Max Havelaar door Multatuli

Beschrijvingsopdracht
Titelbeschrijving Multatuli, Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij. Rotterdam, Donker-pocket. Eerste persoonlijke reactie interessant: Ik vind de geschiedenis over voormalig Nederlands-Indië heel interessant. Multatuli beschrijft in zijn boek heel goed de situatie daar. saai: De hoofdstukken waarin Droogstoppel het woord heeft, vind ik erg saai. Hij vertelt langdradig en komt steeds op hetzelfde terug. droevig: De inlandse bevolking had het in die tijd erg zwaar, Multatuli beschrijft dit heel duidelijk. Vooral het verhaal van Saïdjah en Adinda is erg zielig. lastig: Het boek was erg lastig om te lezen. De zinnen waren erg lang en van sommige woorden had ik nog nooit gehoord. aan het denken gezet door de tekst: De manier waarop Multatuli over de situatie in Nederlands-Indië schrijft is wel even anders dan in de geschiedenisboeken, het is veel subjectiever beschreven. Hierdoor treft het je meer, denk ik. Uitgewerkte persoonlijke reactie Onderwerp

Ik denk dat het boek Max Havelaar gaat over de onderdrukking van de inheemse burgers in Nederlands-Indië. De hoofdpersoon Max Havelaar probeert hier wat aan te doen. Het is een interessant onderwerp, je leert er veel van doordat het op een andere manier wordt overgebracht dan in de geschiedenisboeken. Ik ben zelf ook wel geïnteresseerd in Indonesië, vooral in de cultuur. Ik verwachtte eigenlijk een heel spannend boek, met veel actie. Dit is niet helemaal uitgekomen, Havelaar protesteert wel tegen de onderdrukking, maar doet dit op een nette manier, vooral door te praten. Hierdoor is het wel spannend, maar echte actie, zoals gevechten en demonstraties die ik had verwacht, blijven uit. In het boek komt heel nadrukkelijk naar voren, dat de onderdrukking door de Nederlanders niet goed is: er moest wat aan gedaan worden. Ik ben het hier helemaal mee eens, ik vraag me af, waar de Nederlanders het idee en de lef vandaan haalden om zo te regeren in hun kolonie. Het onderwerp ligt niet helemaal in mijn belevingswereld, het boek speelt lang geleden en in een heel ander werelddeel. Maar ik denk dat ik toch wel genoeg algemene ontwikkeling heb, om me er iets bij voor te stellen hoe het daar aan toe ging. Bovendien beschrijft Multatuli het land en de gebeurtenissen vrij nauwkeurig. Gebeurtenissen
Het boek draait om Max Havelaar die assistent-resident wordt in Lebak. Hij komt daar aan, merkt de onjuiste behandeling van de inlandse bevolking op, houdt een toespraak voor alle hoofden en maakt ze duidelijk dat er meteen iets aan de uitbuiting gedaan moet worden. Vervolgens zorgt hij voor veranderingen binnen het district. Het eindigt ermee dat Havelaar een klacht indient over de regent bij de gouverneur-generaal, in plaats van bij de resident, omdat hij bij hem geen gehoor krijgt. Dit wordt hem streng aangerekend en hij wordt ontslagen. Hij wordt overgeplaatst, maar Havelaar neemt het aanbod niet aan en vertrekt met zijn gezin weer terug naar Europa waar ze in armoede moeten leven. Ik vind de toespraak van Havelaar bij zijn aankomst in Lebak de belangrijkste gebeurtenis in het boek. Het geeft aan waar het hele boek eigenlijk om draait: dat er wat gedaan moet worden aan de uitbuiting van de Indiërs. Het is een hele mooie toespraak met veel duidelijke voorbeelden. De taal is heel net, maar Havelaar wil eigenlijk zeggen tegen de hoofden: waar zijn jullie nou mee bezig, het wordt tijd dat jullie eens je verstand gaan gebruiken. Dit begrijpen de hoofden ook, al zegt Havelaar met wat mooiere woorden. De gebeurtenissen spelen een belangrijke rol in het boek, de gevoelens van Havelaar komen niet echt aan bod. Belangrijker is wat hij dóet. Het verhaal van Saïdjah en Adinda heeft me aan het denken gezet, soms vergeet je gewoon dat de geschiedenis niet alleen over de regerende personen gaan, maar juist over de bevolking, die het meest te lijden hebben. Door dit verhaal wordt dat lijden goed duidelijk gemaakt. In de hoofdstukken van Droogstoppel gaat het vooral om wat hij denkt en voelt en niet zozeer om de gebeurtenissen. Eigenlijk waren dit de enige hoofdstukken waar ik me doorheen moest worstelen. Personages
