Feitelijke gegevens

• 2e druk, 2005
• 204 pagina's
• Uitgeverij: Arena

Flaptekst

Eerste zin

Wanneer was het moment? Nu? Dertig jaar gelegen werd ik op de meest vervloekte dagdeel van de weeg geboren: maandag morgen.

Samenvatting

In de Proloog neemt Anna Woud zich voor om op 30-jarige leeftijd een wending aan haar leven te geven. Het is voor haar een soort parachutesprong. Dertig jaar geleden is ze geboren op de meest vervloekte dag van de week: maandagmorgen en gezegend met een naam die ze vanaf het begin haatte: Anna vernoemd naar een oudtante Annie. Eigenlijk wil ze ook graag een zondagskind zijn.

Het eerste hoofdstuk speelt drie maanden later. Anna heeft gesolliciteerd als secretaresse bij een reclamebureau T.O.M. en maakt direct kennis met de directeur Tom en de copywriter Bob, die er beide niet voor terugdeinzen om te laten zien dat ze homofiel zijn. Ze solliciteert als secretaresse en het klikt meteen tussen Tom en Anna. Ook met Bob die bezig is aan een nieuwe commercial, kan Anna het direct goed vinden. Het is een driemanschap dat voor grote artistieke prestaties zal zorgen. Ook na afloop van de werkzaamheden gaan ze veel met elkaar om. Anna blijkt de katalysator voor het reclamebureau te zijn: door haar komst gaan Bob en Tom ook veel beter met elkaar om. De gewoonte ontstaat om tijdens het werk een martini te drinken. Na het werk ontmoet Anna ook de homofiele vriendenkring van Tom die nogal clichématig en nichterig wordt beschreven: zoals het gezamenlijk bekijken van het Eurovisie Songfestival. Het is wel opvallend dat Anna het beantwoorden van vragen over haar verleden en familie uit de weg gaat. Ze voelt zich, ook als ze af en toe dronken is, heel prettig in gezelschap van Tom en dankt het universum voor het begeleiden van de sprong in het duister die ze enkele maanden geleden gemaakt heeft.

In het tweede hoofdstuk heeft Anna een herinnering aan ene Tobian Frijters, die vooral op seksgebied een fenomeen bleek. Via het telefoonboek en een aantal vruchteloze pogingen krijgt ze hem tenslotte toch te pakken en ze spreken af in het café waar hij werkt als barkeeper. Natuurlijk duurt het niet lang of ze liggen en bed en beleven samen een heerlijke vrijpartij. Ze heeft in haar nieuwe leven nu ook de ideale minnaar te pakken. Het gaat helemaal goed met Anna. Op het werk blijkt ze bovendien de creatieve factor te zijn en samen met Bob bedenkt ze de aardigste commercials ("Hé, hé ik zit."). Haar succes noopt haar ook om zich geheel anders te kleden. Ze ziet er nu zelf uit als een echte vamp.

In een eerste droom komt een zus van Anna op het strijdtoneel. Maar gelukkig is het beeld weer snel weg. Ze heeft op een avond beloofd te koken voor Bob en Tom. Onder invloed van de drank proberen ze het spel "Truth or Dare" te spelen. Anna kiest voor Truth en moet van Tom het meest genante moment uit haar leven vertellen. Ze vertelt van een optreden in een soort muziek act met haar zes Dahlia, waarin haar zus de show steelt en Anna zich voelt afgaan als een gieter. Het is voor de jongens een eye opener dat Anna een zus heeft, want tot dusver heeft ze nooit over haar gesproken. Ook Tom kiest voor Truth en moet van Anna vertellen over de meest verschrikkelijke man met wie Tom het ooit gedaan heeft. Hij noemt dan de ontmoeting met Jacques D’Ancona. Een avond of wat later ligt Anna op de bank naar Barend & Van Dorp te kijken als ze een man ziet die op haar ex, Willem, lijkt. Ze heeft deze man na zeven jaar de deur uitgezet. Als ze even later de spiegel in de badkamer bekijkt, ziet ze in de ogen van haar zus Dahlia, die haar pesterig toespreekt.

