Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2013
• 240 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

Als Tante Tiny ergens de woonkamer binnen kwam, al was het bij wildvreemden, trok ze meteen een helgele stofdoek uit haar jaszak om er links en rechts een terloopse veeg mee over de armleuningen van het meubilair te geven.

Samenvatting

Hoofdstuk I:
Tante Tiny is een mooie meid, maar ze kan geen vrijer houden, zegt de ik-verteller Albert Egberts. Ze is de zus van zijn moeder. Hij en zijn tante zijn in hetzelfde huis geboren, nl. bij de grootouders in de Eindhovense arbeiderswijk Tivoli. Die zijn verhuisd uit Den Bosch omdat “de grond te heet werd” onder hun voeten. Dat is natuurlijk een vooruitwijzing naar wat er in de loop van het verhaal onthuld zal worden. Tante Tiny werkte bij de schoenfabriek Lata waar ze zolen onder de schoenen plakte. Ze klaagt nogal over haar ouders (de grootouders van Albert) die haar erg strak houden. Ze verwijst dan weer naar vroeger. Maar tante Tiny is ook gewoon een ettertje: ze knijpt jongens en zeikt ze af.

 Hoofdstuk II:
Tiny heeft ook nog een jonger broertje Hasje, die meer een oudere broer voor Albert is dan een oom. Hij is tien jaar ouder dan Albert. Zelf is Tante Tiny twaalf jaar ouder dan Albert. 

Op een nacht besluit Hasje met zijn schilderspullen naar Amsterdam te gaan om daar een loopbaan als kunstschilder te beginnen. Omdat de politie hem moet terugbrengen na het alarm slaan van zijn ouders, komt Tiny in aanraking met agent Henneman, die een oogje op haar heeft.  Haar ouders vinden het een goede partij, maar Tiny verbreekt de relatie.

Hoofdstuk III:
Niet lang daarna komt de volgende jongen in beeld: Peer Portier(zijn bijnaam). Eigenlijk heet hij Peer Walravens, maar hij is portier bij een hotel.  Ze verloven zich, maar de ouders vinden het geen goede partij voor haar. Dan verzint Tiny dat ze zwanger is, maar Peer twijfelt eraan, omdat hij een brief  van Henneman heeft, waarin staat dat Tiny voor het leven onvruchtbaar is. Hij wil dat niet en maakt de verkering uit. Opa spreekt er schande van. De kleine Albert ziet het allemaal van een afstandje aan. Hij kruipt wel eens op zondag bij zijn  tante in bed. (ook al een vooruitwijzing naar wat later verteld wordt)  Die krijgt “toevallig” enkele dagen nadat  Peter het heeft uitgemaakt een miskraam.

Hoofstuk IV:
Albert gaat op een middag met zijn tante “statten.” Maar ze gaan naar een oud vrouwtje boven een viswinkel aan wie tante Tiny duidelijk een hekel heeft. Ze kopen een rol krantenpapier, maar Albert weet dat ze wel een  mes bij zich had. Ook schrikt hij ervan dat zijn oma ziek wordt: heeft Tony met rattengif gewerkt?

De volgende episode is dat Tiny met Koos gaat trouwen en dat hij er tijdens de bruiloft achter komt, dat ze onvruchtbaar zou zijn. Hij wordt woedend en besluit zijn huwelijksreis naar Lugano te annuleren en in te ruilen voor een onderzoek in een ziekenhuis naar de onvruchtbaarheid van Tiny. Maar dat loopt niet goed af voor hemzelf.

Hoofdstuk V:
In de familie wordt erom gelachen dat na het onderzoek juist blijkt dat Koos Kassenaar zwak zaad heeft. Albert gaat later een keer logeren bij zijn oom en tante in Brede. Hij is bang dat hij vergiftigd wordt. Tijdens de logeerpartij merkt Albert dat er vaak ruzie tussen Tiny en Koos is. Op de laatste dag moet hij naar huis weggebracht worden, maar hij ziet niemand. Wel een bebloed bed. Hij denkt dat er iemand vermoord is, maar als hij naar huis belt bij de buren, staat Tiny ineens achter hem Tiny voorspelt dat ze veel zal onthullen als haar vader met pensioen gaat. Albert krijgt zijn seksuele voorlichting via verhalen. Zijn moeder vertelt dat ze een keer is aangerand door Nico van Dartel.  Thuis wilde haar vader er toen geen woord over horen.

