Asielzoekers in Nederland

Voorwoord: Dit werkstuk gaat over de stroom vluchtelingen die naar Nederland kwam. Ik heb daarbij de volgende hoofdvraag bedacht: Was de sterke stijging van de komst van vluchtelingen in de afgelopen 10 jaar naar Nederland onvermijdelijk? Maar ik kon natuurlijk niet zomaar een antwoord op de hoofdvraag geven. Daarom heb ik de volgende deelvragen bedacht: 1. Wat was de belangrijkste reden dat vluchtelingen vluchtten? 2. Waarom vluchtten die vluchtelingen naar Nederland? (Waarom niet naar een ander land?) 3. Hoe stond Nederland bekend in het buitenland? (Wat was het imago van Nederland?) 4. Wat is het verschil tussen het aantal vluchtelingen dat asiel aanvraagt tussen 1993-2003 en de tijd tot 1993? Ik heb eerst een onderwerp bedacht en daarbij degene die ik kon interviewen. Toen heb ik de hoofdvraag bedacht en daarbij de deelvragen. Ik heb mijn interview afgenomen en verdere informatie gezocht op het internet en mijn vader heeft een krantenartikel meegenomen van zijn werk waarvan hij dacht: “Daar kan ze wel wat mee voor haar werkstuk.” Ik kon inderdaad wel wat met dat krantenartikel. Ik heb hem ook bijgevoegd zodat u het ook kunt lezen. (Als u daar behoefte aan hebt.) Ik heb in mijn artikel zoveel mogelijk antwoord proberen te geven op mijn deelvragen en hoofdvraag. Volgens mij is dat ook aardig gelukt. Inleiding: Vluchtelingen bestaan al sinds dat er mensen zijn. Al in de oertijd werden stammen verjaagd, die dan ergens anders een eigen plek moesten zien te vinden, weg van de ‘gevaarlijke’ stam. Toen gold het recht van de sterkste. Ook later vluchtten mensen nog steeds weg. Vooral met oorlogen was (is) de stroom van vluchtelingen erg groot. Maar mensen vluchten ook om andere soorten redenen. Ik wilde weten wat die redenen waren (zijn) en heb een medewerker van het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA), geïnterviewd. Op de vraag: “Was de sterke stijging van de komst van vluchtelingen in de afgelopen 10 jaar naar Nederland onvermijdelijk?” zijn verschillende antwoorden mogelijk. Je kunt kijken naar het aantal vluchtelingen wat hier asielaanvraag kwam doen, of die misschien naar een ander land hadden kunnen gaan. Maar je kunt ook kijken naar de aanleiding waarvóór die mensen vluchtten, of je daar iets tegen had kunnen doen. Ik ga proberen antwoord op die vraag te geven met behulp van de antwoorden van mijn geïnterviewde persoon, Alwy Roelofs.