Op haar werk wordt Anna opgebeld door haar tante Madelon die contact met haar zoekt en haar min of meer vraagt om a.s. zondag op bezoek te komen. Omdat ze eigenlijk niet wil en boos is dat haar tante haar heeft op het werk gebeld, reageert ze haar boosheid af op Bob. Die is meteen pisnijdig op haar en daaraan houdt ze een heel slecht gevoel over. De volgende dag biedt ze haar excuses aan en gelukkig aanvaardt hij die. 
De volgende zondag gaat Anna toch op bezoek bij haar tante en dan wordt weer een tipje van de familie-sluier opgelicht. Madelon vertelt over de tweelingzus Dahlia die Anna heeft. Anna krijgt een herinnering aan haar zus, waarbij Dahlia een keer alle aandacht krijgt als ze uit een boom valt en met een gebroken arm in het ziekenhuis belandt. Ze wil ook de aandacht en de cadeautjes die Dahlia heeft gekregen en klemt met opzet haar hand tussen de deur. Als ze bijkomt in haar eigen bed, blijkt ze slechts een pleister om haar hand te hebben gekregen. Ze wordt ook boos, als tante Madelon zegt dat haar ouders haar graag weer eens willen zien. Blijkbaar is er iets gebeurd in de familie. Met een beetje wrok over het opgerakelde verleden verlaat ze het huis van haar tante om zich weer eens in het feestgedruis van een nichtenfeest te storten. Als ze zich even opmaakt op het toilet, komt ze tot een soort tussenbalans. Haar ouders zouden haar momenteel niet eens herkennen: zo ver was ze afgeweken van het pad van het oppassende meisje en de truttige secretaresse.

Als ze enige tijd later baantjes trekt in een zwembad, krijgt ze weer een nare herinnering aan haar zus. Dahlia heeft op een keer haar hoofd tijdens een vakantie een tijdje lang onder water gehouden. Na het baantjes trekken in het zwembad gaat ze naar Tobian. Ze heeft de reservesleutel een keer bij hem weggenomen en wil hem nu verrassen door ineens voor zijn neus of bed te staan. Maar het komt die keer niet tot seks, omdat Tobian vraagt hoe het met haar zus gaat. Het blijkt dat hij namelijk een relatie met Dahlia heeft gehad: elf maanden lang en daarna had ze hem gedumpt. Dahlia had Anna heel vaak gepest en lekker gemaakt met Tobian. Ze wist dat Anna ook heel erg naar zijn lekkere lichaam verlangde. Anna haalt opnieuw enkele herinneringen aan haar zus naar boven, maar Tobian vindt het wel genoeg: hij is nu tenslotte met Anna en Dahlia is verleden tijd. Middenin de nacht gaat ze weg en ze wordt ontzettend dronken in een café vanwaar ze met Tom belt; die wil wel naar haar toekomen, maar dat hoeft niet van haar. Er komt een mannelijke bezoeker in het café, ene Hans. Aan hem vertelt ze weer een stukje over haar zus, die een succesvol studente in de rechten was, terwijl Anna slechts een secretaresseopleiding had voltooid. Na haar studie wil Dahlia met Anna een wereldreis maken, maar die gaat er niet op in: ze vreest dat ze ook dan telkens het onderspit moet delven. Hans begrijpt er zo langzamerhand steeds minder van. Tijdens de wereldreis van Dahlia probeert Anna zich los te maken van haar zus, maar er is steeds contact via internetcafés en e-mails. Na sluitingstijd gaat ze met Hans mee naar zijn kale woning, want hij is net gescheiden. Ze gaan met elkaar naar bed, wat een doffe ellende betekent. Een afknapper na het lekkere seksbeest Tobian. Ze is dan ook heel boos op zichzelf wanneer ze weer naar huis loopt.