Hoofdstuk VI:
Als opa 65 wordt valt de tirade van Tiny nog mee. Ze zegt wel dat ze altijd als slaaf heeft moeten dienen. Het is 24 juli 1964. De verteller is 14 jaar. Tiny houdt zich nog in en vraagt aan Albert of hij nog wel eens wil komen logeren.

Het wordt erger bij de robijnen bruiloft van opa en oma. Die is in 1968 en dan gaat Tiny helemaal los. Alberts moeder Hanny  is namelijk 42 jaar en was dus een moetje, waarvan opa en oma bij andere katholieke mensen altijd zo’n schande spraken. Opa onthult dan dat hij niet eerder kon trouwen omdat hij twee jaar in de gevangenis van Veenhuizen heeft gezeten, omdat hij betrokken was bij een vechtpartij. Tiny verziekt het hele feest, opa is boos, zelfs haar man Koos gaat zonder haar weg en ook bij de moeder van Albert ligt ze eruit. Albert moet alleen naar huis op de fiets en onderweg ziet hij tante Tiny bij de bushalte staan. Hij blijft bij haar en brengt haar naar het station en geeft haar geld voor de trein naar Breda. Intussen komt er ook politie opdagen die gewaarschuwd is door de ouders van Albert: hij is nog niet thuisgekomen. Tiny zegt dat hij haar seksslaafje is. Als hij heel laat thuiskomt, scheldt zijn vader hem overhoop, omdat hij het met de “helleveeg” heeft aangelegd.

Hoofdstuk VII:
Tante Tiny doet er veel aan om haar zus Hanny te vernederen. Zo laat ze Hanny graag haar kleren afdragen. Ze koopt veel kleren en die moet Hanny aantrekken als ze met Koos en Tiny op stap gaan. Zo krijgt Tiny een soort macht over haar zus. Ze mogen ook mee op vakantie met Koos en Tiny, maar de ouders van Albert hebben er niet veel plezier van: ze zijn steeds getuige van de ruzies van Koos en Tiny over het uitblijven van nageslacht.

In 1976 krijgt Albert Engels last van priapisme (aanhoudende erecties) en hij wil graag zijn erotische fantasie met zijn tante in de praktijk brengen: hij koopt een chocolade paasei en gaat naar Breda, waar hij zijn tante tot seks probeert te verleiden. Hij brengt haar met orale seks tot een hoogtepunt, maar zelf kan hij niet tot een erectie komen. Als hij wegloopt uit het huis, ziet hij dat zijn grootmoeder letterlijk kort gehouden wordt (aan een hondenriem) in een kamertje. Het is Tiny’s manier om wraak te nemen op haar moeder.

Die krijgt later nog meer moeilijkheden waardoor ze in een tehuis moet worden opgenomen. Waar Albert en zijn kinderen bijzitten, maken Koos en Tiny weer ruzie over het kinderloze huwelijk. Ze sterft nadat ze in een laatste visioen gezien heeft dat de bruidsjurk van haar dochter in de hens is gevlogen.

Ook Alberts moeder komt in de problemen: ze heeft de ziekte van Parkinson en moet worden opgenomen in een tehuis. Albert gaat er met zijn kinderen heen, ook op een moment dat Koos en Tiny er zijn. Ze uit allerlei beschuldigingen aan het adres van Hanny  over het verleden. Albert vertelt dat hij een brief gezien heeft waarin stond dat Tiny onvruchtbaar zou zijn. Hij heeft via via zelfs een kopie daarvan in zijn bezit gekregen. In het bijzijn van Hanny wil Tiny nu wel eens vertellen wat er gebeurd is toen ze veertien jaar was. Nico van Dartel heeft haar seksueel misbruikt, waardoor ze zwanger werd. De dokter wilde geen abortus regelen en toen moest Hanny optreden. Ze vertelt dat ze naar het vrouwtje boven de vishandel gingen, waarbij de vrouw met haar vuile nagels de foetus had weggehaald. Tiny was echter maar blijven bloeden en Hanny had haar ouders niet gewaarschuwd. Op een bepaald moment was Tiny met de fiets weggegaan , maar ze was niet ver gekomen en was gevallen. Hevig bloedend had ze bij Van Dartel aangebeld die haar naar het ziekenhuis liet brengen. Er was nooit verteld dat Van Dartel de oorzaak van alles was. Maar Tiny heeft het vooral haar zus Hanny kwalijk genomen.