De hoofdpersoon is Max Havelaar, hij wordt in het boek wel als een soort held afgeschilderd, vind ik. Vooral doordat veel andere personages in het boek "slecht" zijn, zoals de resident, versterkt het gevoel dat Max Havelaar een held is. Max Havelaar is wel de hoofdpersoon, maar je leert hem niet echt kennen, alleen goede eigenschappen van hem komen naar boven. Echt noodzakelijk is het ook niet om Havelaar te leren kennen, maar ik had het wel interessant gevonden om te weten wat er in die man omging. Alle personages in het boek komen levensecht over, alleen Batavus Droogstoppel wordt overdreven weergegeven, zijn karaktereigenschappen worden erg versterkt, zodat je het gevoel krijgt dat zo iemand toch niet kan bestaan. Ik kan me goed verplaatsen in de ideeën en handelingen van Havelaar. Ik kan natuurlijk niet zeggen dat ik hetzelfde had gedaan in zijn situatie, maar ik ben het wel helemaal met hem eens. In het boek wordt duidelijk aangegeven wie de sympathieke personages zijn, en wie de onsympathieke. Ik vind vooral Havelaar en zijn vrouw Tine heel goedaardig overkomen, de resident en de gouverneur-generaal niet. Opbouw
Het boek is redelijk ingewikkeld opgebouwd, maar als je het eenmaal door hebt, blijkt het toch wel mee te vallen. Dat er verschillende vertellers zijn, maakt het zo moeilijk. De gebeurtenissen worden eerst vanuit Droogstoppel verteld en vanaf het vijfde hoofdstuk vanuit Max Havelaar. In het verhaal van Saïdjah en Adinda wordt verteld vanuit Saïdjah. Ik vind dat Multatuli hier wel goed aan heeft gedaan, maar ik mis soms de gebeurtenissen bij de verschillende hoofden, het was misschien wel leuk geweest als je ook wat meer over de reacties van hen op Max Havelaar te weten kreeg. Aan het einde weet je niet hoe het nu met de familie Havelaar afloopt, als Stern dit wil gaan vertellen, neemt Multatuli het woord. Ik denk dat dit er ook niet toe doet, het gaat niet zozeer om het personage Max Havelaar, maar om het onrecht waartegen hij in opstand kwam. Als hij dat niet meer kan, is het boek dus ook ten einde. Het boek begon me te boeien, als Stern over Havelaar begint te vertellen. De hoofdstukken van Droogstoppel vond ik uiterst vervelend. Het verhaal over Saïdjah en Adinda boeide me ook erg, het is een heel droevig verhaal, maar erg mooi verteld, vooral als je weet dat het niet om die twee mensen gaat, maar dat ze de hele Indische bevolking symboliseren. Taalgebruik
Het taalgebruik in Max Havelaar is soms lastig, het is oud-Nederlands en er worden Maleise woorden gebruikt. De zinsbouw vond ik nog het vervelendste, de zinnen zijn ontzettend lang en de woordvolgorde is soms ook niet zoals wij nu gewend zijn. Het taalgebruik past wel heel goed bij het onderwerp, het speelt immers ook meer dan honderd jaar geleden. Door de Maleise woorden is het duidelijker dat het in Nederlands-Indië speelt, de sfeer wordt versterkt. Het taalgebruik van Droogstoppel past heel goed bij hem, het is een burgerlijk mannetje die alleen van de werkelijkheid houdt. Verdiepingsopdracht Beschrijf de relatie met de politieke achtergronden. Het boek speelt in de tijd dat het tegenwoordige Indonesië een handelskolonie was van Nederland: het Nederlands-Indië. In Nederland was in die tijd koning Willem III aan de macht. Nederland haalde naast rubber en thee ook koffie uit