Artikel: Pas in 1985 was er in Nederland een beweging (voorloper van het COA) die zich bezig hield met het opvangen van vluchtelingen. Dat is best vreemd, want Nederland is altijd al een land geweest waar veel buitenlanders zich wilden vestigen. Dit komt volgens Alwy vooral omdat Nederland een rijk, westers land is dat bekent staat als een tolerant land met aardige inwoners die graag mensen willen helpen die het moeilijker hebben dan wijzelf. Ze willen dat iedereen een goed leven heeft en niet hoeft om te komen van de honger of dat hun leven verpest wordt door oorlogen. Zeker als het gaat om kinderen, Nederlanders wensen alle kinderen een goede toekomst. Daarom is het ook niet zo gek dat de vluchtelingen naar Nederland vluchtten, in plaats van naar een ander rijk, westers land. Want rijke, westerse landen zijn er wel meer. Maar er is er maar één die zoveel vluchtelingen toelaat. En dat is Nederland! Maar tussen 1995 en 2001 hadden zoveel mensen in kansarme landen van de kansen in Nederland gehoord dat de toestroom van vluchtelingen bijna niet meer te stoppen was. (De flinke toestroom van vluchtelingen kwam ook door een groot aantal (burger)oorlogen in die tijd.) Nederland was ook verplicht deze mensen toe te laten. In 1951 had Nederland immers een verdrag getekend waar het volgende in staat: “Geen der verdragsluitende staten zal op welke wijze dan ook een vluchteling uitzetten of terugleiden naar de grenzen van een grondgebied waar zijn leven of vrijheid bedreigd zou worden op grond van ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of politieke overtuiging.” Dit verdrag is in totaal door meer dan honderd landen ondertekend. Als je het hebt ondertekend, ben je ook verplicht je aan het verdrag te houden. Dus aan de hand van dit verdrag was de sterke stijging van de komst van asielzoekers naar Nederland onvermijdelijk. Maar als je naar de redenen kijkt waarom de mensen vluchtten, had er wél wat aan veranderd kunnen worden. Alwy Roelofs: “Omdat ze werden vervolgd om hun mening, geloof, politiek, ras en/of afkomst. Maar ook om economische redenen. Dat ze geen toekomst meer zagen in hun eigen land. Voor henzelf of voor hun kinderen. Geen toekomst in werk, geld, huis. Dat zijn de belangrijkste redenen waarom mensen uit hun eigen land vluchtten. Je laat niet zomaar je huis en je ‘alles’ achter. Dan moet daar echt wel een goede reden voor zijn.” Dus er zouden minder vluchtelingen hebben kunnen komen. Maar dan had er in het land van herkomst wat hadden moeten veranderen. Ofwel geen oorlog, ofwel anders omgaan met mensenrechten, ofwel genoeg voedsel hebben zodat mensen niet verhongeren. Maar aan dat laatste konden (en kunnen) kansarme landen niet voldoen. Die hebben niet genoeg geld om de hele bevolking van voedsel te kunnen voorzien. Dus hadden wij, als westers land, genoeg hulp moeten geven. We hadden (meer) geld moeten doneren. Of meer mensen moeten sturen. Maar eigenlijk had dat niet veel geholpen. De meeste vluchtelingen kwamen (komen) uit gebieden waar het oorlog is. Bijvoorbeeld: De meeste vluchtelingen die in een asielzoekerscentrum zitten kwamen uit Irak, Afghanistan, Angola, Azerbajdzjan en Iran. In deze landen is er nog niet zo heel lang oorlog geweest, of nog steeds oorlog (of conlicten). Irak voerde oorlog met Iran (en de golfoorlog). In Afghanistan nam de Taliban de macht over, niet veel mensen waren het met de Taliban eens en liepen daardoor gevaar. In Angola was een guerrillaoorlog aan de gang. In Azerbajdzjan was er rond 1988 het conflict Nagorno-Karabach. Dus om minder asielzoekers te krijgen in ons land moeten we de oorlogen stoppen. Maar