Wat ging er allemaal vooraf? Nadat Hitler zich officieel had bevrijd van zijn democratische ministers, die uit de Republiek van Weimar stamde, kon Hitler zich verder concentreren op zijn twee doelen. Deze doelen waren; het creëren van Lebensraum voor het Duitse volk en de zuivering van het volk. Het eerste doel van Lebensraum was al in volle gang. Eerst was Oostenrijk al bij het Derde Rijk gevoegd en op de conferentie van München werd het lot van Tsjecho-Slowakije getekend. Tijdens deze conferentie kreeg Hitler door, dat hij van zijn grootse tegenstanders, Engeland en Frankrijk, niet veel te vrezen had. Ze bemoeiden zich niet met het binnenlandse bestuur en konden de buitenlandse politiek van Hitler ook niet tegen houden, omdat Engeland en Frankrijk niet sterk genoeg hiervoor waren. Hitler kreeg veel kracht door deze constatering en durfde nu duidelijker voor zijn tweede doel uit te komen, namelijk het zuiveren van het Duitse volk. De zuivering van het Duitse volk hield in dat alleen het arische ras zou moeten heersen en dat alle andere rassen inferieur waren en het arische ras daarom moesten dienen. Bij de Nazi’s ging het nog verder, want het aller inferieurste ras, de Joden, zou moeten worden vernietigd en zo zou het Duitse volk worden gezuiverd.
De onderdrukking van de Joden Deelvraag: Wat waren de oorzaken van De Kristalnacht? (de joden) De Joden werden al lang geteisterd door korte maatregelen en kleine pesterijen. In 1938 werd het punt bereikt waar deze maatregelen volgens de Nazi-leiders geen effect meer hadden op de ontrechting van de Joden en er moest iets gebeuren. Na de Rijksdagbrand op 5 maart 1933 werden er door de S.A. (Sturabteilung, terreurorganisatie opgericht door de Nazi’s) enkele aanslagen gepleegd op Joden. De eerste officieel door de staat gesteunde daad tegen de Joden werd genomen op 1 april 1933. Dit ging om een boycot van joodse winkels. De bevolking werd verboden om nog bij Joodse winkeliers wat te kopen. Volgens Goebbels, een soort burgemeester van Berlijn, belangrijke leider van de S.A. en later minister van het Ministerie van Propaganda, “was het een plicht van het Duitse volk om deze boycot uit te voeren om de goede naam van Duitsland te bewaren.” Tien dagen later vaardigde de regering een wet uit die het begrip “niet-ariër” introduceerde Deze wet bepaalde dat alle “niet-ariërs” - joden dus – uit de ambtelijke dienst zouden worden ontslagen. De joodse ex-ambtenaren zouden een minimaal pensioen zouden ontvangen. In de maanden tot juni volgden soortgelijke maatregelen voor de medische en juridische beroepen. Er werd ook de toegang tot allerlei culturele ontspanningsmogelijkheden, zoals opera’s, bioscopen en ander uitgaansmogelijkheden, aan de “niet-ariër” verboden. De volgende belangrijke stap werd op 14 november 1953 gezet. Toen werd het begrip “niet-ariër” afgeschaft en werd er gewoon gezet wat er werd bedoeld: de jood. Voortaan zou ’de jood geen Rijksburger meer kunnen zijn, maar alleen een Rijksgenoot met beperkte rechten’. Dezelfde wet regelde de “bescherming van het Duitse bloed”. Het werd de joden verboden om met “ariërs” te trouwen. Allerlei andere maatregelen zorgden er voor een bijna totale sociale scheiding tussen de joden en de “ariërs”. Tenslotte zou in oktober 1938 aan deze wet worden toegevoegd dat alle Duitse joden een J - jood – in hun paspoort moesten hebben. De uitschakeling van de joden uit het economische leven van Duistland was het volgende doel. Vanaf 1937 werden er allerlei maatregelen genomen die de joden economisch troffen. Het geld dat de Duitse staat aan deze regelingen verdiende, ging vooral naar het ministerie van Goering, dit ministerie regelde de economische ontrechting van de joden. Naast het geld dat de staat aan de onteigening, extra belastingen of afgedwongen leningen, verdiende de Duitse staat ook veel geld aan de emigratie van joden. In 1937 hadden al