lesbrief 1 4H Internationale Handel

Economie lesbrief
internationale handel

H.1 Nederland Handelsland

Par 1.1 Uitvoer en Invoer
Internationale handel
└> handel tussen landen.

Import of Invoer
└> de waarde van de verhandelde goederen en/of diensten die aan het buitenland verkocht worden.
Importvolume
└> het aantal verhandelde goederen naar het buitenland
Importoverschot
└> de waarde van de invoer is groter dan de waarde van de invoer.

Export of Uitvoer
└> de waarde van de verhandelde goederen en/of diensten die het buitenland aan ons verkoopt.

Exportvolume
└> het aantal verhandelde goederen van het buitenland naar ons
Exportoverschot
└> de waarde van de uitvoer is groter dan de waarde van de invoer.

Uitvoersaldo of Exportsaldo
└> het verschil tussen de waarde van de uitvoer en de waarde van de invoer.

De groei van de wereldeconomie word gemeten aan de hand van de groei van de nationale productie van alle landen in de wereld.
De groei van de wereldhandel geeft aan met hoeveel procent de waarde van de internationale handel van alle landen in een jaar is verandert.

Par 1.2 Waarom Handel?
Concurrentiepositie
└> wordt bepaald door 1. productiekosten (loon, machines)
2. kwaliteit
Lage productiekosten en hoge kwaliteit van de productie bezorgen een land een sterke internationale concurrentiepositie.

Innovatie
└> investeringen in betere en modernere kapitaalgoederen zoals machines.

Internationale handel of internationale ruil

└> landen importeren producten die goedkoper in andere landen gemaakt kunnen worden en exporteren producten die zij zelf goedkoper kunnen maken.

Waarom internationale handel?
1) omdat landen bepaalde producten niet zelf hebben (soms kunnen ze, ze wel maken maar kopen ze dat toch in een ander land)
2) het product kan in een ander land vaak goedkoper gemaakt worden dan in eigen land

Internationale arbeidsverdeling
└> verschillende landen leggen zich toe op verschillende producten

Specialiseren
└> oorzaak: verschillen in internationale concurrentiepositie

Concurrentiepositie hangt af van
1) Natuurlijke omstandigheden → klimaat, aanwezigheid van grondstoffen.
2) Technische ontwikkelingen → loonkosten per product *
└> *als de loonkosten in een land laag zijn kan een product goedkoper gemaakt worden en dus tegen een lagere prijs op de markt gebracht worden.
→ kwaliteit van de productie
└> verhouding tussen prijs en kwaliteit

3) Infrastructuur → havens, wegen, luchthavens, telecommunicatie

Concurrentiepositie verbeteren door
1) inzetten van machines
2) verbeteren van de organisatie binnen een bedrijf
3) betere scholing

* Loonkosten per product
└> hangt af van de loonkosten per arbeider en de arbeidsproductiviteit.

Arbeidsproductiviteit
└>gemiddelde productie per werknemer per gewerkte tijdseenheid

Par 1.3 Nederland, een open economie
Wanneer je kijkt hoe open een economie is, is het niet zinvol om naar de export en importcijfers te kijken. Je moet kijken naar de export en importcijfer in verhouden tot het nationaal inkomen (= nationaal product). Dat doen we met export en importquotes

Exportquote
└>waarde export : nationaal inkomen x 100%

Importquote

└>waarde import : nationaal inkomen x 100 %

Waarom hebben kleine landen vaak een opener economie dan groter landen
1) kleine landen hebben vaak maar een soort klimaat en bodemgesteldheid waardoor ze niet veel verschillende goederen kunnen produceren
2) schaalvoordelen ontbreken.
└> Schaalvoordelen: hoe meer je produceert per eenheid hoe goedkoper het wordt. Dat zijn dus
Constante kosten: kosten die afhankelijk zijn van de geproduceerde hoeveelheid.
3) slechte vervoersmogelijkheden , ruig landschap → beperkte mogelijkheid import en export
4) regering wil zoveel mogelijk onafhankelijk zijn van andere landen (vaak communistische landen)

Hoe meer open een economie is hoe afhankelijker zo’n land is van de ontwikkelingen in het buitenland

Par 1.4 De betalingsbalans
Diensten
└> bv. vervoer, toerisme

Betalingsbalans
└>een geordend overzicht van alle inkomsten en uitgaven van een land met betrekking tot het buitenland in een jaar

1 lopende rekening
└>de waarden van de handel in goederen en diensten van een land weergegeven.

De export is ontvangst omdat er geld ontvangen wordt.
De import is uitgaven omdat er geld uitgegeven wordt.

