Colosseum en Amfitheaters

INHOUDSOPGAVE

I. Inleiding

II. Geschiedenis en tijdsgeest van het Colosseum
III. Het Colosseum en de bouw
IV. Gladiatoren, wilde dieren en andere activiteiten in het Colosseum
V. De arena
VI. Colosseum nu

VII. De bouw van de Amfitheaters(nadruk gelegd op de Amfitheaters van Xandes en Castrense)

VIII. Geschiedenis van het amfitheater in Orange
IX. Mijn ervaring met het amfitheater in Orange

X. De verschillen en overeenkomsten tussen het Colosseum en deAmfitheaters

XI. Antwoord op de hoofdvraag ‘Wat zijn de bijzonderheden van het Colosseum en amfitheaters’


XII. Bronnen

INLEIDING

Ik doe mijn werkstuk over het Colosseum en de Amfitheaters. Dat doe ik omdat ik de bouw en wat er allemaal werd gedaan in deze gebouwen erg interessant vind. Zelf ben ik 2x in het Amfitheater van Orange geweest, daarom heb ik ook één hoofdstuk over de geschiedenis van dit amfitheater en één hoofdstuk over mij eigen ervaring met dit amfitheater .
Ik heb de amfitheaters en het Colosseum apart besproken. Dit geeft meer overzicht.
De eerste 5 hoofdstukken gaan over het Colosseum, de volgende 3 hoofdstukken gaan over de amfitheaters als slot gaat het laatste hoofdstuk over de verschillen tussen het Colosseum en de Amfitheaters.

DE GESCHIEDENIS VAN HET COLOSSEUM

Keizer Vespasianus gaf in 72 n.Chr een opdracht om het grootste amfitheater van Rome te bouwen. Het Colosseum werd gebouwd op een plaats waar eerder een meer was. Dit meer hoorde eerst bij het paleis van Nero.

 In 751 v.Chr. werd Rome gebouwd
 In 72 n.Chr gaf keizer Vespasianus de opdracht om te beginnen met het beroemde Colosseum
 In 80 n.Chr vierde Titus, de zoon van keizer Vespasianus, maarliefst 100 dagen allerlei feesten in het Colosseum. In die 100 dagen werden er ongeveer 9000(!) dieren gedood. Als je een sommetje doet kun je uitrekenen hoeveel er dat zijn per dag.
9000(dieren):100(dagen)=90 dieren per dag!
 Van 81 n.Chr tot 96 n.Chr werd onder leiding van Domitianus het Colosseum voltooid door het 3de podium te maken.

 In 110 n.Chr kwam de eerste martelaar in de arena(Sint Ignatius van Antiochië).
 In 116 n.Chr hield keizer Trajanus een ‘non-stop spelen’ die 117 dagen duurde! Het duurde 117 dagen dus heb je ook veel gladiatoren(in hoofdstuk IV lees je wat dit zijn) nodig. Voor deze 117 dagen werkten er 10.000 gladiatoren aan mee.
 In 200 n.Chr werden vrouwelijke gladiatoren verbannen uit het Colosseum.
 In 230 n.Chr werd het Colosseum gerestaureerd door Alexander Serverus.
 In 249 n.Chr bestond Rome 1000 jaar werden alle dieren die in de stad waren gedood. Daarbij zaten bijvoorbeeld 10 tijgers. Maar nog honderden andere dieren
 Rond 404 n.Chr(het jaartal waarin dit is gebeurd is niet precies bekend) werden

gevechten met gladiatoren verboden.
 In 442 n.Chr werd het Colosseum veel beschadigd door hevige aardbevingen
HET COLOSSEUM IN DE BOUW

Vanaf de buitenkant af lijkt het Colosseum door onder andere de verschillende zuilen (Dorisch, Ionisch en Corinthisch) een Grieks gebouw maar vanbinnen is het compleet Romeins. Het Colosseum heeft maar liefst 160 openingen, als je erdoor ging kwam je op de tribune.
De buitenmuur bestaat uit vier verschillende delen. De onderste drie lagen zijn gedecoreerd met zuilen.
De onderste laag bevat Dorische zuilen en is 10,50 meter hoog. De bogen zijn 7.10 meter hoog en 4.30 meter breed.