De volgende dag is Anna ziek en in haar dromen heeft ze weer diverse belevenissen met haar zus: o.a. over wat ze wilden worden toen ze beiden dertien jaar worden. Dahlia wilde advocaat worden en Anna noemde maar lukraak secretaresse. Dahlia reageerde toen weer gemeen.
Ze ligt dagen op bed en belt dan een dag Tom, die heel bezorgd reageert: hij komt haar meteen opzoeken en de grieperige Anna zegt hem dat ze eigenlijk heel iemand anders is dan hij vermoedt. Ze heeft weer nare herinneringen aan haar zus. Ook wordt ze overspoeld door een schuldcomplex: ze neemt telefonisch contact op met Tobian, die niet wist waar ze al die tijd was. Ze flapt er meteen uit dat haar zus Dahlia anderhalf jaar geleden gestorven is. Ze is omgekomen bij een verkeersongeluk. Tobian is woedend dat ze het al die tijd dat ze weer met elkaar omgaan, verzwegen heeft en gooit de hoorn op de haak. Anna beschrijft het ongeluk en het feit dat de ambulancebroeder vlak voor haar dood nog geprobeerd heeft haar nummer te bellen, maar ze had niet opgenomen. Ze stond in de mobiel van Dahlia als "Zus". Op het moment dat haar tweelingzus haar het hardst nodig had, had ze "niet thuis" gegeven. 

Op het moment dat haar zus stierf, was Anna tot het inzicht gekomen dat ze eindelijk van haar verlost was en dat haar eigen leven nu echt kon beginnen. Dat was het moment dat ze de parachutesprong uit de proloog wilde wagen. Maar een erger verraad aan haar zus had ze niet kunnen plegen, vindt ze nu. Anna is met het reclamebureau vanwege haar populaire commercial voorgedragen voor een reclame-award, de Lamp, Ze wordt door Tom in een limousine opgehaald. Tobian ziet ze ook van verre staan, maar hij vertrekt voor de uitreiking. Anna wint de Lamp en in haar dankwaard gaat ze erg uit haar dak: ze rakelt de gehele geschiedenis met haar zus voor een volle zaal op. Ze vertelt dat ze over de rug van haar overleden zus het succes behaald heeft door zich te willen voordoen als haar zus. Dan stort ze in en wordt achter de schermen opgevangen. Na het feest gaat ze gedesillusioneerd naar huis, maar dan belt Tobian bij haar aan. Die komt de boel eens even goed "uitpraten". Eigenlijk reageert hij zijn woede op haar af door haar flink te neuken en daarna zonder een woord meer te wisselen weg te gaan.

Anna komt tot het inzicht dat ze er niet in geslaagd is zich van haar zus te ontdoen. Ook al is ze dood, ze zijn zussen voor het leven. Het was niet goed dat ze zich had willen voordoen als haar succesvolle zus. Dan staat Tobian opnieuw voor haar neus. Deze keer is hij heel lief voor haar en hij probeert haar uit de depressie waarin ze verkeert, te halen. Aldoor meent Anna haar zus Dahlia om haar heen te zien. Na zes dagen gaat ze weer eens naar buiten en denkt aan de laatste keer dat ze haar ouders heeft bezocht, vlak na het ongeluk. Dan besluit ze opnieuw bij haar ouders langs te gaan. Die zijn heel verbaasd haar te zien: haar moeder is aan het dementeren en denkt dat Anna Dahlia is. Anna wil nog een keer naar de kamer van haar zus en denkt daarbij terug aan de dingen die ze met de begrafenisonderneemster heeft geregeld.

[Hier betrap ik m.i. de schrijfster op een foutje: op blz. 155 staat: "…werd mijn tweelingzus aangevreten door de wormen in een graf dat ik nog nooit bezocht had." Het lijkt er dus op dat Dahlia begraven is. Nu staat op blz. 193 tijdens de begrafenisplechtigheid "Daar lag Dahlia. Ze gingen haar verbranden als de eerste de beste valse hond uit het asiel." [Wordt Dahlia nu begraven aangevreten door de wormen of wordt ze gecremeerd, maar dan heeft ze waarschijnlijk geen graf en kan dus ook niet worden bezocht en aangevreten.].
Daarna gaat Anna weer naar beneden en maakt het zonder veel woorden te zeggen weer goed met haar vader, die zich zorgen maakt om de toestand van haar moeder.
Het laatste hoofdstuk speelt twee jaar later. Tobian, Tom, Bob, haar vader en andere vrienden vieren de verjaardag van Anna. Ze had dat vroeger nooit gewild. Anna blijkt succesvol te zijn geweest in haar vak en is inmiddels overgestapt naar een groter reclamebureau, maar de vriendschap met Tom en Bob is blijven bestaan. Haar moeder is sinds een jaar dood. Ze is nog steeds verliefd op Tobian. Tijdens het feest gaat Anna naar de wc, waar ze de lezer deelgenoot maakt van haar grote wens en geheim: ze is drie maanden zwanger en ze weet dat het een tweeling zal worden. Ze wil alle fouten proberen te vermijden die haar ouders hebben gemaakt: het verschil maken in aandacht tussen tweelingzusjes, maar ze beseft dat dit soort dingen altijd mis kunnen gaan.
Ze doet daarna denkbeeldig verslag van de naderende bevalling, waarbij het ene kind zonder moeite ter wereld komt (zoals ruim dertig jaar geleden Dahlia) en het andere klem zit bij de schouder (zoals Anna).

