Het was weer een waar slagveld. Sommigen denken zich hier uit te slepen met nét genoeg voldoendes om te slagen, maar dan komt de genadeklap: de 5,5-regel. Het wordt tijd dat deze regel voorgoed verdwijnt.
De regels onder de loep
Om te slagen, gelden er enkele eisen waar jij en ik aan moeten voldoen. Deze zijn voor vwo- en havo-leerlingen vrijwel gelijk aan elkaar. Zo moet je voor lichamelijke opvoeding een voldoende of goed staan, het gemiddeld cijfer van SE en CE samen moet minstens 6 of hoger zijn, maximaal één 5 in de kernvakken, genoeg compensatiecijfers voor de onvoldoendes en tenslotte moet het gemiddelde CE-cijfer hoger dan 5,50 zijn. Sinds 2012 is deze laatste eis erbij gekomen en is destijds ingevoerd om de "kwaliteit en betrouwbaarheid van het diploma te verhogen", aldus de minister van OCW in een brief aan de Tweede Kamer.
In theorie klinkt dit best redelijk. Er wordt zowel gekeken naar de cijfers van de afgelopen jaren en cijfers van examens die voor iedereen hetzelfde zijn. Maar in de praktijk werkt het verstikkend. Een leerling die consequent prima presteert, goede cijfers haalt en opdrachten met voldoendes afrondt, kan alsnog zakken door één slechte examendag. Het is dus nog maar de vraag of de regel nu echt de betrouwbaarheid van een diploma verhoogt. In mijn ogen straalt de 5,5 niet echt “meer betrouwbaarheid” uit ten opzichte van de andere regels en straalt het juist enige mate van onbetrouwbaarheid uit. Het is namelijk de enige regel waarbij er alléén wordt gekeken naar het CE naast de regel dat je niet lager dan een 4 mag halen als cijfer op het CE.
Protesteren
Er heerst al jaren veel ontevredenheid over de regel. In 2021 vroegen duizenden scholieren via petities om het afschaffen van deze regel. Een van de meest opvallende petities was die van Zentella, die viral ging op social media. De reden hiervoor? Leerlingen vinden het oneerlijk dat hun diploma kan afhangen van een specifiek gemiddelde. En daar ben ik het mee eens. In plaats van een goed doordachte beoordeling, krijgen ze een mentale guillotine: voldoende of gezakt. De petitie werd dan ook meer dan tienduizend keer ondertekend en kreeg aandacht van het LAKS en het ministerie van Onderwijs.
Jaren inzet voor niets?
Tenslotte staat de regel lijnrecht tegenover hoe het onderwijs nu werkt in de praktijk. Vier, vijf of zes jaar lang kan je alles geven: presentaties houden, werkstukken maken, mondelingen voorbereiden en leren voor toetsen. Maar als je in de laatste weken, onder immense druk, nét niet boven dat magische gemiddelde van 5,49 uitkomt, dan is alles voor niets geweest. Dat voelt niet alleen oneerlijk, dat ís oneerlijk. Het schoolexamen (SE) telt voor 50% van je eindcijfer, maar je moet alsnog slagen op het CE. Daarmee heeft het CE eigenlijk een verborgen bepalende factor: zakt je gemiddelde onder de 5,5, dan maakt het niet uit wat je al die jaren op school hebt gepresteerd.
De afschaffing van de 5,5-regel betekent zeker niet dat het CE geen waarde meer heeft. In mijn ogen is het CE nog steeds een cruciale factor: zorgen voor rechtvaardigheid. Elk centraal examen is voor iedereen binnen het vak en niveau gelijk, ongeacht op welke school je zit. Het zorgt ervoor dat iedereen op gelijke wijze kan laten zien wat hij of zij nu echt kan, ten opzichte van medeleerlingen. Maar omdat dit een momentopname is, is het niet eerlijk om dit zo zwaar te laten meetellen. Ik vind dat je je CE-cijfers moet kunnen compenseren met SE-cijfers, zónder extra eisen. Je wilt een leerling tenslotte beoordelen op het geheel, niet op een momentopname als het centraal examen.
Voor mij zal het allemaal niet meer uitmaken, want hopelijk hoef ik na donderdag nooit meer een school- of centraal examen te maken. Toch blijft deze regel onterecht, oneerlijk, demotiverend en vooral stressvol voor leerlingen. Ik zie ‘m het liefst zo snel mogelijk verdwijnen.
Reacties Reacties
85💜 Lucht je hart, help elkaar en blijf respectvol 💜
Lees onze volledige Communityregels
E.
