Hoofdstuk 4, Seksualiteit en Voortplanting

Vrouwen hebben XX-chromosomen. Mannen hebben XY-chromosomen. De spermacel bevat een Y-chromosoon of een X-chromosoon. Het Y-chromosoon wordt actief als het embryo zo’n 6 weken oud is. Dan start ontwikkeling van mannelijke geslachtsorgaan. Mannen zijn hoekiger en gespierder gebouwd dan vrouwen. Vrouwen hebben rondere vormen en minder spiermassa. Mannen hebben een lagere stem en op meer plaatsen beharing dan vrouwen. (secundaire geslachtskenmerken). Primaire geslachtskenmerken : Geslachtskenmerken die jongens en meisjes hebben vanaf de geboorten. De secundaire geslachtskenmerken ontstaan in de puberteit onder invloed van bepaalde stoffen in het bloed. Bepaalde klieren vormen deze stoffen. Ze geven de stoffen af aan het bloed. Hormoonklieren : klieren die stoffen produceren en afgeven aan het bloed. De stoffen die hormoonklieren produceren zijn hormonen. Zaadballen (=testes) zijn hormoonklieren voor het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Testosteron wordt door de testes afgegeven aan het bloed. Via bloed komt het bij alle organen terecht. Cellen kunnen reageren op een toegenomen hoeveelheid testosteron. Cellen in haarzakjes gaan stevigere haren produceren en spiercellen. Testosteron veroorzaakt zo mannelijke secundaire geslachtskenmerken. Vrouwelijke hormoonklieren zijn oa de eierstokken (=ovaria). De eierstokken produceert het geslachtshormoon oestrogenen. Deze spelen belangrijke rol bij toenemen van de vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken. De ideale temperatuur voor de productie van spermacellen is 2 graden lager dan de lichaamstemperatuur. Spieren in de rekbare zak trekken bij een lage buitentemperatuur samen en daardoor de testes dichter naar het lichaam. Er kan door de ligging van de zak buiten het lichaam een optimale spermaproductie zijn. In de penis bevinden zich zwellichamen. Bij opwinding stroomt er bloed in de zwellichamen waardoor de penis stijf wordt. Polygaam : als mensen met meer dan 1 partner getrouwd zijn. Ongeveer 5% van de Nederlandse bevolking is homoseksueel, men wil partner van hetzelfde geslacht. Ongeveer 13% van de Nederlandse bevolking is biseksueel, men wil net zo lief mannen als vrouwen. Voorspel : Vrijen vergroot de seksuele opwinding, bij meisjes zwellen de clitoris en de schaamlippen op en de vagina wordt wijder en vochtiger. Jongens krijgen een stijve penis als ze opgewonden zijn. De eerste keer kan pijnlijk zijn voor het meisje door het scheuren van het maagdenvlies. In vagina bevindt zich gevoelige plek ; de G-plek. De streling van de G-plek, clitoris en kleine schaamlippen zorgt voor opwindend gevoel voor de vrouw. Gevoelige plekken van de man zijn de eikel, de penis en zaadballen. Orgasme : het seksuele hoogtepunt (daarbij hebben jongens/mannen hun zaadlozing). Masturberen : het masseren van gevoelige plekken, men kan daarvan klaarkomen. Bij de besnijdenis bij mannen wordt de voorhuid weggesneden. Sommige vrouwen worden ook besneden ; een klein sneetje in de clitoris tot het wegsnijden ervan en de kleine- en grote schaamlippen. Ook kan de opening van de vagina kan grotendeels worden dichtgenaaid. Elke vorm van besnijdenis in NL is verboden. Ongewenste intimiteiten : ongewenst aangeraakt worden. Seksuele intimidatie : dwang om seks met iemand te hebben. Verkrachting : het hebben van geslachtsgemeenschap tegen de wil van een vrouw door een man die niet haar echtgenoot is. Aanranding : geen sprake van geslachtsgemeenschap, maar wel van andere seksuele handelingen. Seksueel geweld : seks waar geweld bij gebruikt wordt. Incest : geslachtsgemeenschap tussen 2 nabije familieleden. Voorbehoedsmiddel : anticonceptiemiddel => het voorkomen van een zwangerschap. Vrouwen zijn een korte periode, tussen 2 menstruaties in vruchtbaar. Dat is de 14e dag na de 1e dag van de menstruatie. Dat is wanneer de eicel een eierstok verlaat. (eisprong, ofwel ovulatie). Een eicel leeft hoogstens 36 uur en spermacellen kunnen ongeveer 3 dagen in leven blijven. Periodieke onthouding : als partners de dagen rond de ovulatie geen geslachtsgemeenschap hebben. *kalendermethode : methode om te zien wanneer de vrouw vruchtbaar is (tijdstip vd ovulatie). *temperatuurmethode : kijken hoe hoog de lichaamstemperatuur is, maar dat