Quotes

"Tom schoot overeind, zijn haar in een spontane hanenkam, en rende op het gerinkel af. 'Wie zegt u?' vroeg hij. 'Nee, die woont hier niet. Maar weet u wel hoe laat het is, eigenlijk?' Ik hoorde de verontwaardiging in zijn stem. 'Half twee 's middags,' zei hij aarzelend. Toen was ik een paar seconden stil. 'Werkelijk. Nou ik kan u feliciteren, u hebt zojuist een nachtbroeder gewekt die zware dienst met terminale aids-patiënten achter de rug heeft. Iemand moet het doen, mevrouw.;" Bladzijde 30

"Twee dagen voor ik met Willem brak, zie ik zonder overleg mijn baan op. Ik was secretaresse bij een verzekeringsmaatschappij in een spiegelend kantoor dat, met nog een stuk of wat bijna identieke gebouwen, op een kaalgeslagen stuk grond stond. Het leek of de kantoren van grote hoogte achteloos waren neergesmeten. Het gebouw waar ik werkte, was hermetisch afgesloten. Alleen met een speciaal pasje kwam je binnen, alsof het een voorrecht was om er te verblijven. Ik had angstvisioenen van mijn 25-jarige jubileum, wist maar al te goed wat me dan te wachten stond: ik zou een envelop met cadeaubonnen in ontvangst nemen, de complete afdeling zou me toezingen en op de receptie na afloop zou ik achthonderd handen schudden van collega's die ik voornamelijk van gezicht kende." Bladzijde 68

"Ik was wakker maar ik droomde. Ik droomde dat ik wakker was. Ik lachte hardop. Daar zat ik samen met mijn zus in de buurt van ons huis op het veldje dat altijd naar gras met een vleugje hondenpoep rook. Ik keek omhoog en zag aan de zon dat het zomer was." Bladzijde 135