haar kolonie. De Nederlanders hadden een doordachte bestuursinrichting in Nederlands-Indië geplaatst, waardoor ze de baas zouden blijven daar. Er werd onderscheid gemaakt tussen Nederlandse bestuurders en inlandse bestuurders. Aan het hoofd van de Nederlandse bestuursinrichting stond de gouverneur-generaal, die was rechtstreeks verantwoording verschuldigd aan de koning in Nederland. Nederlands-Indië was onderverdeeld in districten, aan het hoofd van een district stond een resident. De resident werd bijgestaan door een aantal assistent-residenten (Max Havelaar was assistent-resident in het district Lebak.) Verder stonden er onder de assistent-residenten nog een aantal controleurs. Dit was de Nederlandse bestuursinrichting, er was ook een inlandse. Deze bestond uit de Indische adel. Naast de assistent-resident stond een Indische regent. Onder de regent stonden dan weer een aantal inlandse hoofden. De Nederlanders hadden natuurlijk niet voor niets zo'n ingewikkeld bestuur. Door ook inlandse vorsten aan te stellen bereikten de Nederlanders twee dingen, ten eerste zorgden ze ervoor dat ze geen weerstand ontvingen van de inlandse vorsten, die zorgden er zo juist voor dat de burgers harder gingen werken. En ten tweede had de inheemse bevolking het idee dat ze door 'hun' vorsten werden geregeerd, waardoor ze minder snel in opstand kwamen tegen de uitbuiting. Beschrijf de relatie met de sociaal-economische achtergronden. Nederlands-Indië was een kolonie van Nederland, er werd bijvoorbeeld koffie vandaan gehaald. In de kolonie werd het cultuurstelsel ingevoerd, de inlandse vorsten moesten dan een vijfde deel van de grond reserveren voor de verbouwing van producten die voor Nederland waren bestemd. Natuurlijk verdiende Nederland hier veel geld mee, de inlandse bevolking moest hard werken en kregen hier weinig voor terug. De inlandse bevolking werd onderdrukt, ze waren aan de Nederlandse en Indische hoofden ondergeschikt, ze moesten ook aan beide bestuursinrichtingen belasting betalen. De inlandse vorsten werd een deel van de winst beloofd, daarom wilden ze dat de bevolking nog harder ging werken dan eigenlijk mocht. De vorsten leefde in grote rijkdom. In het boek vertegenwoordigt Batavus Droogstoppel de schijnheilige, harde mentaliteit van de Hollandse zakenman. Er was veel onvrede onder de Indiërs, ze zullen later ook tegen het Nederlands gezag in opstand. Beschrijf de relatie met de culturele achtergronden. In de 19e eeuw waarin het boek speelt, was de voorliefde voor het eigen vaderland, het nationalisme erg belangrijk. Dat het volk als eenheid werd gezien was gebruikelijk. In de literatuur kwam dit natuurlijk terug, vaderlandsliefde werd er als belangrijke waarde gezien. Naar mijn mening houdt Multatuli zich daar totaal niet aan, je zou zelfs kunnen zeggen dat hij het Nederlandse volk afkraakt. Hij vindt het maar bekrompen, kleinburgerlijke mensen. Bovendien berispt hij de koning aan het eind van zijn werk, hij vraagt of het de koning zijn wil is dat er 'daarginds meer dan dertig miljoenen onderdanen worden mishandeld en uitgezogen' in zijn naam. Beschrijf de relatie met literaire stromingen en genres. In de Max Havelaar is duidelijk de romantische stroming uit de negentiende eeuw te zien. Ten eerste voert Multatuli een fictieve bron aan, namelijk het pak van Sjaalman, hieruit zou het boek zogenaamd uit geschreven zijn. Ten tweede is er in het boek een fictieve verteller, namelijk Stern, de Duitse jongen die Droogstoppel in dienst neemt om het boek te schrijven. Ten derde is de titel met ondertitel ook een kenmerk van de romantiek. Het woordje of stelt de lezer voor een keuze: ben je het met Max Havelaar eens, moet er inderdaad iets veranderen in de kolonie. Of kies je voor de