Hoofdstuk VIII:
Moeder sterft niet lang daarna. Het wordt 1999 als dat gebeurt. Tiny fungeerde als haar beul. Albert moet de crematie regelen, maar met de broodmaaltijd na afloop gaat het mis. Tiny begint te vertellen over Koos, die eigenlijk niet onvruchtbaar is geweest, maar juist de biologische vader is geweest van heel veel kinderen. Hij doneerde zijn zaad overal. Soms in levende lijve bij veel vrouwen, soms bij de zaadbank, maar hij staat garant voor meer dan 100 kinderen. Het is een gênante vertoning. Tiny heeft ook zelf de tafelindeling veranderd waardoor de vrouw van Albert, Zwanet, naast Koos komt te zitten, die haar vertelt dat Albert toen hij zesentwintig was een seksuele relatie met zijn tante had. Zwanet is na afloop woedend en ondervraagt hem over dat voorval in 1976.

Weer later komt het bericht dat Tiny aan longkanker lijdt. Ze heeft lang gerookt en dat zou een mogelijke oorzaak zijn. Ze ligt in Breda en Albert gaat haar nog een keer opzoeken, omdat oom Koos zegt dat het elk moment gebeurd kan zijn. Wanneer hij in het ziekenhuis komt, maakt hij kennis met één van de zoons van Koos, die hij erkend heeft. Die steunt zijn vader. Tiny heeft het wel met het leven gehad en na een attack wil ze eigenlijk het liefst dat er euthanasie wordt gepleegd. Dat gebeurt uiteindelijk ook: ze eet een dessert met een dodelijk medicijn. Ze overlijdt en oom Koos vindt het niet meer dan normaal dat Albert (die toneelstukken schrijft) ook een toespraak bij zijn tante houdt. Die moet er  goed over nadenken en hij besluit het netjes te houden en niet te spreken over het thema van de kinderloosheid, de zwarte jeugd van zijn tante etc. Hij houdt het bij de lach en de traan. Tientje Poets met haar gele stofdoek.

Personages

Albert Egberts

Albert Egberts wordt gevolgd van kleine jongen (vier jaar oud in 1954) tot dramaturg in de 21e eeuw. Hij is een goed observator van de gebeurtenissen in de familie. Hij zit onder de tafel en hoort de geschiedenissen aan. Als zijn tante Tiny bij de veertigste verjaardag van haar ouders huwelijk ruzie met de familie zoekt, kiest hij min of meer haar partij door haar weg te brengen naar het station. Zij brengt een erotische fantasie in hem tot leven die hij als hij 26 jaar is, probeert te realiseren. Hij neemt symbolisch een paasei mee, krijgt wel zijn zin om met tante met schortje en al naar bed te gaan, brengt haar oraal tot een orgasme, maar komt zelf niet klaar. Een vorm van impotentie die toch op de lachspieren werkt. Later verdedigt hij zijn moeder en brengt hij de onvruchtbaarheid van Tiny aan de kaak. Daarmee laat hij zijn tante min of meer vallen. Dat is toch geen leuk trekje van de protagonist. Wanneer Tiny aan longkanker sterft, wordt hem verzocht een toespraak te houden. Hij kan dan wraak op zijn tante nemen, maar hij besluit een nette toespraak te houden.