zo’n 130.000 joden Duitsland verlaten, levend, maar geheel bestolen van al hun bezittingen. De factiestrijd bij de Nazi’s Deelvraag: Wat waren de oorzaken van De Kristalnacht? (de Nazi’s) De ontrechting van de joden was in handen van Goering. Hij wilde de ontrechting van de joden volgens een ‘Vier Jarhenplan’ uitvoeren. Alle acties tegen de joden moesten juridisch onderbouwd worden. Hij wilde dit omdat zijn ministerie dan alle touwtjes in handen hield en zo Goerings eigen macht vergrote. Hij stuitte op tegenstand van de radicalen in de Nazi-partij, zoals Goebbels en de S.A., die de gang van zaken niet snel genoeg vonden gaan. De S.A. voerde dan ook geregeld acties uit om de ontrechting van de joden te versnellen. Deze acties werden niet gesteund door Hilter, omdat hij meer zag in de bureaucratische aanpak, want deze had het minste weerstand van het Duitse volk en de meeste fracties van de Nazi’s stonden erachter. Toen het straatgeweld tegen de joden uit de klauwen liep, liet Hitler aan alle vooraanstaande Nazi-leden een bericht sturen. In dit bericht stond dat de leiding van de ontrechting van de Joden in handen van het ministerie van Goering was en dat alle ongeorganiseerde acties moesten ophouden omdat ze een bedreiging vormden voor het beleid en opzichte van de joden. Goering zat alleen met een probleem, alle mogelijkheden om min of meer binnen de wet de joden verder te ontrechten waren uitgeput. De enige mogelijkheid was alleen nog regelrechte economische en sociale ontrechting van de joden. Goering was niet de enige die uit was op macht. De instellingen zoals de S.A., S.S. (Schutrstaffel, beveilingskorps) en de S.D. (Sicherheitsdienst, binnenlandse veiligheidsdienst) waren ook vooral op versterking van hun eigen positie uit. Een mooi voorbeeld is de S.D., die de emigratie van de joden in Oostenrijk regelde. De leiding was in handen van Adolf Eichmann, die een systeem ontwikkelde waardoor honderden joden per dag “afgehandeld” konden worden. Ze kwamen ’s ochtends rijk het hoofdkwartier binnen en ’s avonds verlieten ze het straatarm, maar in bezit van een uitreisvisum. Binnen zes maanden verlieten 50.000 joden Oostenrijk. Goering was fel tegen deze aanpak, omdat er nu veel geld verloren ging voor zijn vier jarenplan. Ook de radicale Goebbels was tegen deze aanpak, omdat de positie van de S.S. en de S.D., onder leiding van Himmler en Heydrick, nu verstekte en niet de positie van de S.A.. Door deze fractiestrijd, werkten de diensten van de Nazi’s elkaar meer tegen dan samen. De leiding van de Nazi’s had besloten dat het “joodse probleem” zo spoedig mogelijk opgelost moest worden. Voordat ze dit deden moesten ze zeker weten dat ze van het buitenland niets te vrezen hadden, Hitler was hier al wel zeker van. Alleen moest er nu nog een aanleiding zijn, om de joden hard aan te pakken. Een moordaanslag Deelvraag: Wat was de aanleiding van de Kristalnacht? In februari 1938 had Himmler bevolen dat alle joden met een Russische nationaliteit Duitsland moesten verlaten. Zij kregen tien dagen de tijd. Deze periode werd twee keer met zes weken verlengd, toen was het geduld van de voormannen van de S.S. en S.D. op. In mei beval Himmler de arrestaties van alle Russische joden die nog in Duitsland waren. De Gestapo (de geheime staatspolitie) verzamelde zoveel mogelijk informatie van deze ‘ongewenste vreemdelingen. Vervolgens werden er 1500 Russische joden gearresteerd en afgevoerd naar concentratiekampen. Behalve veel Russische joden woonden er ook nog veel Poolse joden in Duitsland. In een poging om de Nazi’s voor te zijn en liet alle in het buitenland wonende burgers hun passpoort op de ambassades controleren. De Poolse regering gaf toe dat ze hier mee niet blij was, maar moest wel om onder de maatregelen van de Duitse regering uit te komen. De Nazi’s vatten de actie van de Poolse regering op als een poging om van de Poolse joden