“Een leerling die consequent prima presteert” die alsnog kan zakken door “één slechte examendag”? Ja, dat kán – maar in veel gevallen is het niet één dag, maar het gevolg van structureel net te lage cijfers op het CE. En laten we niet vergeten: je hebt een herkansing. Als je echt denkt dat die ene dag je nekte, krijg je een tweede kans om te laten zien wat je waard bent. Dat noem ik geen ‘genadeklap’, dat noem ik een noodzakelijke – en eerlijke – check. Het CE is er niet om je te laten struikelen, maar om te toetsen of je de stof écht beheerst, onder druk, op hetzelfde moment als iedereen. Een diploma is geen troostprijs voor inzet, maar een bewijs dat je het niveau aan kunt.
Ook lees ik dat de 5,5-regel “niet echt betrouwbaarheid uitstraalt”. Wat dan wel? De schoolexamens die elke school anders samenstelt, met andere normen en docenten die op hun eigen manier nakijken? Het CE is het enige objectieve onderdeel in het hele eindexamen. Dat je daar een minimum voor moet halen – een magere voldoende nota bene – lijkt me geen marteling maar gezond verstand.
De auteur schrijft dat “jaren inzet voor niets zijn geweest” als je op het eind nét geen 5,5 haalt. Maar dat is een kromme redenatie. Jouw inzet zorgt ervoor dat je überhaupt in de buurt komt van die eindstreep. Dat je dan nog één keer moet bewijzen dat je de stof aankunt, is niet onrechtvaardig – dat is het hele punt van het examen. Als de inzet genoeg zou moeten zijn, kunnen we het CE net zo goed schrappen.
“Leerlingen vinden het oneerlijk dat hun diploma kan afhangen van een specifiek gemiddelde.” Natuurlijk vinden ze dat: ze hebben hier zelf belang bij. Niemand houdt van regels die je kunnen laten zakken. Vraag een klas of de examens mogen vervallen en je hebt honderd handtekeningen binnen een minuut.
Als we blijven toegeven aan wat ‘oneerlijk voelt’ in plaats van wat nodig is, holt de waarde van het diploma uit. De 5,5-regel beschermt dat diploma – niet tegen leerlingen, maar vóór hen. En die bescherming moet blijven staan.
Marco van der Does
Juridische onderbouwing opgezet met Grok:
1. Conclusie: Het Eindexamenbesluit VO is sinds 2022 vervallen, maar de 5,5-regel is ongewijzigd overgenomen in artikel 3.34, lid 1, onder a van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, dat nog steeds geldig is.
2. Juridische grondslag: Artikel 3.34, lid 1, onder a
De 5,5-regel voor vwo (en andere richtingen) is vastgelegd in artikel 3.34, lid 1, onder a van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020. De relevante tekst luidt (geparafraseerd voor helderheid):
Een kandidaat slaagt voor het eindexamen als, onder andere, het rekenkundig gemiddelde van de behaalde cijfers voor het centraal examen ten minste een 5,5 bedraagt.
Vergelijking met artikel 50 Eindexamenbesluit VO:
De tekst van artikel 3.34, lid 1, onder a is inhoudelijk identiek aan de voormalige artikel 50, lid 1, onder a van het Eindexamenbesluit VO. Beide stellen dat het CE-gemiddelde “ten minste een 5,5” moet zijn, zonder expliciete vermelding van afronding.
Net als bij het oude artikel 50 zwijgt artikel 3.34 over hoe het gemiddelde wordt berekend (bijv. onafgerond) of wat gebeurt met een cijfer zoals 5,45.
Uitleg over afronding:
De uitleg dat een 5,45 (of 5,49) niet als 5,5 telt, komt niet uit artikel 3.34 zelf, maar uit richtlijnen van het College voor Toetsen en Examens (CvTE), zoals de Regeling beoordelingsnormen eindexamens VO. Deze richtlijnen specificeren dat het CE-gemiddelde onafgerond moet worden berekend, waarbij alleen 5,50 of hoger voldoende is.
Deze interpretatie is geen wettelijke verplichting in de zin van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, maar een beleidsregel die door het CvTE en het Ministerie van OCW wordt toegepast.
Juridisch twistpunt:
Omdat artikel 3.34, lid 1, onder a geen expliciete afrondingsregel bevat, kan de CvTE-uitleg dat een 5,45 niet telt als 5,5 worden betwist als niet wettelijk verankerd. Dit kan in strijd zijn met het legaliteitsbeginsel (artikel 3:2 Awb), dat vereist dat overheidsbesluiten gebaseerd zijn op duidelijke wettelijke regels.
De strikte toepassing van een 5,50-grens kan ook in strijd zijn met het evenredigheidsbeginsel (artikel 3:4, lid 2 Awb), omdat een verschil van 0,01 (bijv. 5,49 vs. 5,50) onevenredig zwaar kan wegen in verhouding tot het doel (diplomakwaliteit).