Tante Tiny

Tante Tiny is een serpent. In de familie gaat ze als een viswijf te keer en ze is niet vies van mannen. Albert vertelt dat hij bij haar in bed mag liggen als kleine jongen waarbij zij schunnige verhaaltjes vertelt. Ook gaat ze met andere mannen voor het huwelijk naar bed. Dan komt het gerucht in de wereld dat ze onvruchtbaar is en dat heeft een heleboel consequenties. Haar man Koos wil dat goed laten onderzoeken in plaats van op huwelijksreis te gaan en dan bedriegt Tiny hem met een vervalste brief van het ziekenhuis. Niet zij is volgens die brief onvruchtbaar maar hij. Dat heeft een zeer slecht huwelijk met veel ruzie tot gevolg. Tijdens de laatste dagen van zus Hanny vertelt ze in aanwezigheid van Albert wat er op haar 14e gebeurd is (seksueel misbruikt en een verschrikkelijke abortus moeten ondergaan). Dat schept wel medeleven bij de lezer: de Katholieke kerk krijgt hier ook een veeg uit de pan. Louter wraakzucht drijft Tiny ertoe om na de crematie van Hanny het zaaddonorschap van Koos voor de hele familie uit de doeken te doen. In feite was dat nergens voor nodig, want zij was degene die hem onvruchtbaarheid had aangezegd. Tante Tiny sterft tenslotte aan longkanker.

Quotes

"Leentje weet ervan. Ze is me dikwijls genoeg uit de speeltuin komen halen. “Hij heeft zin”. Zei ze dan. En dan ging ik met haar mee. Hierheen. Ze wees op een oude divan in de hoek van de werkplaats. “daar gebeurde het. Soms met Nelleke erbij. Nelleke vond het fijn als ik er ook was. Ze is bang voor haar eigen vader." Bladzijde 225

"Ook al hoefde het niet langer als geneesmiddel te dienen, de idee van incest bleef me obsederen. We schreven mij 1976, en ik was net zesentwintig geworden. Ik beminde, naast enkele jonge vriendinnen, regelmatig de bijna veertigjarige echtgenote van de huisbaas, tevens stiefmoeder van mijn beste vriend Thjum." Bladzijde 144

"Daar weet Nico van Dartel alles van , fluisterde Tiny naast me. “van bewaakte en onbewaakte spoorwegen. Alleen laat hij zich door geen slagboom of alarmbel tegenhouden. Ze plantte een scherpe elleboog in mijn zij. “Zie jij wat ik zie, Albert. Dat smoelwerk van hem begint aardig geel te worden. En dat oogwit…vuilgeel. Er drijven stukjes groen snot in. De gore smeerlap. Ik hoop toch zo dat hij iets onder zijn leden heeft." Bladzijde 103

"Dat alles en nog veel meer, was Tientje Poets. Later, eenmaal getrouwd, kwam ze elke zaterdag uit Brede naar Eindhoven om haar inmiddels bejaarde ouders te sarren, en toen die eenmaal het graf in waren getreiterd, was mijn moeder aan de beurt. Luttele jaren voor haar dood heb ik pas ontdekt wat haar zo’n door en door verziekt rotkarakter bezorgd had en wat haar een leven lang dreef." Bladzijde 10

Thematiek

Geheim/ familiegeheim

Het is duidelijk dat Tante Tiny een belangrijke rol speelt bij dit thema. Ze is in haar jeugd seksueel misbruikt door Nico van Dartel en daarnaast door haar eigen ouders als een slaafje gebruikt. Haar moeder was altijd ziekelijk en daardoor moest Alberts moeder Hanny veel taken van de moeder overnemen. Tiny is daardoor altijd haatgevoelens tegenover haar ouders blijven koesteren en dat vindt zijn uitweg in een scheldpartij op de dag dat haar ouders 40 jaar getrouwd zijn. Ook op andere dagen daarna blijft ze haar ouders achtervolgen met kritiek. Ze is ook woedend op zus Hanny die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de abortus. Er rust een taboe op het seksuele misbruik dat Tante Tiny en haar zus Hanny hebben ondergaan. Er mocht niet over worden gesproken.

Motieven

Verkrachting/seksualiteit

Tiny is misbruikt in haar jeugd door de schoenlapper Nico van Dartel. Zijn vrouw wist ervan en de pas veertienjarige Tiny werd ongewenst zwanger.

Incest

Albert heeft in 1976 een seksueel onderonsje met zijn tante. Hij bevredigt haar oraal, maar kan zelf niet tot een orgasme komen.

