Wijsgerige antropologie

Deze stencils leren betekent niet dat de toets goed wordt gemaakt. Bestudeer ook de teksten uit het boek en de aantekeningen!! Begrippen Wijsgerige antropologie uit basisboek en aantekeningen Monisme - Eenheid van lichaam en geest (o.a. Aristoteles) Dualisme - (onder)scheiding van lichaam en geest (o.a. Plato, Descartes) Empirisme - Ware kennis ontstaat dmv de zintuigen (ervaring) (o.a. Aristoteles) Rationalisme - Ware kennis door verstand (o.a. Plato, Descartes) Materialisme - Alles is stoffelijk (o.a. Democritus) Idealisme - Alles is geestelijk (idee) (o.a. Plato) Axioma - Uitgangspunt, vooronderstelling
Cogito ergo sum - Je pense, donc je suis (Ik denk dus ik besta) ? Descartes ? twijfelen aan alles behalve aan de twijfel (twijfelen = denken) Determinatie - Alles is bepaald, alles is noodlot

Fatalisme - Er is maar 1 oplossing (Determinisme) Causaal automatisme - Alles heeft een aanwijsbare oorzaak (Determinisme) Vrijheid - Niets is bepaald, alles is vrije wil/keuze
Romantiek - "terug naar de natuur" (Rousseau) Homo homini lupus - De mens is de mens als de wolf (Hobbes) ? de mens is slecht voor elkaar
Fictief contract - (Stilzwijgende afspraak) Reden waarom volgens Hobbes samenleving mogelijk is. Existentialisme - Stroming die in vrijheid en vrije wil gelooft
Structuralisme - (Determinatie) De mens wordt bepaald door zijn/haar rol (DE mens bestaat niet) (o.a. Foulcault) Hylemorfisme - 2-eenheid (onsplitsbare begrippen, zoals vorm+materie = substantie, maar er is geen vorm zonder materie en andersom) Behaviorisme - (Psychologie) ? onderzoek naar menselijk gedrag
Zelfbewustzijn - 'de mens heeft weet van zijn bestaan' Doelgericht handelen - Hetgeen waar doel/middel-rationaliteit naar leidt (zie §1.2 MS) Bewust - Iets dat door de mens gerealiseerd wordt
Onbewust - Iets dat door de mens niet gerealiseerd wordt
Presocraten - Groep filosofen voor Socrates
De idee - Het hoogste bij Plato
Stereotype - Ongegrond toekennen van bepaalde eigenschappen of kenmerken aan een bepaalde groep mensen
Natuur - Alles in de omgeving van de mens dat niet door de mens is veranderd. Cultuur - Alles wat in de omgeving van de mens dat door de mens is gemaakt
Communicatie - Het communiceren (interactie plegen) tussen twee en/of meerdere organismen
Causaliteit - De keten van voortdurende oorzaak-gevolg relaties (Structuralisme) Lichaam - Het materiële deel van de mens
Geest - Het non-materiële deel van de mens

Hermeneutiek - Manier van interpreteren waarbij subjectieve betrokkenheid de manier is om de bedoelingen en gedachten van de auteur te achterhalen
Lichamelijkheid - Volgens het monisme wordt de mens uitsluitend hieruit bepaald
Objectiviteit - Als het object van onderzoek centraal staat en het subject, de persoon van de onderzoeker, geen enkele rol speelt
Subjectiviteit - Wanneer het subject wel een rol van betekenis speelt (tegenstelling tot objectiviteit) Intersubjectiviteit - (Ten aanzien van wetenschap) ? een door alle subjecten van een bepaalde gemeenschap gedeelde mening
Intentionele relatie - Wanneer er geen sprake is van een oorzaak en een gevolg in de relatie
Oorzakelijke relatie - Wanneer er sprake is van een oorzaak en een gevolg in de relatie
Arbeid - "De omvorming van de natuur tot goederen die de mens ten dienste zijn
Theorie - Iets dat puur gevormd is door de ratio
Praktijk - Iets dat gevormd is dmv empirische waarnemingen
Paradox - Ogenschijnlijke tegenstrijdigheid
Macht - Het controleren van iets of iemand = het hebben van macht
Seksualiteit - Het man of vrouw zijn EN het geslachtsleven en de verschijningsvormen hiervan
Verstand - Bepaald door de Ratio (bewust gecreëerd) Gevoel - Niet bepaald door de Ratio (onbewust gecreëerd) Gezag - Iemand heeft gezag als zijn macht aanvaard wordt
Disciplinering - Zich onderwerpen aan de normen en regels van een bepaald machtsysteem