De tweede laag heeft Ionische zuilen en is 11.85 meter hoog. De bogen zijn 6.40 meter bij 4.30 meter.
De derde laag heeft Corinthische zuilen en is even hoog als de tweede laag. De bogen hebben eveneens dezelfde afmetingen.
De onderste laag heeft 80 bogen, die elk genummerd zijn en zo dienden als een soort van toegangsbewijs voor de toeschouwers. Hierdoor kwam je via paden binnenin het Colosseum bij één van de 160 openingen, als je door één van die openingen gaat kom je op de plaats waar je dan kon zitten(de tribune).
Het bovenste gedeelte is bouwtechnisch hetzelfde als de onderste 3 lagen, omdat de bovenste laag rechthoekige openingen heeft in plaats van gewone bogen en omdat de vorm van Corinthische zuilen niet hetzelfde zijn als de halfronde zuilen uit de onderste lagen.
In de bogen op de tweede en derde verdieping hebben vroeger ook nog beelden gestaan, maar deze zijn nu allemaal verdwenen, waarschijnlijk door de zware aardbevingen die er zijn geweest.

In alle delen van het gebouw zijn nu ontelbare gaatjes te vinden op de plaatsen waar vroeger bronzen bouten zaten die de verschillende blokken steen met elkaar verbonden. Deze dienden om het Colosseum te beschermen tijdens eventuele aardbevingen, die er ook waren(ook zeer zware).
Het grootste deel van de buitenkant en de binnenkant bestaat uit travertijn dat is marmerachtige kalksteen. De grote blokken werden niet met cement of specie maar door metalen pennen samengehouden.
De arena van het theater was 79 meter lang en 46 meter breed. Rondom de arena stond een groot hek om de toeschouwers te beschermen.
De bodem van de arena bestond uit houten platen en was bedekt met zand.
Een leuk weetje: ‘arena’ is in het Latijns ‘zand’
Aan de lange zijde van de arena waren twee ingangen, die aan de zuidoostelijke kant heet de Porta Libitina en was bedoeld om de omgekomen gladiatoren en dieren af te voeren. De andere was voor de gladiatoren die voor het begin van een strijd eerst een ronde voor de keizer en het publiek maakten, waarbij ze de keizer groetten met de woorden: Ave Caesar, morituri te salutant”.
Aan de lange zijde van de arena bevonden zich de ereloges, aan de zuidoostelijke kant de keizerlijke familie en aan de tegenovergestelde kant voor andere belangrijke

Romeinen en voor de Vestaalse maagden. Deze speciale tribunes lagen aan beiden zijden van de hoofdingangen. Op de tribunes waren er verschillende plaatsen: de voorste, dus beste plaatsen, waren bedoeld voor de keizer en andere belangrijke mensen. Er was ook een verschil in plaatsen voor mannen en vrouwen of mensen die de volle prijs niet konden betalen: de mannen hadden de marmerachtige plaatsen vooraan en de vrouwen en anderen kregen de houten plaatsen achteraan.

Het Colosseum is dus enorm. Helaas heb ik niks kunnen vinden over de architect(en) van dit enorme meesterlijke bouwwerk.

GLADIATOREN, WILDE DIEREN EN ANDERE ACTIVITEITEN IN HET COLOSSEUM

Gladiatoren, wilde dieren en bijv. zeeslagen werden gebruikt om het publiek in het Colosseum te vermaken, in het Colosseum waren ze dan ook de topattractie.