Overschot op de lopende rekening
└> je exporteert meer dan je importeert

Tekort op de lopende rekening
└> je importeert meer dan je exporteert

2 kapitaalrekening
└>de investeringen, leningen en beleggingen.

kapitaalexport
└>geld van Nederland vloeit naar het buitenland.

kapitaalimport
└>geld vloeit van het buitenland naar Nederland

Materieel saldo
└> voorraad internationale betaalmiddelen

Goud en deviezenvoorraad
└> voorraad internationale betaalmiddelen

Deviezen
└> internationaal geaccepteerde valuta’s zoals euro’s, dollars, yens

VS:
1) groot tekort op lopende rekening: importeren veel meer dan ze exporteren
2) buitenland leent geld aan de VS er vloeit kapitaal naar de VS en zo krijgen ze toch een overschot

3) omdat de VS importeert kunnen andere landen produceren en is er dus werkgelegenheid
4) veel ontwikkelingslanden hebben een tekort op de lopende rekening en kunnen de schulden moeilijker afbetalen dan de VS.
5) Japanse betalingsbalans heeft tegenovergestelde van VS. Juist een enorm overschot
6) de EU heeft als geheel een overschot op de lopende rekening.

De toename van binnenlandse bestedingen vergroot de import en beïnvloedt het saldo op de lopende rekening

Par 1.5 De overheid en de betalingsbalans

Export bevorderen:
1) loonmatiging: de loonkosten per product dalen en de prijzen kunnen laag worden gehouden. Loonmatiging matigt de import, overschot houden op de lopende rekening.
2) handelsmissies, staatsbezoeken met als doel om productieopdrachten in de wacht te slepen
3) innovatie: het vernieuwen productie en productieprocessen
4) goede infrastructuur

Multinationals
└> bedrijven met productievestigingen in verschillende landen
waarom? 1. kostenbesparing

2. internationale handelsbelemmeringen omzeilen
3. verzekerd van stabiele toevoer van grondstoffen

Kunnen:
1. de oorzaken van internationale arbeidsverdeling beschrijven en verklaren.
2. uitleggen waarom kleine landen vaak een meer open economie hebben dan grote landen.
3. exportquote en importquote berekenen.
4. uitleggen dat open economieën afhankelijk zijn van economische ontwikkelingen in het buitenland.
5. een betalingsbalans bestaand uit lopende rekening en kapitaalrekening interpreteren.
6. het saldo van de lopende rekening, het saldo van de kapitaalrekening en het materiële saldo van de totale betalingsbalans aflezen.
7. met behulp van gegevens over handel in goederen en diensten en de export en import van kapitaal een betalingsbalans van een land opstellen.
8. het verband tussen het saldo van de betalingsbalans en de verandering van het goud- en deviezenvoorraad uitleggen1
9. de voordelen en aandelen van overschotten en tekorten op de lopende rekening respectievelijk kapitaalrekening beschrijven en toelichten.

10. de verschillende vormen van overheidsbeleid t.a.v. de betalingsbalans omschrijven.
11. uitleggen waarom multinationals vestigingen in andere landen hebben.

H.2 Wisselkoersen

Par 2.1 De hoogte van de wisselkoers

Wisselkoers
└> prijs van een munt in het buitenland

Valutamarkt
└> het geheel van vraag en aanbod van valuta’s

Appreciatie
└> stijging van de wisselkoers als gevolg van veranderingen in vraag en aanbod
└> kan leiden tot een lagere export en hogere import
Depreciatie
└> daling van de wisselkoers als gevolg van veranderingen in vraag en aanbod
└> kan leiden tot een hogere export en lagere import

De oorzaak van een grotere export is meestal een betere concurrentiepositie door lagere prijzen en/of betere kwaliteit van producten. Ook een grotere import heeft met verandering van prijzen en kwaliteit van producten te maken.
De export en import van goederen en diensten hebben betrekking op de lopende rekening van de betalingsbalans.

Import en export van kapitaal zijn van invloed op de hoogte van de wisselkoers.

Valutaspeculatie
└> het beleggen in een valuta met het oog op koerswinst

Internationale beleggers
└> held beleggen met 2 doelen voor ogen; hoge rente en koerswinst

Zoals je ziet leiden de ontvangsten op de betalingsbalans (lopende rekening en kapitaalrekening) tot vraag naar euro;’s op de valutamarkt en uitgaven op de betalingsbalans tot aanbod van euro’s op de valutamarkt. Een tekort op de betalingsbalans, waarbij de uitgaven de ontvangsten overtreffen zal kunnen leiden tot een lagere wisselkoers. De vraag naar de munt op de valutamarkt is immers kleiner dan het aanbod.

Par 2.2 Wisselkoersen, handel en werkgelegenheid.

Veranderingen van wisselkoersen hebben invloed op de omvang van internationale handen, en daarmee op productie en werkgelegenheid.

Par 2.3 Wisselkoersen en prijzen.

Inflatie
└> stijging van het algemeen prijspeil

Wisselkoersveranderingen zijn van invloed op de omvang van export en daarmee op de binnenlandse productie en werkgelegenheid.
Tevens bleek de invloed van wisselkoersveranderingen op de prijzen van importgoederen en daarmede op het binnenlandse prijspeil.
Schommelingen van wisselkoersen geven ook onzekerheid voor exporteurs en importeurs. Dat kan leiden tot onverwachte verliezen.