Thematiek

Relatie tussen zussen

Het is niet zo lastig aan te geven waar het in deze snelle roman om draait: de verhouding tussen twee zussen. Anna en Dahlia zijn tweelingzussen en in de loop van de roman blijkt dat Anna die ook het laatste geboren is, min of meer de schaduwzuster van Dahlia is. Ik gebruik met opzet de term schaduwzuster, want in vrijwel dezelfde maand verscheen de literaire thriller van Simone van der Vlugt, waarin ook al sprake is van een elkaar beconcurrerende tweeling. De spanning wordt door Siska Mulder wel goed opgebouwd, want in de proloog lees je helemaal niet dat Anna een deel van een tweeling is. In het verloop van de gebeurtenissen geeft de vertelster steeds meer informatie over haar privé-leven en dus ook haar zus prijs. Zo blijkt haar tweelingzus anderhalf jaar geleden bij een verkeersongeluk om het leven te zijn gekomen. Er zijn veel momenten in het leven van Anna dat ze jaloers is op haar zus: Dahlia kan makkelijker leren (bereikt ook meer: advocate tegenover secretaresse), ze breekt een arm en krijgt daardoor veel aandacht die Anna later niet krijgt, ze heeft een heel leuke en sexy vriend met wie ze Anna de ogen wil uitsteken. In alles lijkt Dahlia het positief en Anna het negatief van de tweelingfoto. Je kunt ook stellen dat Dahlia een leuk leven van Anna in de weg staat. Dan komt Dahlia plotseling om het leven. De weg lijkt vrij voor Anna om nu onder het juk van haar zus uit te komen. Er komt een metamorfose in haar leven en ze wordt de vlotte en succesvolle jonge vrouw die Dahlia daarvoor was. Ze komt door allerlei ervaringen (o.a. met Tobian, die met beide zussen een relatie heeft gehad) tot de conclusie dat ze toch niet de stand-in voor Dahlia kan zijn. Ook kampt ze nog met een (postuum) schuldbesef, dat ze telefonisch niet bereikbaar was op het moment dat Dahlia haar het hardste nodig had (zwaargewond in het ziekenhuis). Het dieptepunt van haar depressie bereikt Anna op het moment dat ze een soort Gouden Loeki wint en in haar danktoespraak \"met de billen bloot\" gaat. Mede door toedoen van Tobian en haar baas Tom raakt ze weer over de depressie heen en het is hele zelfoverwinning wanneer ze het ouderlijk huis weer betreedt. Haar dementerende moeder ziet haar ironisch genoeg voor Dahlia aan, maar de overwinning op haar zelf is er wel. In de Epiloog wordt het duidelijk dat Anna alles heeft verwerkt. Ze heeft opnieuw carrière gemaakt: een baan bij een groter reclamebureau, haar verhouding met oude vrienden is desondanks in stand gebleven en het contact met haar vader is in ere hersteld. Bovendien laat Anna aan de lezer weten dat ze in verwachting is van een tweeling en in een soort flash-forward geeft ze aan dat haar overleden zus (die je immers volgens de omslagtekst altijd voor het leven hebt) haar zal steunen op de moeilijke momenten van de bevalling. De cirkel is op dat moment gesloten.

Motieven

Homoseksualiteit

De homoseksualiteit van de reclamejongens.

Kind-ouderrelatie

De relatie van Anna t.o.v. haar ouders is belangrijk: het is een overwinning als ze het ouderlijk huis weer betreedt.

Drugs

In de Amsterdamse yuppiewereld van de reclame spelen drugs en alcohol een grote rol.

Liefde

De liefde (en seksualiteit) tussen Anna en Tobian is erg belangrijk voor haar.

Jaloezie

Anna is haar hele jeugd jaloers op Dahlia.

Heden en verleden

De geschiedenis herhaalt zich: Anna krijgt ook een tweeling.

Motto

Er is een Engels motto, dat een korte dialoog weergeeft uit "Twin peaks" (roman of film?)
Donna: "God, … nobody told us life was going to be like this".

James: "Maybe nobody knew. Go for a ride?".
 

Kortweg gezegd en heel vrij vertaald, het leven is geen pretje en dat wordt Anna Woud, de protagonist van de roman, wel duidelijk. Het leven is voor haar na haar geboorte als tweede deel van een tweelingzus altijd heel moeilijk geweest. Ze denkt een nieuwe start te kunnen maken als haar zus bij een verkeersongeluk om het leven komt, maar ze komt uiteindelijk tot het besef dat ze eigenlijk haar zus wil imiteren. Na een crisis komt ze er toch (gelukkig) weer bovenop en lijkt alles aan het einde goed te komen. Heel symbolisch is ze op de laatste pagina zwanger en ze weet zeker dat het een meisjestweeling wordt. Ze lijkt zich daarmee verzoend te hebben met haar zus en als gevolg daarvan met haar eigen leven.
 

Opdracht

Voor M.

Titelverklaring

De titel is kort en krachtig en voor één uitleg vatbaar. Het gaat in de roman voornamelijk over de verhouding tussen twee zussen: een tweelingzus liefst. De laatst geboren zus Anna is heel haar leven ondergeschikt aan haar haantje-de-voorste zus Dahlia die haar te slim af is en haar in vrijwel alles de loef afsteekt. Na haar dood begint Anna aan een nieuw leven, maar in feite wil ze het leven van haar zus overdoen.