kan beïnvloed worden door stress en ziekten. Deze vormen van periodieke onthoudingen zijn onveilig. Het terugtrekken van de penis uit de vagina vóór de zaadlozing : coïtus interruptus. De eerste druppels zaad zijn rijk aan spermacellen. De pil; de combinatie van geslachtshormonen in de pil verhindert de ovulatie en zonder eicel kan er geen bevruchting plaatsvinden. De pil is veilig. De pil vermijd geen soa (seksuele overdraagbare aandoeningen). Om een soa te voorkomen moet met het condoom gebruiken. Je vermijdt met het condoom zowel zwangerschappen als seksuele overdraagbare aandoeningen. Er zijn ook nog andere voorbehoedsmiddelen ; het pessarium en het spiraaltje. Bij sterilisatie snijdt de chirurg een stukje uit de eileiders of zaadleiders en sluit de uiteinden af. Bij mannen is de sterilisatie een kleine ingreep, de zaadleiders liggen ter weerszijden van de balzak niet diep onder de huid en zijn voor de chirurg gemakkelijk bereikbaar. De eileiders bevinden zich in de buikholte. Bij vrouwen is het veel ingrijpender op te opereren. De geslachtscellen komen niet verder dan de plaats waar de zaadleiders of eileiders zijn afgesloten. Bij castratie worden de zaadballen/eierstokken verwijderd. De klieren worden verwijderd die de hormonen maken. Daardoor verdwijnt na de castratie de lust van seks en veranderen de secundaire geslachtskenmerken. Dit gebeurt niet bij sterilisatie. Sterilisatie heeft geen invloed op de seksuele gevoelens. Het Rutgershuis is een instelling die zich bezighoud met seksualiteit. De mornig-after-pil verhindert de innesteling van een embryo in het baarmoederslijmvlies, door een menstruatie op te wekken. Een bijwerking is zware misselijkheid en overgeven. Als de menstruatie een tiental dagen is uitgebleven, kan een overtijdsbehandeling worden toegepast. Een arts zuigt bij deze behandeling de baarmoeder met een slangetje leeg. Abortus (miskraam) : als een embryo te vroeg door het lichaam wordt uitgedreven. Abortus provocatus : als de zwangerschap met opzet wordt afgebroken. Een zwangerschap van langer dan 12 weken mag niet meer worden afgebroken. De vrouw krijgt na het gesprek 5 dagen bedenktijd. Daarna neemt ze de beslissing. Bij een abortus wordt de baarmoeder leeggezogen. Abortus provocatus na 12 weken zwangerschap is alleen mogelijk in klinieken, die daar speciaal vergunning voor hebben. Na 22 weken zwangerschap mag de ingreep niet meer worden uitgevoerd. Anticonceptiemiddelen : Spiraaltje : voorkomt dat embryo zich kan innestelen. (=95%) De Pil : verhindert de werking van de geslachtshormonen. Daardoor treedt geen ovulatie op. (=99%) Pessarium : wordt in vagina geplaatst. Houdt spermacellen tegen. Wordt in combinatie met zaaddodende pasta gebruikt. (=95%) HET MANNELIJKE GESLACHTSORGAAN In zaadballen -> spermacellen geproduceerd. Bijballen -> opslaan van spermacellen. Zaadblaasjes / prostaatklier -> voegen vocht toe bij de spermacellen bij zaadlozing. Spermacellen en vocht -> sperma

Hoeveelheid sperma -> 3 ml, miljoenen spermacellen. Over eikel -> losse huid, voorhuid . Bij erectie -> eikel schuift uit voorhuid. Als een man een seksuele prikkel krijgt, dan lopen de zwellichaampjes in de penis vol met bloed. Hierdoor gaat : · De penis overeind staan. · De penis wordt stijf. = erektie. · Wordt de penis meestal groter. Door wrijving over de eikel wordt het transsport van de zaadcellen in werking gezet. De zaadcellen gaan dmv spiersamentrekkingen via de zaadleider omhoog. De prostaatklieren en de zaadblaasjes voegen vocht toe aan de zaadcellen, waardoor ze actief worden (=ze gaan met hun staart slaan). Als de zaadcellen via de urinebuis de penis verlaten, dan bereikt de man zijn orgasme (=hoogtepunt van seksuele gevoelens). Zaadlozing (ejaculatie) : het naar buiten komen van het sperma (zaadcellen + prostaatvocht + zaadblaasvocht). Urine is dodelijk voor de zaadcellen. Vandaar dat er maatregelingen zijn genomen om het contact tussen urine en zaadcellen te voorkomen. En wel : · tijdens de erektie zwelt de prostaat op en drukt de urinebuis dicht. · Tijdens het wrijven over de eikel lozen de voorvochtkliertjes voorvocht in de urinebuis. Het voorvocht reinigt de urinebuis van urineresten. Het voorvocht komt voor het sperma naar buiten. Voorvocht bevat al enige zaadcellen. De teelballen