Anna Karenina door Leo Tolstoj

Titelbeschrijving: Anna Karenina: Tolstoj, Leo; Blaricum, 14e druk
Uitgeverij Bigot & Van Rossum B.V., Blaricum Titelverklaring: Het boek is vernoemd naar een van de twee meest centrale personen in het boek, Anna Arkadjewna. Zij is getrouwd met Karenin en daar staat Karenina voor. Ik denk dat de schrijver het boek naar haar heeft vernoemd omdat zij waarschijnlijk in zijn ogen de beste personage was. Zij beïnvloed in ieder geval alle andere hoofdpersonen in het boek. Ook is haar leven het meest dramatisch. Als je deze dingen bij elkaar bekijkt dan denk ik dat de schrijver zijn boek daarom zo genoemd heeft. Voornaamste personen, ingedeeld per familie/ vriendenkring: Ø Vorst Stefan Arkadjewitsj Oblonski (Stipan, Stiwa): Dit is een enigszins losbandig figuur. In het boek zijn enkele verhalen door elkaar verweven, en een daarvan is de relatie die hij met zijn vrouw Dolly heeft. Hij gaat vreemd op haar, en sinds zij daarachter is gekomen zijn zij van elkaar vervreemd. Oblonski is een aardige man, maar hij is een zwakkeling. Hij is de broer van Anna, naar wie het boek is vernoemd. Vorstin Darja Alexandrowna (Dolly), zijn vrouw: Deze vrouw is met de verkeerde man getrouwd. Toen ze met hem trouwde waren ze tot over hun oren verliefd op elkaar, maar nu, een aantal jaren en een hoop kinderen verder, kan Dolly Stiwa niet meer bekoren, en daardoor treedt de vervreemding op. Het enige wat hen nog bindt zijn hun kinderen. Dolly is verder een zachte, aanhankelijke vrouw met een engelachtig karakter. Ze kan goed opschieten met haar zusjes, Kitty en Natalie, en met haar schoonzus Anna. De bijpersonen in deze familie zijn: Grisja, Tanja, Aljosja, Nikolinka, Lily en Masja, de kinderen van Dolly en Oblonski. Verder is daar nog Matriona Filimonowna (Matriosja), het oude en gewaardeerde kindermeisje van de familie. Ze is uitgegroeid tot veel meer dan een kindermeisje, en de familie Oblonski zou niet zonder haar kunnen. Dan hebben we nog Miss Hull, de Engelse gouvernante van de kinderen, en Matwey, de trouwe en toegewijde kamerdienaar van Stiwa. Ø Vorst Alexander Sjtsjerbatski en de vorstin, zijn vrouw: Dit zijn de ouders van Dolly, Kitty en Natalie. Het zijn twee oude mensen die door een verstandshuwelijk (met behulp van de koppelende tante van de vorstin) bij elkaar zijn. Ze zijn in de loop van de jaren naar elkaar toe gegroeid, maar hebben nog geregeld meningsverschillen, die vooral gaan om de uitbesteding van hun jongste dochter Kitty. De vorst vindt dat de teruggetrokken, maar verstandige Lewin een goede partij is, maar de vorstin ziet meer in de protserige Wronski. Katerina Alexandrowna, (Kitty): Kitty is een jonge vrouw die nog niet helemaal zeker is van haar levensloop. Ze is jong, en onwetend, en dat geeft haar grote problemen. Uiteindelijk weet ze deze op te lossen en komt het voor haar allemaal goed. De bijpersonen in deze familie zijn: Natalie Alexandrowna Lwow, de middelste dochter van de vorst en de vorstin. Zij speelt een bescheiden rol maar wordt wel heel vaak door de personages genoemd. Dan zijn daar nog de neef van de familie, Nikolaj Sjtsjerbatski, en de lieve gouvernante mademoiselle Linon. Kitty ziet de laatste als een soort tweede moeder en alledrie de dochters hebben een zeer sterke band met haar. Ø Alexej Alexandrowitsj Karenin: Dit is de man die Anna gaat verlaten. Het is een plichtsgetrouwe en