af te komen. Eind september was de conferentie van München geweest en merkte dat Duitsland in zijn binnenlandse politiek en in zijn buitenlandse politiek niet veel te vrezen had van Engeland en Frankrijk. Friedrich Gaus was hoofd van juridische zaken op het Ministerie van Buitenlandse Zaken en hij stelde de ambassadeur in Warschau op de hoogte dat de joden met Poolse identiteit zo snel mogelijk uit Duitsland zouden worden gezet. Dit werd op 6 oktober medegedeeld. Twee dagen later had de Gestapo ongeveer 17.000 Poolse joden opgepakt. In groepen werden de gevangenen naar de Pools-Duitse grens afgevoerd, meestal in goederenwagons. In de nacht van 28 op 29 oktober joegen de Duitse troepen bijna 12.000 joden de grens over. Maar dit lukte niet overal. In het grensstadje Zbonzsyn lieten de Poolse grenswachters de Poolse joden niet toe. De Duitse soldaten dwongen de joden om door te lopen. Uiteindelijk bleef een groep van ongeveer 2000 joden in het niemandsland tussen Polen en Duitsland. Bij deze mensen was het echtpaar Grünspan. Hun enige zoon, Herschel, woonde sinds 1936 bij een tante in Parijs. Hij had nog schriftelijk contact met zijn ouders en uit brieven begreep hij dat zijn ouders in Duitsland vaak werden bedreigt. Hij had geprobeerd om aan president Roosevelt een brief te schrijven om zijn ouders in de V.S. toe te laten. Er werd niet gereageerd Toen Herschel op 7 november hoorde van de deportatie van zijn ouders ging hij door het lint. Hij kocht die zelfde dag nog een pistool en ging naar de Duitse ambassade en drong binnen en schoot secretaris Ernst vom Rath vijf kogels door het lichaam. Vom Rath werd meteen naar het ziekenhuis gebracht en geopereerd maar de toestand bleef kritiek. De Nazi’s leken niet meteen te reageren op de moordaanslag Toen er een Engelse politicus naar Berlijn kwam om te vergaderen met de Nazi’s, werd er geen woord gerept over de moordaanslag. Dezelfde avond echter deed Goebbel’ Ministerie van Propaganda een oproep aan alle krantredacteuren om zoveel mogelijk aandacht aan de moordaanslag te besteden. Hij noemde ook de moord op de Duitse diplomaat Wilhelm Gustloof in Zwitserland in 1936. Toen was allen de nationaal-socialistische partij nog niet rijp voor een pogrom. (Russisch woord wat verwoesting beteken, in veel Europese talen terug te vinden) Goebbels liet wel duidelijk weten dat het eigenlijk niet een strijd tegen Frankrijk was, maar tegen alle criminele joden. Als gevolg hiervan schreef de ‘Völkische Beobrachter’, de officiële krant van de Nazi’s; ‘het is duidelijk dat het Duitse volk slechts een gevolgtrekking kan sluiten uit deze aanslag. Het is een onmogelijke toestand dat honderdduizenden joden het economische leven nog beheersen terwijl hun rasgenoten in het buitenland oorlog voeren tegen Duistland. Wij hopen bovendien dat de aanslag een teken zal zijn voor diegenen die nog niet inzien dat de joden een goede verhouding tussen de naties in de weg staat’. Hier en daar kwam het al tot “spontane” reacties van de Nazi’s, bijvoorbeeld op 8 november in het plaatsje Wachenbuchen. De lokale Nazi-commandant, zoals in veel andere gevallen, ook burgemeester Hij riep een officiële vergadering bijeen, en hield een felle antie-joodbetoog, waarin hij waarschuwde voor de joodse bedreiging voor Duitsland Direct na de vergadering riep de man de belangrijkste partijleden en S.A.