Stabiele wisselkoers
└> de wisselkoers schommelt niet of nauwelijks

Overbesteding
└> er wordt veel geproduceerd en er zijn veel mensen aan het werk. Er is nauwelijks werkloosheid en de bestedingen zijn hoor. Hierdoor kan inflatie ontstaan.

Wanneer de vraag naar producten groter is dan de productiecapaciteit aankan, stijgen de prijzen. In zo’n situatie is een daling van de bestedingen gewenst. Een verhoging van de rentestand om wisselkoers te versterken is dan ook goed voor de binnenlandse economische situatie omdat die hogere rentestand de bestedingen doet afnemen.

Onderbesteding
└> lage besteding dus lage productie.
Productiecapaciteit is niet volledig bezet. Hierdoor kunnen lang niet alle mensen aan de slag. Er is dus werkloosheid. Een rentestijging zal er dan voor zorgen dat de bestedingen nog meer dalen en de werkloosheid verder groeit.

Kunnen
1. uitleggen hoe de prijzen van valuta’s (=wisselkoersen) gevormd worden.
2. uitleggen wat de gevolgen zijn van veranderingen van wisselkoersen (appreciatie of depreciatie) voor concurrentiepositie, omvang van import en export, werkgelegenheid en prijspeil.
3. uitleggen wat de gevolgen zijn van veranderingen va het prijspeil voor concurrentiepositie en wisselkoers.

4. het verband uitleggen tussen de veranderingen op de betalingsbalans en veranderingen van de wisselkoers.
5. de gevolgen uitleggen van renteverandering voor wisselkoers.
6. het nu van stabiele wisselkoersen uitleggen, evenals de nadelen van schommelende wisselkoersen.

H.3 Economische integratie

Par 3.1 Vrijhandel en Protectie
Economische integratie
└>het samengaan en samenwerken van landen op economisch terrein

Vrijhandel
└> de internationale handel word niet belemmerd

Tarifair
└> protectionisme d.m.v. heffingen en subsidiëring -> invoerrechten

Non-tarifair
└> protectie in de vorm van eisen en regels -> invoercontineteringen, het stellen van
kwaliteitseisen en uitgebreide douanecontroles etc.

Protectionimse
└> het beschermen van de eigen economie door invoerbelemmeringen en/of uitvoersubsidies.

Protectie
└> omvat de maatregelen die een land neemt in het kaer van een protectionistische politiek

Bij protectie zijn de volgende tarifaire en non-tarifaire, maatregelen mogelijk:
1. invoerrechten: er wordt een tarief geheven op importproducten. Hierdoor worden importproducten duurder en kunnen deze dus minder goed concurreren op de binnenlandse markt.
2. invoercontinentering ofwel quotering: er mag per jaar slechts een bepaalde hoeveelheid van een product worden ingevoerd.
3. kwaliteitseisen: er worden kwaliteitseisen gesteld waaraan buitenlandse producten niet en buitenlandse producten wel voldoen. Op grond van die eisen worden dan buitenlandse producten geweigerd op de binnenlandse markt.
4. subsidiëring van de binnenlandse productie: door binnenlandse producenten subsidies te geven kunnen deze goedkoper produceren en lagere prijzen vragen waardoor ze beter kunnen concurreren. (in Nederland met name boeren, en ook Philips)
5. subsidiëring van de export: hierdoor kan je producten goedkoper in het buitenland aanbieden. Op deze manier worden Europese landbouwproducten goedkoper op de wereldmarkt gebracht.

Reden voor protectie:
1. bescherming van de binnenlandse werkgelegenheid
2. beschermen van beginnende industrieën
3. bewaren van onafhankelijkheid
4. tegenmaatregel tegen het protectionisme van anderen. Zo’n handelsoorlog kan nadelig zijn voor alle partijen

par 3.2 De Europese Unie

EMU = Economische en Monetaire Unie
└>De Economische en Monetaire Unie werd opgericht om het economisch en monetair beleid van de EU-lidstaten te harmoniseren met het oog op de invoering van de euro als eenheidsmunt

Om een monetaire unie te beginnen:

1. mogen de verschillende landen niet teveel van elkaar verschillen
2. de inflatie mag niet teveel uiteenlopen

Europese unie
└> samenwerking tussen Europese landen

Kunnen
1. uitleggen dat vrijhandel in theorie tot de grootst mogelijke welvaart leidt
2. uitleggen waarom landen overgaan tot protectionisme
3. de vormen van protectionisme voor prijzen en welvaart
4. de gevolgen uitleggen van protectionisme voor prijzen en welvaart.
5. uitleggen dat protectionimse tot een handelsoorlog kan leiden
6. uitleggen waarom gestreefd wordt naar een meer economische en monetaire samenwerking in europa
7. uitleggen waarom landen een monetaire unie kunnen vormen wanneer de inflatiepercentages onderling niet te veel verschillen