ambitieuze man, met weinig of ingehouden passie. Hij geeft veel om zijn vrouw, maar laat dat op de verkeerde manier merken. Anna is veel te vurig voor hem. Anna Arkadjewna, zijn vrouw, zus van Stiwa: Dit is een van de twee meest centrale personen in het boek. Anna was een vrolijke levendige vrouw, en haar verhaal gaat over haar val, eerst in de society, en dan psychisch. Het gaat echt steeds slechter en slechter met haar, en ook het feit dat ze haar zoontje niet heeft, en hem in haar ogen dus heeft verraden door haar man te verlaten speelt daarin een belangrijke rol. Aan het einde is ze zo depressief dat zij zelfmoord pleegt door onder de trein te springen. Op het moment dat ze tot bezinning komt is het al te laat en dan voelt ze de trein. Er is specifiek voor deze vorm van zelfmoord gekozen omdat bij haar introductie in het verhaal ook iemand voor de trein springt, en dat blijft haar het hele verhaal door dwarszitten. Ze voelt zogezegd dat het iets met haar “noodlot” te maken heeft. Bijpersonen in deze familie zijn: Het zoontje en dochtertje van Anna. De zoon, Sergej Alexeijtsj (Serjosja), blijft bij zijn vader als Anna hem verlaat maar dochter Anna (Annika) die overigens de dochter van Wronski is gaat met haar mee. Verder zijn daar nog Karenins kamerdienaar Kornej en Anna’s kamenier Annoesjka. Ø Graaf Alexej Kirilowitsj Wronski: Dit is een beetje een achterbakse figuur in mijn ogen. Niet omdat hij zich zo gedraagt, in tegendeel juist, hij gaat alles wat hem in de weg staat openlijk tegemoet. Maar hij heeft iets gluiperigs over zich, een manier waarop hij met sommige mensen omgaat, wat hem achterbaks maakt. Voor hem verlaat Anna Karenin, en hij verlaat voor haar Kitty. Maar Kitty was in zijn ogen toch al niet meer dan een leuk speeltje. Hij breekt haar hart op het moment dat hij haar als een slecht passende handschoen wegwerpt.
Bijpersonen in zijn familie/ vriendenkring zijn: Zijn moeder, die dol is op “liasons”, zoals hij in haar ogen met Anna heeft. Maar pas als ze doorheeft dat het menens is tussen die twee gaat ze tegen hun verhouding protesteren. Zijn broer Alexander en diens vrouw Marie (Warja) zijn er in het begin ook op tegen, maar later leren ze de situatie te accepteren en worden ze een steun voor Anna en Wronski. Dan heeft Wronski nog drie hele goede vrienden in het leger, namelijk luitenant Petritzki, ritmeester Yasjwin en generaal Serpoehowskoi. Ø Konstantin Dmitritsj Lewin (Kostja): Dit is samen met Anna de meest centrale persoon in het boek. Hij is hevig verliefd op Kitty, maar als hij haar voor de eerste keer ten huwelijk vraagt wijst zij hem af omdat zij (onterecht) ook een huwelijksaanzoek van Wronski verwacht. Lewin keert diep beschaamd en gekwetst terug naar zijn landgoed, waar hij de tijd doorbrengt met het helpen van zijn arbeiders (wat de laatstgenoemden erg raar vinden) en het ontvangen van kennissen en vrienden in de zomer. Hij houdt zich voornamelijk bezig met de godsdienst kwestie en sociale kwesties. Hij begint eigenlijk een beetje depressief te raken en reist om afleiding te vinden af en toe naar Moskou. Daar wordt hem duidelijk gemaakt dat Kitty hem niet weer zal afwijzen als hij haar nog een keer te huwelijk vraagt. Hij doet het, ze zegt ja, en ze raken beide uit hun liefdesverdriet depressie. Lewin is een vrij teruggetrokken man, maar hij heeft de juiste vrienden, en iedereen mag hem graag. Bijpersonen