waarom zouden er minder asielzoekers naar Nederland moeten komen? Volgens Alwy hoeft dit niet. Hij zegt: “Als mensen vluchten, hebben ze waarschijnlijk een reden daarvoor en moeten we ze ook toelaten. Ze vluchten niet voor niets. Als Nederland een vluchtelingenverbod doet (geen vluchtelingen meer toelaat), dan vluchten de mensen wel naar een ander land dat wél vluchtelingen toelaat. Zoals in een krantenartikel staat uit de Volkskrant van 11 november 2002: “Het totale aantal asielzoekers dat jaarlijks naar Europa komt is zo’n beetje constant (400 duizend, red.) Dat maakt het asielprobleem vooral een verdeelprobleem.” Elk jaar schommelt het aantal asielzoekers dat een land binnenkomt weer. Elk jaar zijn weer andere landen ‘populair’ om naartoe te gaan als asielzoeker en worden juist andere landen weer minder ‘populair’. Hetzelfde artikel uit de Volkskrant over waarom een asielzoeker een bepaald land kiest om asiel aan te vragen: “Lang is gedacht dat historische banden een rol spelen...Uiteindelijk kan de asielzoeker het niet schelen in wat voor een land het terecht komt, als het er maar veilig is...Dus asielzoekers gaan naar het land waar ze de meeste kans hebben om toegelaten te worden.” Dus als je dit artikel leest had je wel kunnen vermijden dat er zoveel mensen de afgelopen 10 jaar een asielaanvraag deden. Het is een kwestie van ‘gewoon’ de balk wat hoger leggen. Maar wat nu als Nederland dat ook echt had gedaan, de balk wat hoger leggen. Wat was Nederland ermee opgeschoten? Volgens Alwy helemaal niets: “Nederland zou een saai land worden. Niet meer veel verschillende culturen, talen, eten. En het heeft ook gevolgen voor de Nederlandse cultuur. Als je met veel verschillende culturen in aanraking komt, besef je meer over je eigen cultuur, hoe belangrijk die voor je is, je gaat je eigen cultuur meer waarderen.” Dus uiteindelijk had je de sterke stijging van de komst van vluchtelingen in de afgelopen 10 jaar naar Nederland wel kunnen vermijden. Op verschillende manieren zelfs. Maar Nederland zou er niet veel mee opgeschoten zijn. Het zou haar status van multiculturele samenleving dan misschien zelfs nooit gekregen hebben. En die asielzoekers? Die zouden heus nog wel gevlucht zijn. Alleen zouden ze naar een ander land zijn gegaan. Of de mensen zouden hier in Nederland aangekomen, ontzettend teleurgesteld zijn gesteld omdat ze misschien zo weer terug gestuurd zouden worden naar waar ze vandaan kwamen terwijl het daar gevaarlijk had kunnen zijn. Maar ook als mensen al eerst een hele tijd in Nederland geleefd hebben in een asielzoekerscentrum zijn ze al heel vaak teleurgesteld. Volgens Alwy is het namelijk geen pretje om in een asielzoekerscentrum te wonen. Hij verteld: “Stel je voor… Je bent op vakantie naar het buitenland (bv. Italië). Je komt daar in een bungalowpark met allemaal kleine huisjes die (te) dicht op elkaar staan. Je moet zo’n klein huisje delen met een familie (4 personen) van het platteland van Friesland (Toevallig, omdat ze uit hetzelfde land komen als jij), terwijl je zelf met je familie (ook 4 personen) uit hartje Amsterdam komt. Er is maar één televisie in het huisje en die andere familie vindt de programma’s waar jullie naar kijken maar niks, en ook andersom is dat zo. Ook komt er zo af en toe iemand bij jou voor de deur kijken of je misschien zijn fiets voor jouw deur hebt staan. Als je buiten het bungalowpark komt, kijkt iedereen uit het dorp je na. En dan wil je boodschappen doen, maar die winkels daar zijn nooit open als je denkt dat ze wél open zijn. En áls je dan al bij de winkel komt, kun je je eigen boodschappen héél moeilijk