handel-maatschappij, is het rechtvaardig dat ze de inlanders in zulke situaties voor de Nederlanders laten werken? Ten derde is Havelaar zelf een romantisch personage, hij is een fantasierijke dromer, hij heeft de illusie dat hij de inlanders kan redden van de uitbuiting. Ten vierde heeft de Max Havelaar een rommelige opbouw, er zijn verschillende vertellers. Ten vijfde is Multatuli een pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker, dit was ook erg in trek in de 19e eeuw. Dekker koos voor een wel hele functionele naam, Multatuli betekent namelijk ik heb veel geleden dit maakte de lezers natuurlijk nieuwsgierig. Ten zesde maakt het beschrijven van de natuur een belangrijk deel uit van het boek, dit was ook typerend voor de romantiek. Ten zevende heeft Multatuli ook geprobeerd de gevoelens en emoties zo natuurlijk mogelijk weer te geven. Als laatste is de Max Havelaar kenmerkend voor de romantiek, omdat hij in conflict was met zijn omgeving, iedereen vond de situatie in Nederlands-Indië heel normaal, maar Havelaar (en Dekker in het echt) kwam ertegen in opstand. Hij zette zich af tegen de zelfgenoegzame burger in Nederland. Multatuli heeft dan ook een buitenliterair effect willen bereiken. Hij wilde dat de situatie in de Nederlandse kolonie zou verbeteren als mensen zijn boek zouden lezen. De Max havelaar is dus een tendensroman.
Evaluatie Is je eerste aanvankelijke mening na de verdiepingsopdracht veranderd of niet? Waarom? Enigszins, door de informatie uit de verdiepingsopdracht, ben ik het boek wel iets meer gaan waarderen. Nu weet ik waarom Multatuli het boek schreef en wat de functie is van de verschillende vertellers. Wat is je beargumenteerde eindoordeel over de gelezen tekst? Ik vond het boek moeilijk om te lezen, maar het verhaal vond ik erg mooi. Het laat perfect zien hoe de situatie was in Nederlands-Indië. Het verhaal van Saïdjah en Adinda, wat je eigenlijk ook los van het boek zou kunnen zien, vind ik een heel mooi aansluiten op het boek. Doordat het Havelaar de hoofdpersoon is, krijg je niet zoveel te weten over de inlanders, maar deze vertelling vangt dat mooi op. Wat me het meeste aanspreekt in het boek, is eigenlijk, dat het nog steeds gelezen wordt en dat Multatuli dus heeft bereikt, wat hij met het boek heeft willen bereiken: gelezen worden. Multatuli had dus wel degelijk gelijk dat het niet goed zat daar in Nederlands-Indië en dat er wat aan gedaan moest worden, want als de mensen vonden dat hij onzin sprak, zou het boek nooit zo populair zijn. Ben je tevreden/ontevreden over het uitvoeren van de beschrijving? Waarom? Tevreden, het was eenvoudig. Ben je tevreden/ontevreden over het uitvoeren van de verdiepingsopdracht? Waarom? Het is wel goed gelukt, maar het is me toch tegengevallen. Was het lezen van de tekst een lastige klus, of viel het wel mee? Waarom? Ik vond het een lastige klus, het taalgebruik was moeilijk en door de hoofdstukken waarin Droogstoppel verteller is, kon ik niet heenkomen. Hoe verliep het uitwerken van de verdiepingsopdracht? Vond je het een lastige, moeilijke taak of viel het wel mee? Het was toch wel lastig, ik wist niet goed waar ik op moest letten bij het beantwoorden van de vragen. Soms liepen de vragen ook een beetje door elkaar heen, dan wist ik niet bij welke achtergrond iets ingedeeld moest worden. Had je het idee tijdens het werken aan de opdracht voor het leesdossier dat je de benodigde vaardigheden en kennis in voldoende mate bezat? Wat beheerste je (nog) niet goed? Ik beheerste de stof goed, soms moest ik wel eens iets opzoeken, maar over het algemeen wist ik alles. Wat ga je de volgende keer anders doen? Waarom? Ik denk dat ik het de volgende keer, weer op dezelfde manier ga doen, want het is goed gegaan.