liggen bij een ongeboren jongetje nog in de buik. Vlak voor of na de geboorte zakken de teelballen naar beneden in de balzak (scrotum). Voor ongeveer het 12e jaar moeten de teelballen definitief in de balzak zitten, want dan begint de zaadcelproductie. De zaadcellen moeten namelijk bij 35”C gemaakt worden. Dus als de teelballen in het lichaam blijven zitten worden er verkeerde zaadcellen gemaakt. Tijdens de zaadcelproductie ontstaan ook de mannelijke geslachtshormonen, die zorgen voor de secundaire geslachtskenmerken, zoals : · okselhaar · schaamhaar · meer lichaamsbeharing (baard, borstkas) · bredere borstkas · meer spieren · lagere stem
zaadcel
1 = kop (bevat het erfelijke materiaal) 2 = hals (bevat mitochondrien) 3= staart (om zich voort te bewegen) HET VROUWELIJKE GESLACHTSORGAAN Vrouwelijke geslachtorganen -> voor groot deel in buikholte. In de buik -> vagina, baarmoeder, eileiders, eierstokken. Uitwendig zichtbaar -> grote-, kleine schaamlippen en clitoris. Wanneer vruchtbaar -> vanaf de puberteit tot aan de overgang. Follikel -> rijpt gemiddeld eens per maand in één van de eierstokken een eicel. Eicel komt vrij -> uit follikel = eisprong, ovulatie. Binnenkant baarmoeder -> slijmvlies. Tijdens menstruatie -> slijmvlies uit de baarmoeder. Menstruatiecyclus -> periode tussen menstruatie en menstruatie. Als een meisje geboren wordt liggen de eicellen al ‘voorgebakken’ in de eierstokken. Er komen geen nieuwe ‘voorgebakken’ eicellen meer bij. Dus als deze eicellen worden beschadigd komen er geen nieuwe. Van de voorgebakken eicellen komen ongeveer 400 tijdens het leven van de vrouw tot ontwikkeling en worden rijpe eicellen. Op ± 45-50 jarige leeftijd stopt de productie van rijpe eicellen. (=menopauze of overgang). Tijdens de productie van de eicellen ontstaan de vrouwelijke geslachtshormonen die zorgen voor
de secundaire geslachtskenmerken van de vrouw, dit zijn : · borsten · okselhaar · schaamhaar · vetlaagje onder de huid -> ronde vrouwelijke vormen · bekken breder
De ontwikkeling tot een rijpe eicel gaat als volgt : In de primaire follikel (voorgebakken eicel) ligt in het midden een cel, die uiteindelijk de eicel wordt. Tussen deze cel en de omringende cellen komt vocht. Zo ontstaat de oudere follikel. In het blaasje van de oudere follikel komt steeds meer vocht waardoor de follikel uitzet en de Graafse follikel wordt. De Graafse follikel blijft uitzetten en barst open. De eicel wordt dan ‘gelanceerd’. Dit noemt men eisprong of de ovulatie. Het deel van de follikel dat achterblijft in de eierstok heet het gele lichaam. De eicel wordt opgevangen door trechter. De eicel is nu ± 12-24 uur vruchtbaar. De bevruchting vindt dus ook plaats in dit (eerste) gedeelte. De eicel kan zichzelf niet verplaatsen en wordt dmv: · trilharen langs de eileider · spiersamentrekkingen in de eileider
voort bewogen. De reis door de eileider duurt ± 4 dagen. Na de ovulatie is het baarmoederslijmvlies gaan groeien. Dus als de eicel daar aankomt is er een zacht bedje voor haar. Als de eicel niet bevrucht is dan blijft de eicel ± 10 dagen in het slijmvlies zitten. Aan het eind van deze 10 dagen brokkelt het slijmvlies af en gaat via de vagina het lichaam uit. In het slijmvlies zit de eicel. Dit alles gepaard met bloedingen en duurt 4-5 dagen. We noemen dat de menstruatie of ongesteldheid. Als de eicel wel bevrucht wordt, dan begint de ontwikkeling in de eicel direct (dus al in de eileider). Ook nu is er baarmoederslijmvlies ontstaan. De bevruchte eicel gaat ook in het slijmvlies zitten. De eicel gaat zich stevig vastzetten in het slijmvlies, dat nu niet afbrokkelt. Er volgt dus geen menstruatie. Menstruatie : · eicel in eileider = 4 dagen · eicel in baarmoeder = 10 dagen · menstruatie periode = 5 dagen · vruchtbare periode = de rest ± 11 dagen. De hele ontwikkeling van de eicel (op bevruchting na) heeft dus niets met een geslachtsgemeenschap te maken. Wat gebeurt er bij vrouwen die seksueel geprikkeld worden ? · clitoris (5-10 mm) stroomt vol met bloed, en gaat overeind staan. · Klier van Burtholin scheidt vocht af, waardoor inbrengen vd penis makkelijker gaat. De vrouw bereikt haar orgasme door streling vd clitoris. Het orgasme uit zich door spiersamentrekkingen in de vaginawand. Na het orgasme stroomt het bloed uit de clitoris.