in zijn familie/ vriendenkring: Sergej Iwanitsj Kosnusjew is de zeer geleerde stiefbroer van Lewin. Lewin ziet hem als een echte broer, zoals Lewins broer Nikolaj. Maar Nikolaj en Kosnusjew kunnen elkaar wel schieten, hoe hard Lewin ook probeert het hen te laten uitpraten. Met de communistische Nikolaj gaat het niet zo goed. Ondanks de verzorging die zijn vriendin Masja hem probeert te geven gaat hij toch ergens in het boek de pijp uit. Verder moeten bij Lewin ook zijn lieve huishoudster Agatha Michajlowna en zijn goede vriend Swiaski genoemd worden. Tijd 1: Het verhaal speelt in het eind van de 19e eeuw. Dat kan je opmaken uit de manier waarop de schrijver vertelt over de society (het was voor de Russische revolutie, die in 1917 begon) en de omgeving (geen auto’s jurken, enz.). Tijd 2: Omdat er verschillende verhalen door elkaar verteld worden kan je moeilijk uitmaken of het verhaal wel of niet in chronologische volgorde is verteld. Maar als je alle verhalen zou scheiden zijn die losse verhalen wel chronologisch verteld. Plaats: Dit hangt ook weer van de losse verhalen af. Een groot deel speelt zich in ieder geval in Moskou af. Verder is Lewin ook veel op zijn landgoed. Anna daarentegen heeft behalve op een landgoed in de buurt van dat van Lewin ook in het buitenland en in Petersburg gezeten. Kitty heeft een reis gemaakt naar een buitenlands kuuroord. Ik denk dat dit wel de belangrijkste plaatsen in dit verhaal zijn. Opdracht uit Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1885-1985, Ton Anbeek (het gebruikte fragment staat op p. 39 e.v.). Kenmerken van het naturalisme in dit boek: 1. Middelpunt van de roman is een nerveus gestel: Ik denk dat je dit wel terug vindt in het boek. Zoals al eerder gezegd bestaat het boek uit verschillende door elkaar geweven verhalen, en in ieder van deze verhalen zijn er wel een of twee personen die “een nerveus gestel hebben”. Als grote voorbeeld is daar natuurlijk Anna. Anna wordt verteerd door jaloezie die ze niet kan bedwingen omdat ze al haar emoties zwaar overdreven toont. Op het moment dat ze in een depressie terecht komt door deze jaloezie, gaat het aan haar vreten en door haar impulsieve karakter pleegt ze zelfmoord. Het tweede heel belangrijke voorbeeld is Lewin. Lewin is juist heel ingetogen. Hij toont zijn gevoelens weinig tot niet. Dat maakt hem in feite op dezelfde manier kwetsbaar als Anna. Het grote verschil tussen deze twee is dan ook dat Lewin door zijn ingetogenheid wel zijn gevoelens kan relativeren, en Anna niet. 2. Geschiedenis van de ontnuchtering: Ik snap niet goed hoe ik me dit moet voorstellen. Ik denk dat dit inhoud dat de personages in het boek allemaal, een voor een, door hun gevoelens bedrogen worden. Ze verwachten veel te veel van alles. Ik zou bijna willen zeggen dat ik ze toch wel een beetje naïef vind. Een voorbeeld hiervan is Lewin. Lewin krijgt op een begeven moment een kind met Kitty. Hij verwacht dat dit kind zijn leven gaat veranderen, maar dat doet het niet. Op het moment dat Lewin hem voor het eerst ziet, walgt hij van het kind. Pas later gaat hij van hem houden, maar zeker in het begin komt hij dus heel bedrogen uit. Een ander voorbeeld is dat Dolly toen ze ging trouwen verwachtte dat haar man voor eeuwig van haar zou blijven houden. Maar na zes kinderen kan zij hem niet meer bekoren en zoekt hij zijn vertier elders. Als zij hier achter komt (hier begint het boek mee) voelt zij zich hevig bedrogen, en zij kan haar man nooit meer zo zien als zij hem daarvoor zag. 3. Determinerende omstandigheden: Ik denk dat hiermee vooral de bepalende factoren die tot een kritieke omstandigheid hebben geleid worden bedoeld. Anna kon haar zoontje niet met zich meenemen toen zij wegliep bij Karenin. Dit heeft ervoor gezorgd dat zij zich heel schuldig voelde tegenover haar zoon, waardoor ze weer depressief werd. Een andere is het bal waarop Wronski en Anna elkaar ontmoeten en verliefd op elkaar worden. Dit zorgt ervoor dat Wronski Kitty’s hart breekt, maar uiteindelijk ook dat Anna haar man verlaat. 4. Haat tegen de burgerij. Vooral de dubbele moraal van de gegoede burgerij moet het ontgelden: Ik weet niet wat Ton Anbeek hiermee bedoeld. Het boek gaat immers over de gegoede burgerij. Maar ik denk dat de emoties en de gebeurtenissen van de bourgeoisie aantonen dat zij niet anders zijn, en zeker niet slechter. Misschien drijft het boek ook wel een klein beetje de spot met hen. 5. Belangstelling voor seksualiteit, met name aandacht voor zelfbevrediging en bordeelbezoek: Dit komt vrijwel niet terug in het boek. Veel meer is het de verliefdheid tussen alle jonge paren, zoals Lewin en Kitty, maar ook Anna en Wronski. Het enige taboe dat ik kan terugvinden is als Stiwa overspel pleegt op zijn vrouw Dolly. 6. Taalgebruik, de combinatie van spreektaal en woordkunst: De dialogen tussen de personen zijn in spreektaal weergegeven, maar voor de rest speelt en bewerkt Tolstoj de woorden net zolang totdat ze een diepere betekenis weergeven. Dat doet hij ook bij de gedachten van de personages. 7. Vertelwijze: a. Sterke voorkeur voor hijvorm b. Het belangrijkste deel van het verhaal wordt gevolgd door de ogen van de romanfiguren c. De onomwonden vertellersoordelen: Ik denk dat dit gewoon allemaal toe te passen is op Anna Karenina. Over punt c. ben ik nog niet helemaal uit, maar ik vermoed dat dit betekent dat de schrijver de personages heel hard tegenover elkaar neerzet. Zo zijn Lewin en Anna de meest verschillende personen die je maar kan tegenkomen qua karakter. 8. Objectiviteit: Dit houdt in dat de schrijver het verhaal van meerdere kanten laat zien, bijvoorbeeld dat Wronski Kitty laat vallen voor Anna. Van Wronski’s kant is dit geheel logisch, hij heeft eindelijk zijn ware liefde gevonden in Anna. Maar ondertussen heeft hij wel Kitty’s hartje gebroken, terwijl Kitty net haar andere grote liefde voor hem heeft afgewezen. Tolstoj kiest hier zelf geen partij, maar laat de lezer zelf beslissen of dit redelijk was of niet.
Eigen mening: Ik vond het een heel moeilijk boek om te lezen. Ik zat al op bladzijde 150 ofzo toen ik door begon te krijgen dat het verschillende verhalen zijn die door elkaar zijn verweven. Daarna ging het lezen makkelijker, omdat ik de verhalen in mijn hoofd had gescheiden en gewoon van het ene op het andere kon overschakelen, i.p.v. het geheel als een chaos in gedachten te hebben. Het verhaal van Lewin en Kitty vond ik het leukste om te lezen. Lewin is verreweg de beste personage in het boek, en met Kitty kon ik me zelf het beste identificeren. Anna en Wronski vond ik wat minder leuke en vooral minder makkelijke personages. Ook hun verhaal is wat minder. Al met al ben ik blij dat ik dit boek gelezen heb, want het is een klassieker van wereldniveau en ik had hem toch eens moeten lezen.