De gladiatoren waren meestal slaven of krijgsgevangenen, maar soms zelfs gewone mensen die het deden voor het geld. Soms moesten gladiatoren ook vechten tegen dieren. Er zijn verschillende gladiatoren: Andabatae, Bestiarii, Catervarii, Dimacheri, Equites, Essedarii, Fiscales, Hoplomachi, Laqueatores, Meridiani, Mirmillones, Ordinarii, Postidaticii, Provocatores, Retiarii, Samnites, Secutores en Thraces. Hier wat informatie over 5 van de toen net opgenoemde soorten.
Andabatae: zij droegen helmen zonder opening voor hun ogen, zodat ze verplicht waren geblinddoekt te vechten. Het is niet geheel duidelijk of op een paard vochten, maar dit lijkt me niet zo. Zoals de meeste gladiatoren hadden ze een gladius (zwaard) om mee te vechten.
Catervarii: Catervarii was de naam die gegeven werd aan gladiatoren wanneer ze niet in paren, maar met verschillende tegelijk vochten.
Dimacheri: Dimacheri is genoemd naar tweestrijders. Ze zijn daar naartoe genoemd omdat ze met 2 zwaarden vochten
Equites: Equites vochten op paarden
Essedarii: Essedarii waren gladiatoren die vochten van op Gallische of Britse strijdwagens, ook wel Esseda of Essedum genoemd.
Thraces: gladiator met dichte helm en vizier, grote beschermers op beide benen, armbeschermer, zeer klein rond schild en een klein, gekarteld zwaard
Secutores eivormige helm met ronde ooggaten, beschermer op een been, armbeschermer, schild in de stijl van het leger , en een gewoon zwaard

Retiarii: Ze hadden een arm beschermer, soms ook een metalen schouderbeschermer, een groot net met metalen balletjes, kleine dolk en drietand. Dit zijn de enige gladiatoren zonder helm. Door dat ze niet veel bescherming hadden waren ze ook sneller.
Bestiarii: Deze gladiatoren waren speciaal opgeleid om tegen verschillende soorten dieren te vechten. De Bestiarii waren de laagst gerangschikte gladiatoren. Ze waren niet zo populair als de anderen. Meestal waren ze nauwelijks beschermd, wel droegen ze speciale kleren gemaakt van leer. En hadden ze speren.
Samnites: ze gebruikten een groot schild en zwaard. Hun linkerbeen was beschermd door een leren of metalen beschermer.
In het Colosseum werden ook wedstrijden gehouden voor boksen en boogschieten. Er waren ook wagenrenwedstrijden en gevechten tussen vrouwelijke vechters te zien. Er werden zeeslagen nagedaan in het Colosseum. Deze zeeslagen werden ook wel naumachia genoemd. Bij deze zeeslagen werden de planken van de vloer gehaald en werd het Colosseum gevuld met miljoenen liters water.
Dit water werd aangevoerd door speciale kanalen.
Omdat het water anders in de grond zou gaan trekken was de vloer waterdicht.
De ‘naumachia’s’ werden gedaan door gladiatoren.
Op 1 januari 404 sprong de monnik Telemachus tussen de 2 gladiatoren tijdens een gladiatorgevecht in het Colosseum, woedende mensen doodde daarop de man.
Snel daarna verbood keizer Honorius man-tegen-mangevechten. In de zesde eeuw werden gevechten van mens tegen dier verboden. De gladiatorenspelen hadden toen ongeveer acht eeuwen bestaan.

DE ARENA

De schouwspelen vonden plaats in de arena, waarvan de vloer van hout was gemaakt. Op die vloer werd zand gestrooid om zo het bloed, dat er misschien kon vloeien, makkelijk te kunnen weghalen.
Onder de arena ligt een ingewikkeld kooien- en gangenstelsel voor de dieren en de gladiatoren. De kooien werden ondergronds opgehesen waarna de dieren en de gladiatoren de arena in konden. Vanaf de kelder van het Colosseum liep er een tunnel naar de Ludus Magnus, de plaats waar gladiatoren opgeleid werden.

Dit was vaak het programma in het Colosseum:
‘s morgens jachtpartijen, rond lunchtijd waren er openbare terechtstellingen en in de middag waren er gladiatorengevechten. Rond de middag waren er soms ook minder bloederige voorstellingen, zoals acrobaten en fluitspelers maar deze trokken minder bezoekers, mede omdat de meeste Romeinen in de middag een middagdutje doen.
Ook werden er poëziewedstrijden, atletiekwedstrijden en muziekwedstrijden georganiseerd.
Al deze gebeurtenissen werden georganiseerd voor het volk om eens te rusten, niet te denken aan armoede en honger. De mensen konden ook zien hoe hun keizer was. De afstand tussen de keizer en het volk kleiner. Sommige keizers waren dol op de spelen en deden zelfs mee.
Zoals Keizer Commodus, men zegt dat hij zelf van een gladiator afstamt en het gladiator zijn in zijn bloed zit.