Leugens en bedrog

Tiny heeft na haar abortus een verklaring van het ziekenhuis waarin staat dat ze geen kinderen kan krijgen verdonkeremaand en verzwegen voor haar aanstaande man Koos. Ze vertelt hem later dat hij onvruchtbaar is (weer een leugen) en uiteindelijk leeft hij zijn leven vol list en bedrog door legaal en illegaal kinderen op de wereld te zetten. Tiny zal er waarschijnlijk van geweten hebben en de incestueuze situatie met Albert in 1976 zal er waarschijnlijk één zijn geweest van wraak: opnieuw een vorm van bedrog.

Abortus

Het abortusmotief speelt een belangrijke rol in het familiegeheim. Tiny heeft een abortus moeten ondergaan bij een vrouwtje dat het met de hygiëne niet al te nauw nam.

Haat

Tiny heeft haar hele leven haat gevoeld tegen haar oudere zus die haar naar de abortusvrouw heeft gebracht, die haar leven tenslotte verwoest heeft. Daarom wil zij Nico van Dartel met arsenicum vergiftigen, gaat ze met een mes naar het vrouwtje van de hondenkennel, haat ze haar ouders (die haar kort hielden) en haar zus die haar naar het abortusvrouwtje heeft gebracht.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding

De liefdesrelaties van Tiny worden gecombineerd met het probleem van de onvruchtbaarheid. Doordat er in het verleden iets gebeurd is, zou ze onvruchtbaar zijn, waardoor de eerste relatie wordt verbroken. Onvruchtbaarheid blijft ook een rol spelen in de tweede relatie met Peer die van zijn voorganger heeft gehoord dat Tiny onvruchtbaar is, terwijl zij net heeft gedaan alsof ze zwanger is om een huwelijk af te dwingen. De derde relatie met Koos loopt ook al bijna stuk op dat motief. Koos wil in plaats van een huwelijksreis een onderzoek naar haar vruchtbaarheid en dan blijkt dat hij zelf zwak zaad heeft, waardoor ze nooit kinderen zullen krijgen. Maar het is juist Tiny die de boel bedonderd heeft: hij is vruchtbaar en zij is onvruchtbaar vanwege de abortus die ze heeft ondergaan. Het leidt tot het slechtste huwelijk uit de literatuur: ze blijven elkaar steeds verwijten maken. Dan wordt tijdens de crematie van Alberts moeder ook duidelijk dat Koos gewoon zijn gang gegaan is, overspel heeft gepleegd en talloze kinderen op de wereld heeft gezet.

Inwijding

Als kleine jongen mocht Albert al bij zijn pubertante liggen en dat is een eerste voorbereiding op zijn leven met seks. Hij leeft er later op los, maar blijft een seksuele fantasie met betrekking tot zijn tante koesteren.

Motto

Het motto is een tekst van Jean Genet: Ik ben het zat om hier altijd de kwaje pier te zijn, de voetveeg, de stinkende non, en kind noch kraai, niet eens een God te hebben. Ik ben het zat, dat kookfornuis dat mij als altaar is gegeven. Zat, zat, zat, slavin en heks en stinkmeid hier te zijn.

Het citaat uit het boek ”De meiden“ zou zomaar in de mond gelegd kunnen worden van de  vrouw over wie het in dit deel van de Tandeloze Tijd over gaat., Tientje Poets. Ook zij is bepaalde zaken zat en ook zij kan dit ongenadig onder woorden brengen.

Trivia

2. Het boek vormt een onderdeel van de cyclus De Tandeloze Tijd, maar kan heel goed gelezen worden zonder voorkennis van de andere delen van de cyclus.

1. Het is het eerste boek van de schrijver na “Tonio” dat over de dood van zijn zoon ging. Hij presenteerde het boek tijdens de uitreiking van de P.C. Hooftprijs.

Titelverklaring

De titel verwijst naar tante Tiny die als een ware helleveeg de familie van de verteller regeert. Ze heeft het hart op de tong en ze doet waar ze zin in heeft. De vader van Albert noemt de titel letterlijk op blz. 137. Albert is bij haar gebleven na de bruiloft van zijn grootouders. Als hij thuiskomt zegt hij: Het komt jou goed uit als zo’n helleveeg de hele familie kapotmaakt. Dan hoef je het zelf niet meer te doen. Dan kun je je fijne handjes schoonhouden.