betalen; je hebt niet genoeg geld. En je kunt er niemand verstaan. Ze spreken allemaal een andere taal en verwachten van jou dat je die taal al geleerd had vóórdat je daar kwam. Kortom: Alles valt tegen. Zelfs het weer is niet wat je verwacht had! En als allerergste: je weet niet wanneer je daar weg moet, óf je daar weg moet, waar je dan heen moet. Je weet niets over je toekomst, alles is onzeker.” Dus eigenlijk wordt je als asielzoeker voortdurend teleurgesteld door alles en iedereen. Maar als de asielopvang in andere Europese landen beter was, en dat was bekend geworden bij vluchtelingen, waren ze misschien ook niet naar Nederland gevlucht. Je zult het nooit weten. Maar ik weet bij mezelf: “Je kunt nooit genoeg mensen helpen!” Conclusie: Was de sterke stijging van de komst van vluchtelingen in de afgelopen 10 jaar naar Nederland onvermijdelijk? Nee, de stijging had best voorkomen kunnen worden. Nederland had zich bijvoorbeeld meer kunnen bemoeien met vredesonderhandelingen in bepaalde oorlogsgebieden. Het had kunnen proberen om oorlog zoveel mogelijk te voorkomen. Dan hadden er minder mensen hoeven vluchten. (Voorkomen is altijd beter dan genezen.) Ook had Nederland de eisen hoger kunnen stellen om als asielzoeker toegelaten te worden in Nederland. Dan hadden minder mensen in Nederland een asielaanvraag gedaan en hadden er minder mensen een status gekregen. Dan had Nederland ook minder asielzoekers gehad. Dus de stijging van komst van vluchtelingen in de afgelopen 10 jaar naar Nederland had best voorkomen kunnen worden. Alleen de vraag blijft: “Was Nederland er iets mee opgeschoten?” Interview in vraagantwoord versie: 1.a. Kunt u een paar belangrijke redenen noemen waarom vluchtelingen weg gingen uit hun eigen land? Omdat ze werden vervolgd om hun mening, geloof, politiek, ras en/of afkomst. Maar ook om economische redenen. Dat ze geen toekomst meer zagen in hun eigen land. Voor henzelf of voor hun kinderen. Geen toekomst in werk, geld, huis. b. Zijn die redenen in de loop der jaren nog veranderd? Nee, niet wezenlijk. Maar de laatste tien jaar zijn er wel meer vluchtelingen voor hun toekomstkansen naar hier gekomen. 2.a. Weet u waarom die vluchtelingen juist naar Nederland vluchtten en niet naar een ander land? Dit is een land waar je toekomstkansen hebt. Dus economische mogelijkheden. - Maar waarom dan niet naar een ander West-Europees land? Omdat Nederland een tolerant land is. Het heeft ook altijd al vluchtelingen toegelaten. Ook in de eerste wereldoorlog al. b. Is de verhouding tussen het aantal vluchtelingen dat naar Nederland vluchtte en degene die naar een ander land vluchtten veranderd in der loop der jaren? Ja, tot 5 jaar geleden groeide het aantal vluchtelingen dat naar ons land vluchtte. Zowel in verhouding met andere landen als in absolute aantallen. Maar vanaf ongeveer 3 jaar geleden daalt het aantal vluchtelingen weer. Zowel in verhouding met andere landen als in absolute aantallen
3.a. Vindt u dat er de laatste jaren te veel vluchtelingen naar Nederland zijn gekomen? Waarom wel/niet? Ja, ik vind dat er teveel vluchtelingen naar Nederland zijn gekomen. Maar om een andere reden dan je zou denken. Namelijk: Omdat ze een reden hebben om te vluchten. Er zouden geen redenen moeten zijn om te vluchten. Dus er moet ergens anders wat veranderd worden om hier minder vluchtelingen te krijgen. b. Zouden er meer vluchtelingen naar een ander land dan Nederland moeten vluchten? Waarom wel/niet? Nee, als ze vluchten, hebben ze waarschijnlijk een reden daarvoor en moeten we ze ook toelaten. Ze vluchten niet voor niets. 