Normalisering - Het, al dan niet vrijwillig, onderwerpen van mensen aan regels. Communitarisme - Niet het belang van het individu, maar van de gemeenschap (commune) staat centraal
Individu - De mens (lichaam en geest) Minisamenvattingen Paragraaf 1.1 t/m 1.9, 2.1 t/m 2.5, 3.1 t/m 3.5 en 4.1 t/m 4.10 wijsgerige Antropologie (WA) MS 1.1 Leren De mens onderscheidt zich van allen andere diersoorten door zijn geestelijke of verstandelijke vermogens. 1.2 Lezen Rationaliteit wordt veelal opgevat als het vermogen het beste middel te kiezen om een bepaald doel te bereiken. We spreken dan ook wel van doel/middel-rationaliteit. 1.3 Lezen Alle dingen die we uit ons bewustzijn verdringen, omdat we ze als onaangenaam of bedreigend ervaren, krijgen een plaats in ons onbewuste. 1.4 Leren Met behulp van zijn rede heeft de mens zich losgemaakt van de natuur en met behulp van diezelfde rede heeft hij de (menselijke) cultuur geschapen. 1.5 Lezen Volgens Aristoteles wordt de mens gekarakteriseerd door drie eigenschappen: het vegetieve, het sensitieve en het rationele vermogen. 1.6 Niet Volgens Thomas van Aquino bestaat er geen tegenspraak tussen wat de filosofie ons leert en wat de bijbel vertelt. 1.7 Lezen Een taal spreken, deelnemen aan een taalspel, is een levensvorm: in het taalspel dat je speelt, laat je blijken wie je bent. 1.8 Lezen Onze woorden en begrippen zijn, ook als we die voor ons zelf houden, onderdeel van een taalspel of levensvorm. 1.9 Lezen Als lezer ga ik een relatie aan met de ideeën van de schrijver, met de mens achter de tekst die ik lees. 2.1 Leren De opvatting dat de mens een lichaam heeft én een geest/ziel noemen we dualisme; de opvatting dat de mens slechts uit één substantie bestaat, heet monisme
2.2 Lezen Het materialisme vertegenwoordigt de opvatting dat materie (de stof, dat wat zintuiglijk waarneembaar is) de substantie is waaruit alles bestaat. Geesten bestaan niet in deze opvatting. 2.3 Leren Volgens de Dual Aspect Theory zijn lichamelijke en geestelijke verschijnselen twee aspecten van hetzelfde. 2.4 Lezen Als we onze hersenen als iets louter materieels bekijken, dan kun je zeggen dat het een cerebale computer is, bestaande uit een elektrochemisch orgaan dat op glucose loopt, een vermogen heeft van 25 Watt en een variabele kloksnelheid. 2.5 Leren (ALLEEN DESCARTES) Descartes is van mening dat er twee substanties zijn: een geestelijke substantie en een lichamelijke substantie. 3.1 Lezen De vervreemding van de mens van zijn arbeid leidt er uiteindelijk toe dat mensen van elkaar vervreemden: de ene mens komt als een vreemde tegenover een ander te staan. 3.2 Lezen De aanhangers van de Kritische Theorie komen tot de slotsom dat neutraal wetenschappelijk onderzoek niet mogelijk is. 3.3 Lezen Opvattingen over de rol en de plaats van seksualiteit hebben de hele geschiedenis door grote gevolgen gehad voor de inrichting van de maatschappij. 3.4 Leren Met name kunstenaars wijzen de eenzijdige nadruk op het verstand af en streven naar een brede, alomvattende visie op de werkelijkheid. Zo ontstaat er weer aandacht voor gevoel. 3.5 Leren In de tijd van de Verlichting stonden natuur en cultuur tegenover elkaar. De Romantici brengen lang niet zo een scherpe grens aan tussen natuur en cultuur. 4.1 Leren Het existentialisme benadrukt dat mensen vrije individuen zijn, die het soort leven dat ze leiden, zelf moeten kiezen. Deze vrijheid kan de mens niet ontlopen: hij is er voor gedoemd. 4.2 Leren Volgens Sartre heeft de mens geen aangeboren natuur of karakter: hij is dat wat hij van zichzelf maakt. 4.3 Leren Volgens het structuralisme zijn mensen onderdeel van een systeem en functioneren zij in dat systeem door zich de normen die daarbij horen, eigen te maken. 4.4 Leren Volgens Foucault is in machtsinstanties als gevangenissen en psychiatrische inrichtingen een anonieme macht werkzaam. Macht onttrekt zich daarmee aan een morele beoordeling. 4.5 Leren De mensopvatting die de mens uitsluitend beschrijft in termen van waarneembaar gedrag, is het behaviorisme. 4.6 Leren Skinner was ervan overtuigd dat je mensen evenals dieren door middel van straf en beloning veel kon leren. 4.7 Leren In het communitarisme staat niet het individu maar het belang van de gemeenschap centraal. De gemeenschap is wezenlijk voor het welzijn en de ontplooiing van het individu. 4.8 Leren Volgens Taylor kun je alleen op basis van waarden die jou door de samenleving worden aangereikt, bepalen wat voor jou persoonlijk waardevol is. 4.9 Leren Door de coöperatieve aard van dierlijke samenlevingen en schijnbaar altruïstisch gedrag als berekenend en zelfzuchtig te ontmaskeren, heeft de sociobiologiebijgedragen aan het ontstaan van een ander mensbeeld. 4.10 Leren Wilson bood een nieuwe kijk op het gedrag van de mens