HET COLOSSEUM NU

Tegenwoordig zijn er geen schouwspelen en andere dingen in het Colosseum maar kan je het Colosseum bezichtigen.
De houten planken van de bodem zijn weggerot, waardoor je nu goed de ondergrondse gangen en ruimtes kunt zien.
Na de bouw heeft het Colosseum veel te lijden gehad door bijv. aardbevingen en branden. De meeste schade kwam door pausen die zo op een makkelijke manier aan bouwstoffen wilden komen voor kerken en andere monumenten. Vooral het staal en het travertijn(de bedekking van het Colosseum) werd graag gepikt. Ondanks alles is het Colloseum nog steeds heel indrukwekkend en trekt het iedere dag nog veel toeristen aan.
De arena heeft al een beetje hout terug van zijn bodem.


DE BOUW VAN DE AMFITHEATERS

Een amfitheater is een ovaalrond gebouw met trapsgewijs oplopende zitplaatsen, in het midden is een binnenplaats.
De verschillende amfitheaters van de Romeinen zijn allemaal op dezelfde manier gebouwd, daardoor zijn er weinig verschillen tussen de stadions.
Het amfitheater in Xanten (vroeger: Colonia Ulpia Traiana), wat helemaal in het hoekje van de ommuurde stad lag, werd aan het begin van de tweede eeuw gebouwd. Het stadion heeft vroeger aan ongeveer 10 duizend mensen plaats geboden. Er waren ook 10 duizend mensen die in de binnen de muren verbleven. Ik denk dat er ook een aantal speciale plaatsen (boxen) waren voor de wat belangrijkere mensen. Voor de toeschouwers waren er zo’n 12 ingangen en voor de mensen/dieren die moesten vechten of iets moesten spelen 2 ingangen. Het amfitheater in Xanten was vrij klein vergeleken bij andere amfitheaters, want een gemiddeld amfitheater had 20 tot 30 duizend zitplaatsen. In het Colosseum konden zelfs 50 duizend mensen in. Het amfitheater is, net als veel andere gebouwen in Xanten, na 276 langzaam afgebroken door de mensen die de stenen gebruikte voor nieuwe gebouwen en soms verkochten.
Het amfitheater in Castrense werd in de eerste helft van de 3de eeuw gebouwd. Het hoorde bij het Sessorium, het keizerlijke paleis van Keizer Septimius Severus wat vlakbij het amfitheater was gebouwd. Het is een ongebruikelijk theater omdat voor de bouw bakstenen zijn gebruikt, in plaats van de meer gebruikelijke tufsteen. Het amfitheater heeft een lengte van 88meter n een breedte van 75,8 meter. Oorspronkelijk waren er 3 verdiepingen met open arcaden. Tegen de façade waren pilasters en Corinthische zuilen gemetseld.

Wist je dat… :
 Amphi in het Grieks rondom en theatron is in het grieks een theater betekent
 Het Amfitheater is Romeinse maar heeft een Griekse naam
 Er ook vrijwillige gladiatoren waren

GESCHIEDENIS AMFITHEATER IN ORANGE

Orange was een Romeinse kolonie genoemd Arausio, opgericht in 40 v.Chr. door veteranen van het Tweede Gallische regiment van Caesar. Het ontwikkelde zich snel tijdens regeert van Keizer Augustus en het was op dit ogenblik, de 1st eeuw n.Chr dat het theater werd gebouwd.
Hoewel hoogst gewaardeerd door de Romeinen, dit theater leed aan het zelfde lot zoals het Roman Imperium en het werd gesloten door keizerbevel in 391 n.Chr Tegen die tijd was het Christendom de staatsgodsdienst geworden en de Kerk verzette zich alle pagan bril. Het theater werd volledig verlaten toen het Roman imperium in de 4de eeuw viel. Het werd ontslagen en geplunderd door de Barbaren en werd gebruikt als verdedigingspost in de Middeleeuwen.


