De Martinitoren

De eerste toren van ongv. 30 meter op die plek is gebouwd in Romaanse stijl. Deze is door blikseminslag verwoest. De tweede toren van ongeveer 45 meter was gebouwd van half steen en half hout en is ook door blikseminslag verwoest. De derde en huidige toren was 127 meter. Maar door brand door vreugdevuren op de toren vanwege de aftocht der Spaanse en Wallonische troepen is de toren ingestort tot 69 meter. Toen is hij gerestaureerd tot de huidige lengte van 97 meter. De Martinitoren is in laat-gotische stijl gebouwd. Ze bestaat uit drie vierkante geledingen en een achthoekige. Deze hebben allemaal een bakstenen kern. Aan de buitenkant zie je grijze en gele zandstenen. Drie torenomgangen met gotische siertorentjes vormen de omlopen van het stenen gedeeltje van de toren. Bovenop de achthoekige torenomgang staat sinds 1627 een houten, met koper beslagen renaissance spits. Oorspronkelijk ging de toren hier in steen verder tot een hoogte van 127 meter. Met deze hoogte moet de Martinitoren tot de hoogste torens van Europa behoord hebben. Ter vergelijking: de Domtoren in Utrecht is nu 112 meter hoog. Dat Groningen aan het eind van de vijftiende eeuw in staat was zo'n toren te bouwen heeft alles te maken met de rijkdom en macht van de stad in die tijd. De hoge toren moest daarvoor een symbool zijn. Maar het zegt ook iets over het hoge niveau van de bouwkunst in Groningen. De toren werd niet zo hoog omdat later Groningen in een moeilijke financiele positie bevond. Over wanneer de bouw van de Martinitoren klaar was is niet iedereen het eens, maar in 1982 herdacht de stad Groningen dat 500 jaar tevoren de bouw van de huidige Martinitoren was voltooid. Dit betreft het stenen gedeelte, twee vierkanten en een achtkant elk voorzien van een rijkbewerkte gotische trans of omloop. Het is gebouwd uit Bentheinier zandsteen. Het front van de toren bevat boven de ingang drie beelden, v.l.n.r. de (blinde) Bemlef, St.Martinus en Rudolf Agricola, drie bekende mannen die verbonden zijn aan de geschiedenis van Groningen. De naam 'd'Olle Grieze' die de toren nu heeft komt door de kleur van de toren. Samen met de gedeeltelijk uit hout gemaakte spits, is de toren 97 m hoog. Hij heeft een fundering van slechts drie meter diep. Vroeger was de fundering helemaal van koeiehuiden. Eeuwenlang is de toren ook als brandpost gebruikt. Tot aan het begin van deze eeuw diende de toenmalige torenwachter, Jan Koop Sjoerts, tevens als brandwachter. Hij moest elk kwartier in alle windstreken blazen op de brandhoorn, ten teken, dat alles veilig was. In rond 1578 goot Hendrik van Trier de 3 grote klokken die thans in de toren hangen. Eigenlijk moesten dit er 10 zijn, maar de stad was door de oorlog zo slecht bij kas dat Van Trier maar 3 klokken goot zonder hiervoor een cent te ontvangen. De klokken werden door paarden en ezels in de toren gehesen en kwamen oorspronkelijk aan rechte assen te hangen. Als men toendertijd de Salvatorklok - van 8000 kg - wilde luiden dan waren daar 12 mensen voor nodig. Tegenwoordig hangen alle klokken aan krukassen wat het luiden gemakkelijk maakt.