4. Wat zou het verschil zijn volgens u als er (nog) minder vluchtelingen naar Nederland zouden zijn gevlucht? Zou er een verschil zijn? Ja, ik denk dat er wel een verschil zou zijn. Namelijk: Nederland zou een saai land worden. Niet meer veel verschillende culturen, talen, eten. En het heeft ook gevolgen voor de Nederlandse cultuur. Als je met veel verschillende culturen in aanraking komt, besef je meer over je eigen cultuur, hoe belangrijk die voor je is, je gaat je eigen cultuur meer waarderen. 5. Wat zou het verschil zijn volgens u als er (nog) meer vluchtelingen naar Nederland zouden zijn gevlucht? Zou er een verschil zijn? Dat veel Nederlanders (nog) meer een gevoel van onbehagen krijgen. Dit krijg je namelijk als er iets onbekends op je af komt. Dan voelt het bedreigend. Dus hoe meer vreemde culturen, hoe meer het gevoel van onbehagen en hoe meer haat tegen buitenlanders. 6.a. Weet u hoe Nederland bekend stond in het buitenland? Wat was het imago van Nederland? Nederland stond/staat bekend als een tolerant land met aardige inwoners. En dat de inwoners handelaars zijn. Maar ook als nat en koud land. b. Klopte dit imago volgens u? Waarom wel/niet? Ja, volgens mij is dit wel waar. Ik vind dat Nederlanders over het algemeen heel erg open staan voor andere mensen met andere culturen. Nederlanders zijn over het algemeen ook wel tolerant. Maar dat laatste tot een bepaalde grens. We laten niet alles toe. Als extra vraag na de opmerking op het al eerder ingeleverde deel: 7. Hoe is het leven in een asielzoekerscentrum? Verschrikkelijk! Stel je voor… Je bent op vakantie naar het buitenland (bv. Italië). Je komt daar in een bungalowpark met allemaal kleine huisjes die (te) dicht op elkaar staan. Je moet zo’n klein huisje delen met een familie (4 personen) van het platteland van Friesland (Toevallig, omdat ze uit hetzelfde land komen als jij), terwijl je zelf met je familie (ook 4 personen) uit hartje Amsterdam komt. Er is maar één televisie in het huisje en die andere familie vindt de programma’s waar jullie naar kijken maar niks, en ook andersom is dat zo. Ook komt er zo af en toe iemand bij jou voor de deur kijken of je misschien zijn fiets voor jouw deur hebt staan. Als je buiten het bungalowpark komt, kijkt iedereen uit het dorp je na. En dan wil je boodschappen doen, maar die winkels daar zijn nooit open als je denkt dat ze wél open zijn. En áls je dan al bij de winkel komt, kun je je eigen boodschappen héél moeilijk betalen; je hebt niet genoeg geld. En je kunt er niemand verstaan. Ze spreken allemaal een andere taal en verwachten van jou dat je die taal al geleerd had vóórdat je daar kwam. Kortom: Alles valt tegen. Zelfs het weer is niet wat je verwacht had! En als allerergste: je weet niet wanneer je daar weg moet, óf je daar weg moet, waar je dan heen moet. Je weet niks over je toekomst, alles is onzeker. Achtergrondinformatie: In- en uitstroom centrale opvang* 1994 tot 1 november 2004

jaar instroom uitstroom
1994 45.212 39.772
1995 25.762 29.166
1996 19.870 20.162
1997 31.331 23.206
1998 42.019 24.631
1999 38.227 27.340
2000 33.634 19.940
2001 25.273 19.625
2002 12.916 26.936
2003 8.529 25.329
2004 4.494 14.087
Bezetting centrale opvang* 1994 tot en met 1 november 2004
1994 32.809
1995 30.166
1996 29.800
1997 37.720
1998 54.070
1999 64.771
2000 78.246
2001 83.801
2002 69.618
2003 52.780
2004 op 1 november 42.986
Bezetting centrale opvang* naar leeftijdsgroep op 1 november 2004
leeftijdsgroep mannen vrouwen totaal
00 - 19 jr. 7.642 6.746 14.388
20 - 29 jr. 8.176 4.051 12.227

30 - 39 jr. 5.791 3.693 9.484
40 - 59 jr. 3.455 2.514 5.969
60+ 397 521 918
totaal 25.461 17.525 42.986