-leden bij zich. Hij gaf ze de opdracht om de plaatselijk joodse school te verwoesten en de leraren af te tuigen. Toen de lokale bevolking spontaan meehielp en het uit de hand begon te lopen, werd de burgemeester bang voor de reactie van zijn superieuren Hitler had immers toch gezegd dat niets het economische plan van Goering in de weg mocht staan. De burgemeester kwam er goed onderuit door te zeggen dat het om een spontane actie ging en hij er niets aan kon doen. Deze acties speelden ook in andere kleine steden voor. Dit was niet in overeenstemming van de partijlijn, maar wat was de partijlijn nou? De ambtelijke aanpak van Goering of de luidruchtige manier van Goebbels. Hitler was niet erg gek van Goebbels, maar er moeste een evenwicht blijven bestaan tussen de verschillende fracties van de Nazi’s. Alle fracties waren tegen de joden, maar daarnaast uit op het verwerven van eigen macht ten koste van de joden. Hitler stond voor een dilemma wat moest hij nou? 9 November, de Pogrom Deelvraag: Wat gebeurde er op de Kristalnacht? De avond van 9 november 1938 vierden de belangrijkste Nazi’s een feestje. Het ging om een reünie van de veteranen van de eerste staatsgreep van de Nazi’s in 1923, de “bierhallen putsch”. Hitler zou er komen spreken. Maar om negen uur die avond werd er bekend dat Vom Rath was overleden aan zijn verwondingen. Freiherr von Eberstein begeleidde Hitler die avond. Hij was hoofd van de politie van München en een hoge officier van de S.S.. Door dit nieuws weigerde Hitler te spreken op het feestje. Wel had hij een ernstig gesprek met Goebbels. Von Eberstein kon nog net verstaan dat Hitler aan het einde zijn ‘dat aan de S.A. een uitspatting moest worden toegestaan. Na Hitlers vertrek stond Goebbels op, liet naar de spreekstoel en maakte de dood vanVom Rath bekend. Daarna volgde een antisemitische toespraak waarin duidelijk werd dat de mensen opgeroepen werden om acties tegen de joden te ondernemen. Goebbels verwees naar de ‘spontane’ actie in het land, waarbij joodse winkels en synagogen vernietigd waren. Andere acties zouden op ‘spontane’ wijze op gang worden gebracht. Volgens men kan je er van uit gaan, gezien het gesprek tussen Hitler en Goebbels en het feit dat Goebbels niets zou durven ondernemen zonder Hitlers toestemming, dat Hitler de actie bevolen heeft. Voor Hitler was het op deze manier mogelijk, als de actie zou mislukken door te veel weerstand van het volk, om Goebbels en de S.A. de schuld te geven Hitler was toch niet zo blij met Goebbels en de S.A. dus kwam dat mooi uit. Na de rede van Goebbels viel de bijeenkomst uiteen. De meeste aanwezigen gaven snel per telefoon de bevelen door. Het nieuws ging als een lopend vuurtje rond en bereikte dan ook rond twee uur ’s nachts de S.A., tot die tijd had Goebbels alleen de leiding over de actie. Het hoofd van de S.A., Victor Lutze, gaf zijn ondergeschikten het nieuws door en zei nadrukkelijk dat het om 'spontane acties moest gaan en dat er ‘geen’ bevel voor was gegeven. De S.S., de S.D. en Gestapo waren niet bij de feestelijk avond vertegenwoordigd. Het hoofd van de S.D., Heydrich, werd pas later op de hoogte gebracht van de gebeurtenissen. Hij wilde niets doen zonder Himmler van de S.S. geraadpleegd te hebben. Op dat moment was Himmler met Hitler in gesprek over wat de taken van de andere diensten van de partij waren. Hij kreeg te horen dat ze zich moesten houden aan de bevelen van het Ministerie van Propaganda. De S.S. en de S.D. zouden de Gestapo alleen ondersteunen in hun taak als dat nodig was. De taak Van de Gestapo was om plunderingen te verkomen en dat alleen synagogen in brand werden gestoken. Dit bevel kreeg Heydrich pas om een uur ’s nachts te horen van Himmler. De gebeurtenissen volgden in die nacht elkaar in snel tempo op. In heel Duitsland werden winkel, woningen en synagogen vernield en verbrand De Gestapo kon niet verkomen dat er ook veel plunderingen waren. De wreedheden in die nachten zijn niet te beschrijven de joden werden die nacht als dieren behandeld. Het was de eerste openlijke actie tegen de joden, waar geweld niet werd geschuwd. Het was ook de eerste actie die over heel Duitsland rond ging en de partij er openlijk voor uit kwam. In veel gevallen was de pogrom al enige uren aan de gang voordat de S.S. ter plekke was. Het bevel aan de S.S. was drie uur later gegeven dan aan de S.A. De S.s. en de Gestapo verrichten duizenden arrestatie, maar waren in het