Verderop in de roman komt de term ”helleveeg” nog een keer voor. Tante Tiny verwijst dan naar  vrouw Koelewijn die haar geaborteerd heeft: (blz. 232) “Jouw mevrouw Hanny, deed het met haar blote klauwen. Bijgevijlde nagels waren haar instrumenten. Ze sleep ze met puinsteen, de helleveeg. Ze stond erom bekend.”

Structuur & perspectief

In het begin is er een soort proloog die “Tientje Poets“ getiteld is en die een indruk geeft van de karaktereigenschappen van de Tante van Albert.

Van der Heijden bouwt daarna zijn verhaal over zijn tante op in grote hoofdstukken die een Romeinse cijferaanduiding hebben. Deze grote hoofdstukken worden onderverdeeld in kleine hoofdstukken die met een gewoon cijfer worden aangegeven. Soms zijn die hoofdstukken heel erg klein (zelfs een alinea bijvoorbeeld). In totaal zijn er 72 kleinere verteleenheden.

Het perspectief is van de ik-verteller Albert Egberts, de protagonist, van de cyclus De Tandeloze tijd. Hij vertelt de geschiedenis van zijn tante Tiny als achterafverteller. Het begint met de periode dat hij nog heel klein is en bij zijn tante in bed mocht liggen. Hij beschrijft de periode tot haar dood. In feite is hij de chroniqueur  van zijn tantes leven. 

Decor

De geschiedenis van Tante Tiny begint als zijn een jaar of zestien is en Albert vier jaar. Ze zijn in het zelfde huis geboren.  Albert is geboren op 30 april 1950 en dat betekent dat de eerste tijdlaag vanaf ongeveer 1954 is. De laatste (de dood van zijn tante) speelt in de eerste jaren van de 21e eeuw.

Het decor van de roman is Brabant: de omgeving van Geldrop en Eindhoven waar Albert Egberts in de arbeiderswijk Tivoli opgroeit. Zijn tante Tiny woont in Breda en daar speelt zich o.a. de passage van de erotiek met zijn tante af.

Stijl

Van der Heijden vertelt in een moordend tempo. Als lezer krijg je nauwelijks de gelegenheid om alle gebeurtenissen tot je te laten doordringen: het boek is overladen met handelingen.

De stijl van A.F. Th. van der Heijden is prachtig en direct. Hij schrijft herkenbare en directe  metaforen. In een paar zinnen kan hij een wereld van verbeelding oproepen. Dat heeft een grote vertelsnelheid tot gevolg.

Een paar voorbeelden:

-        (blz. 93) In de zomer van 1964 bereikte mijn grootvader de onvoorstelbare leeftijd van vijfenzestig. Hij ging met pensioen wat betekende dat zijn krachten opgebruikt waren. Vele jaren had hij als glasblazer met zijn adem het leven geschonken aan ontelbare gloeilampen. Nu kwam hij zelfs lucht te kort om op verzoek van de kleinkinderen zijn wangen vol te blazen als Dizzy Gillespie tijdens een trompetsolo.

-        (blz. 242) "Kotsmisselijk, ja dat krijg je ervan!" riep Tiny, "als al dat ouwe zaad geen kant op kan. Het verdroogt. Het wordt kroepoek, Ik wist niet wat ik hoorde laatst…. Je kraakt onder het lopen, Koossie. Dat doet de kroepoek, Van te veel kroepoek in je pens word je onpasselijk."

-        (blz. 230) Misschien had ze van de herinnering aan de mondspoeling met zeepsop dorst gekregen – tot ik begreep dat ze de naam van de viswinkel bedoelde, waarboven zich de praktijk van haar uitverkoren mevrouw bevond: Koelewijn, in het Eindhovense stadsdeel Stratum. In later jaren nam oom Hasje me er wel eens mee naar toe. Hij was bevriend met de zoon des huizes, die net een Nederlandse rock-’n rollhit had met "Kom van dat dak af" waarop de oom van een klasgenootje van me saxofoon speelde.

Slotzin

Tijdens mijn toespraak bleef het doodstil, op het zacht verende geklik van Thjums toestel na. Pas toen ik, aan het slot, de overledene opvoerde als Tientje Poets met haar bliksemsnelle stofdoek, werd er gepast gegniffeld.