Structuur & perspectief

De roman kent een proloog, waarna negen hoofdstukken volgen. Het laatste hoofdstuk speelt twee jaar na de hoofdstukken 1-8. De vertelling verloopt voornamelijk op een chronologische wijze, zij het dat in een aantal hoofdstukken korte flashbacks (via dromen of herinneringen) over de jeugd van Anna Woud vooral in relatie met haar zus Dahlia worden verteld.
De roman heeft een door de proloog enigszins informatieve opening gekregen, waarna hoofdstuk 1 drie maanden later in de tijd plaatsvindt. Het einde is gesloten, want de problematiek rondom de tweelingzus is opgelost en de hoofdpersoon is in verwachting van een tweelingdochter.

Het perspectief berust bij de dertigjarige Anna Woud. Deze ikvertelster, tot voor kort een gezapige secretaresse, besluit op dertigjarige leeftijd een wending aan haar leven te geven en iets nieuws te beginnen. Ze betreedt een nieuwe omgeving, die van de Amsterdamse reclamewereld. Via haar herinneringen leren we in de loop van de roman de ware reden van haar metamorfose kennen. Anna Woud vertelt in de o.v.t. en is dus een achterafvertelster.

Decor

Het decor is dat van de Amsterdamse reclamewereld. De overwegend homoseksuele reclamejongens leven een wervelend leven, waarin drank (vooral martini en whisky) en drugs een rol spelen. 
Wat de tijd van de roman betreft, kan uit concrete gegevens niet exact worden opgemaakt in welk jaar de roman speelt, maar het begin van de 21e eeuw is een logisch gegeven. Siska Mulder is zelf geboren in 1971 en de hoofdfiguur Anna Woud is 30 als de roman begint. Vooralsnog is er geen sprake van autobiografische elementen in het leven van Anna Woud, maar uit wat minder expliciete gegevens kan wel worden opgemaakt dat het begin van de nieuwe eeuw de achtergrond is waartegen de gebeurtenissen worden afgezet.

Uit een muzikaal gegeven op blz. 158 blijkt dat Dahlia op de middelbare school een fan van de populaire band The Cure is. Het nummer "The Forest" wordt expliciet genoemd. Dit nummer werd gecomponeerd in 1980 en werd een heel bekend en populair nummer in de jaren ’80. Dahlia en dus ook Anna zal een jaar of vijftien zijn geweest, halverwege de jaren ’80 en dan klopt het aardig dat de roman in de eerste jaren van de 21e eeuw speelt. Op blz. 154 zegt Anna dat ze …'voor even het vleesgeworden ideaal van de 21e eeuw was.'

Slotzin

Al die tijd zou een engel met donkere haren en een doorzichtig witte huid over me waken. Ze zou er zijn wanneer het zover was.

Beoordeling

Aanbevolen voor havo en vwo (vooral meisjes). De roman is wel vlot geschreven in een gedreven stijl, niet geheel ontbloot van humor en over een actueel onderwerp (jonge vrouw als copywriter in de Amsterdamse scène). Mulder heeft veel snelle dialogen in de roman verwerkt. Het lijkt op die momenten een beetje "Sex and the City -stijl". De inhoud zal toch voornamelijk jonge vrouwen boeien. Vanwege de eenvoudige vertelstructuur, de heldere stijl en niet al te lastige thematiek is het boek ook geschikt voor leerlingen van de bovenbouw van havo en vwo. Het lijkt me wel dat meisjes uit de examenklassen zich meer tot de inhoud aangetrokken voelen dan jongens, al realiseer ik me dat dit enigszins "ouderwets denken" is.

Recensies

"Het verhaal van An leest vlot maar is ontzettend clichématig uitgewerkt. " http://recensieweb.nl/rec...ka-mulder/

"Het einde is sterk en ontroerend. Door het laatste hoofdstuk, met als titel 'twee jaar later', wordt je nieuwsgierigheid helemaal bevredigd en is het verhaal gewoon af." http://rubriek.nl/boeken/...ie_zus.php

"Siska vertelt zoveel in zo weinig woorden, dat je meteen na het eerste hoofdstuk al overtuigd bent: dit boek is de moeite waard! Het eind is iets minder dan het begin, iets warriger en iets te "happy", maar Zus is hoedanook een aanrader en Siska is een nieuw talent!" http://www.chicklit.nl/bo...mulder/zus

Bronnen

website van de schrijfster

http://www.siskamulder.nl.../Home.html