algemeen niet direct betrokken bij de terreur tegen de joden. Dit kwam niet alleen omdat de S.A. een uitspatting werd toe gestaan, maar ook omdat de S.S. ambtelijke was en de bevelen en organisatie duidelijker gegeven werden. De S.S. was het toonbeeld van een degelijk organisatie. Daarom had de S.A. de leiding over de pogrom, daarom zou de S.S. ook de leiding krijgen over de concentratiekampen en de rest van de volgende politieke en sociaal-economische maatregelen tegen de joden. De gevolgen van de Kristalnacht Deelvraag: Wat waren de gevolgen van de Kristalnacht voor de joden en de Nazi’s? Op 11 november meldde Heydrich aan Goering de schade die de pogrom had veroorzaakt: 270 synagogen vernietigd, 815 winkels en warenhuizen, 171 woningen en meer dan 20.000 joden gearresteerd en afgevoerd naar kampen, 36 doden en 36 zwaargewonden. De werkelijke schade zou echter nog aanzienlijker hoger uitvallen, veel was namelijk nog niet aangemeld. De waarde, van gebroken glas schatte Heydrich alleen al op 10 miljoen Mark. De nacht van de pogrom werd, vanwege la het gebroken glas, dan ook wel de kristalnacht genoemd. Bovendien was de politiek was de Nazi’s tegenover de joden nu glashelder. Deze actie was geheel tegen het economische plan van Goering en alle schade en kosten werden dan ook door Goering aan de joden gepresenteerd. De S.A. werd dan ook voor de rest zulke uitspattingen verboden en op een laag pitje gezet, het ‘joodse probleem’ kon de S.S. veel onopvallender, sneller en goedkoper oplossen. Later heeft de S.S. dan ook nog een financieel slaatje uit de vernietig van de joden weten te slaan. De joden werden nu openlijk ontrecht. Eerst ging het voorla om de economische ontrechting. De joden uit heel Duitsland kregen dan ook en boete opgelegd van een miljard Mark. Ook moesten ze bijna al hun bezittingen inleveren aan de staat en kregen hier een vergoeding voor die op een rekening van de staat werd gezet. Ook werden de joden nu weg gewerd uit de detailhandel en fabrieken en banken. Naast de economische ontrechting vond er ook sociale on6trechting plaats, ze werden alles verboden en geheel gescheiden van het Duitse volk. Later werden miljoenen joden afgevoerd naar concentatie- en vernietigingkampen.
Conclusie Hoofdvraag: Wat waren de gevolgen van de Kristal nacht op de periode tussen de eerste Wereld Oorlog en de tweede Wereld Oorlog? Voor de Nazi’s waren de gevolgen van de kristalnacht ten eerste dat de politiek van de ontrechting van de joden nu openlijk werd voortgezet op georganiseerd niveau. Ook werd nu duidelijk voor alle mensen in Duitsland wat en vooral hoe Hitler de zuivering van het Duitse volk aanpakte. Dit kond hij vooral doen doordat Duitsland en Hitler weinig te vrezen hadden van het buitenland, met name van Engeland en Frankrijk. Ten tweede werd de fractiestrijd met deze gebeurtenis in het voordeel beslist van de S.S., de S.A. werd op een zij spoor gezet en hield weinig macht over. Dit kwam mede doordat de S.S. beter georganiseerd was en het subtieler aanpakte. Ook was Hitler niet erg blij met Goebbels en de radicalen zaten vooral bij de S.A. en die zag Hitler als een grote lastpost en misschien wel een mogelijke bedreiging. De gevolgen voor de joden waren niet te overzien. Na de kristalnacht werd de deportatie van joden naar kampen in volle gang gezet tot aan 1945. De joden werden volledig ontrecht in economische en sociale zin. Het leven van de jood werd een grote nachtmerrie. Het buitenland was geheel tegen deze vervolging, maar had niet de, macht om er iets aan te doen tot aan het einde van de tweede Wereld Oorlog. Inhoudsopgave Inleiding
Hoofdstuk 1; Wat ging er allemaal vooraf? Hoofdstuk 2; De onderdrukking van de Joden
Hoofdstuk 3; De factiestrijd bij de Nazi’s
Hoofdstuk 4; Een moordaanslag
Hoofdstuk 5; 9 November, de Pogrom
Hoofdstuk 6; De gevolgen van de Kristalnacht
Hoofdstuk 7; Conclusie
Literatuurlijst