Beoordeling

Een lekker vlot en met zwarte humor verteld verhaal dat onderdeel uitmaakt van de cyclus De Tandeloze Tijd. Tante Tiny gaat zo fanatiek met stofdoek en schortje te keer dat het een bijna komisch  personage wordt. Er zit door de vertelwijze van Van der Heijden een voortdurende spanningsboog in het verhaal. Je weet als lezer dat er iets in het verleden is gebeurd, maar dat geheim wordt met stukjes en beetjes onthuld.  Lang is bijvoorbeeld onduidelijk wat de vrouw boven de viswinkel met het verhaal van Tiny  te maken heeft, maar bij deze schrijver berust nooit iets op toeval en ook haar betrokkenheid wordt aan het einde onthuld. Ze is betrokken bij de abortus van Tiny. De lezer surft  van cliffhanger naar cliffhanger. In elke hoofdstuk gebeurt er wel iets bijzonders.  Bovendien is de stijl van A.F.Th. altijd de moeite waard. 

Een aanrader dus voor liefhebbers van deze schrijver. Het boek leest als een trein en is bovendien niet al te dik , zoals andere delen uit de cyclus. Geschikt dus voor havo- en vwo- eindexamenkandidaten.

Recensies

"In De helleveeg (de titel slaat op tante Tiny, maar zelf gebruikt zij het woord ook om een van háár kwelgeesten aan te duiden) is dat een Brabantse wereld van katholieke kleine luiden, waaruit Albert Egberts zich pas na veel omwegen weet te ontworstelen, maar waarnaar hij gedreven door die o zo tegenstrijdige familieloyaliteit ook steeds weer terugkeert. De roman krijgt er een onverhoedse en wellicht ook onbedoelde actualiteit door, als we tenminste letten op de plannen van het kabinet-Rutte om de zorg voor de bejaarden steeds meer over te laten aan de kinderen." http://www.nrclux.nl/de-h.../1094450/

"Het kostte me moeite De helleveeg als onderdeel van de cyclus te beschouwen. Er wordt de lezer geen moment respijt gegund. Dringend, direct en brutaal is de taal, net zo kortaf als Tiny’s gesnauw. Vanaf pagina één stevent het boek zonder omwegen af op de onthulling van het geheim dat haar leven verwoestte, dat werd verzwegen, getransformeerd tot haar zonde en als een sluipend gif door de jaren heen ieders perspectief en positie verdacht heeft gemaakt, waardoor de uiteindelijke onthulling halverwege het boek nooit meer tot verzoening kan leiden – de fundamenten zijn te zeer aangetast." http://recensieweb.nl/rec...k-portret/

"Met Tiny van der Serckt voegt de schrijver alweer een onvergetelijk personage toe aan ‘De tandeloze tijd’." http://www.humo.be/boeken...-helleveeg

"Als volwassene heeft hij eindelijk door wat Tientje Poets zo’n verziekt karakter heeft bezorgd, en wat haar een leven lang dreef. De pesterijen van Tientje zijn goed doordacht, je zou haast zeggen dat ze subtiel zijn. Zo krijgt zus Hanny, de moeder van Albert, heel dure kleding, die betaald is door haar man Koos. Een dubbelslag wat vernedering betreft. Albert ziet het allemaal lijdzaam aan." http://www.literatuurplei...nsieId=392

"Het fraaiste hoofdstuk vormt het hart van het boek. Student Albert belandt daar met zijn in elk geval wat haar uiterlijk betreft nog altijd aantrekkelijke tante in bed en doet daar dingen met haar die Koos, inmiddels de echtgenoot van Tiny, achterwege laat. 'Koos weet van toeten noch blazen. Die knort wel, maar niet tussen mijn dijen,' deelt tante mee." http://m.parool.nl/parool...jden.dhtml

Bronnen

Het verweerschrift van Van der Heijden over de rechtszaak die Peter Koelewijn tegen hem heeft aangespannen.

http://www.nrc.nl/boeken/...-ook-goed/

Uitspraak in de zaak van Peter Koelewijn tegen de schrijver Van der Heijden. Hij verloor de zaak.

http://www.nrc.nl/boeken/...r-heijden/