MIJN ERVARING MET HET AMFITHEATER IN ORANGE

Toen wij naar het amfitheater in Orange gingen hebben wij daar een soort rondleiding gehad. Het was wonderbaarlijk om te zien. Je snapt dan niet dat mensen in die tijd zoiets groots konden maken. Het amfitheater van Orange was (zover ik me nog kan herinneren) best wel goed gerestaureerd. Het is wel lang geleden dat ik daar ben geweest. Bij de rondleiding kregen we (een soort van) ‘telefoon’ waardoor iemand uitlegde wat je zag.
Ik kan me nog wel goed herinneren dat ik verbaasd was dat de tribunes niet helemaal rond gingen. De tribunes van Orange stopten bij het podium.

BELANGRIJKE VERSCHILLEN EN OVEREENKOMSTEN TUSSEN HET COLOSSEUM EN DE AMFITHEATERS

VERSCHILLEN:
Het belangrijkste verschil is dat er heel veel amfitheaters waren maar dat er maar één Colosseum is. Als er spelen waren in het Colosseum was er ook altijd de keizer bij.
Het Colosseum had maar liefst 50.000 plaatsen en een amfitheater had meestal tussen de 20.000 en de 30.000 plaatsen. Ook een belangrijk verschil is dat amfitheaters er vooral voor theater waren maar het Colosseum vooral voor spelen. Vergelijk maar met een schouwburg(amfitheater) en een voetbalstadion(Colosseum). Het Colosseum had een arena en amfitheaters hadden een podium. Zo waren er nog meer verschillen die te maken hadden met het soort amusement waarvoor ze bedoeld waren.

OVEREENKOMSTEN:
Ze waren allebei natuurlijk enorm groot voor die tijd. Alle twee zijn ze gebouwd voor amusement. Ze hadden allebei een goede akoestiek. Je kon op de achterste rijen alles nog goed verstaan wat er beneden op het podium of in de arena gezegd werd. Allebei hadden ze enorm veel in- en uit gangen.

ANTWOORD OP HOOFDVRAAG
‘WAT ZIJN DE BIJZONDERHEDEN VAN HET COLOSSEUM EN DE AMFITHEATERS’?

Het is wonderbaarlijk dat mensen van die tijd zoiets groots konden maken.

Ook de techniek van de bodem en de constructie zijn erg goed. De bodem van het Colosseum is waterdicht, handig bij de zeeslagen.
Het precies uitmeten van de grootte zodat de akoestiek goed werd is ook een bijzondere prestatie waarover men zich nog steeds verbaast.
De organisatie van de activiteiten zoals de zeeslagen, de spelen, gladiatorengevechten, de dieren enz. moeten ook enorm veel moeite gekost hebben.
Wat ook bijzonder is, is dat de Romeinse keizers zich zo uitsloofden, het bouwen van zulke grote theaters, om het volk amusement te bieden.
Maar wat toch het meest bijzonder is, is dat nu 2000 jaar later, er nog steeds gebruik van wordt gemaakt om het volk te amuseren!

BRONNEN

Boeken:
 Corona: Colosseum & Forum Romanum
 Capitool reisgidsen: Rome
 Lannoo: het oude Rome
 Orix: Rome(1)
 Athenaeum-Polak & Van Gennep: Olympische spelen in de oudheid
 Athenaeum-Polak & Van Gennep: Gladiatoren

Sites:
 http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Architect/Colosseum.html (vorm en evenementen)
 http://nl.wikipedia.org/wiki/Colosseum
 http://www.scholieren.com/werkstukken/21803

http://www.scholieren.com/werkstukken/23978
 http://www.scholieren.com/werkstukken/727
 http://nl.wikipedia.org/wiki/Amfitheater
 http://geschiedenisles.web-log.nl/geschiedenisles/2004/01/het_amfitheater.html