Top 5 nationaliteiten bezetting centrale opvang* op 1 november 2004
Irak 4.927
Afghanistan 4.231
Angola 2.722
Azerbajdzjan 2.895
Iran 2.418
Overig 25.793
totaal 42.986
Instroom AMA's van 2000 tot 1 november 2004
2000 6.098
2001 5.631
2002 2.685
2003 1.017
2004 tot 1 november 365
Top 5 nationaliteiten bezetting AMA's op 1 november 2004
Angola 108
China 60
Irak 44
Afghanistan 53
Somalië 29
Overig 309
totaal 603
Bezetting verblijfsgerechtigden in de centrale opvang* van 1 januari 2004 t/m 1 november 2004
1 januari 2004 5.362
1 februari 2004 4.977

1 maart 2004 4.594
1 april 2004 4.303
1 mei 2004 3.930
1 juni 2004 3.519
1 juli 2004 3.233
1 augustus 2004 3.013
1 september 2004 3.024
1 oktober 2004 2.812
1 november 2004 2.981
Asielzoeker of vluchteling? Twee termen die vaak door elkaar gebruikt worden. Toch zijn er belangrijke verschillen: Asielzoeker
Asielzoekers hebben hun land om uiteenlopende redenen verlaten. Er is nog niet vastgesteld of ze voldoen aan de vereisten voor een asielstatus. De bekendste grond voor een asielstatus (maar niet de meest voorkomende) is het erkende vluchtelingenschap. Daarnaast krijgt een asielzoeker een status als hij: - in eigen land het risico loopt te worden onderworpen aan een onmenselijke behandeling (bijv. marteling) - bepaalde traumatische ervaringen heeft waardoor hij niet terug kan naar zijn land niet terug kan naar zijn land omdat de algemene situatie te onveilig is om iemand te laten terugkeren. Vluchteling
Een vluchteling is iemand die zijn land verlaat omdat hij ‘gegronde redenen’ heeft om in zijn land van herkomst te vrezen voor vervolging vanwege: - ras - godsdienst - nationaliteit - politieke overtuiging - behoren tot een bepaalde sociale groep

Tijd: 1985: asielzoekers worden op basis van internationale verdragen en de daaruit voortvloeiende nationale wetgeving onder het toenmalige ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur centraal opgevangen door de voorlopers van het COA. 1994: de verantwoordelijkheid voor de opvang van asielzoekers is opgedragen aan het COA en de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het toelatingsbeleid is belegd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De staatssecretaris van Justitie is verantwoordelijk voor het totale asielbeleid (opvang en toelating). 1995-2001: het COA groeit sterk. Vanwege een groot aantal brandhaarden in de wereld komen veel asielzoekers naar Nederland. Het COA heeft moeite aan de grote vraag naar opvangplaatsen te voldoen. Als in 2001 de Vreemdelingenwet 2000 wordt ingevoerd verblijven ruim 80.000 asielzoekers in de opvang en werken ruim 4000 medewerkers en even zoveel vrijwilligers bij het COA. 2002: als gevolg van de invoering van de Vreemdelingenwet 2000 daalt de vraag naar opvangplaatsen. Noodgedwongen sluit het COA opvanglocaties en moeten personeelsleden de organisatie verlaten. Sinds de zomer van 2002 is de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie verantwoordelijk voor het asielbeleid. 2003: het COA krijgt van het ministerie van Justitie de opdracht het aantal opvangplaatsen te reduceren tot 20.000 in 2005. Het gaat hierbij om zestienduizend structurele plaatsen en vierduizend bufferplaatsen, zodat de organisatie flexibel kan inspelen op ontwikkelingen. Bronnen: Personen: Mijn vader. Websites: http://www.coa.nl
http://www.ind.nl
http://www.landenweb.com/geschiedenis.cfm?LandID=200&AFGHANISTAN
http://www.landenweb.com/geschiedenis.cfm?LandID=235&ANGOLA
http://www.weijers.net/articles/azerbaijan.html
Kranten: Artikel: Waterbed Europa klotst flink door asielstroom. (de Volkskrant, maandag 11 november, 2002) (Bijgevoegd)