3. Waarom de uitleg over afronding juridisch betwist kan worden
De CvTE-uitleg dat een 5,45 niet als 5,5 telt, is gebaseerd op beleidsrichtlijnen, niet op de letter van artikel 3.34. Redenen waarom critici deze uitleg in strijd met de wet achten:
Geen wettelijke basis in artikel 3.34: Het artikel vermeldt alleen “ten minste 5,5” zonder afrondingsvoorschrift. De CvTE-interpretatie is een aanvullende regel, wat in strijd kan zijn met het legaliteitsbeginsel (artikel 3:2 Awb).
Strijdigheid met artikel 2.51 WVO 2020: Dit artikel vereist een gebalanceerde beoordeling van schoolexamen (SE) en centraal examen (CE). Een leerling met hoge SE-cijfers die zakt door een 5,49 CE-gemiddelde, kan claimen dat dit de wettelijke balans verstoort.
Evenredigheidsbeginsel (Awb): Een leerling laten zakken om 0,01 punt kan onevenredig zijn, vooral als andere slaagcriteria (bijv. geen onvoldoendes) zijn behaald.
Gebrek aan uitzonderingen: Artikel 3.39 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 (vergelijkbaar met het oude artikel 55 Eindexamenbesluit VO) biedt ruimte voor afwijkingen in bijzondere omstandigheden (bijv. dyslexie, ziekte). Als deze niet wordt toegepast voor afrondingskwesties, kan dit juridisch inconsistent zijn.
Coronaversoepelingen als precedent: In 2020-2021 werden de 5,5-regel versoepeld (bijv. voor vavo-leerlingen), wat suggereert dat de strikte afronding niet altijd noodzakelijk is en mogelijk arbitrair is.
vraag
Cyriel
Eindcijferlijst bevat 2x een vijf (niet in kernvakken), een paar zessen en 5x een zeven.
Balen, boos,… zeker als ik dit dan lees dat het niet juridisch onderbouwd is.
Leve het CE
Een meelevende ouder
Hier exact hetzelfde verhaal.
Door trieste omstandigheden na haar 1ste examen. Toch alle andere examens gedaan. En een mooie eindlijst maar op 0,2 gezakt.
En ik weet regel is regel, maar het is wel zuur. Nu maar voor de her gaan en dan 0,2 hoger halen… Verwacht wel dat het lukt.
Marco van der Does
Hierbij de juridische onderbouwing opgezet met Grok; 1.
1. Conclusie: Het Eindexamenbesluit VO is sinds 2022 vervallen, maar de 5,5-regel is ongewijzigd overgenomen in artikel 3.34, lid 1, onder a van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, dat nog steeds geldig is.
2. Juridische grondslag: Artikel 3.34, lid 1, onder a
De 5,5-regel voor vwo (en andere richtingen) is vastgelegd in artikel 3.34, lid 1, onder a van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020. De relevante tekst luidt (geparafraseerd voor helderheid):
Een kandidaat slaagt voor het eindexamen als, onder andere, het rekenkundig gemiddelde van de behaalde cijfers voor het centraal examen ten minste een 5,5 bedraagt.
Vergelijking met artikel 50 Eindexamenbesluit VO:
De tekst van artikel 3.34, lid 1, onder a is inhoudelijk identiek aan de voormalige artikel 50, lid 1, onder a van het Eindexamenbesluit VO. Beide stellen dat het CE-gemiddelde “ten minste een 5,5” moet zijn, zonder expliciete vermelding van afronding.
Net als bij het oude artikel 50 zwijgt artikel 3.34 over hoe het gemiddelde wordt berekend (bijv. onafgerond) of wat gebeurt met een cijfer zoals 5,45.
Uitleg over afronding:
De uitleg dat een 5,45 (of 5,49) niet als 5,5 telt, komt niet uit artikel 3.34 zelf, maar uit richtlijnen van het College voor Toetsen en Examens (CvTE), zoals de Regeling beoordelingsnormen eindexamens VO. Deze richtlijnen specificeren dat het CE-gemiddelde onafgerond moet worden berekend, waarbij alleen 5,50 of hoger voldoende is.
Deze interpretatie is geen wettelijke verplichting in de zin van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, maar een beleidsregel die door het CvTE en het Ministerie van OCW wordt toegepast.
Juridisch twistpunt:
Omdat artikel 3.34, lid 1, onder a geen expliciete afrondingsregel bevat, kan de CvTE-uitleg dat een 5,45 niet telt als 5,5 worden betwist als niet wettelijk verankerd. Dit kan in strijd zijn met het legaliteitsbeginsel (artikel 3:2 Awb), dat vereist dat overheidsbesluiten gebaseerd zijn op duidelijke wettelijke regels.
De strikte toepassing van een 5,50-grens kan ook in strijd zijn met het evenredigheidsbeginsel (artikel 3:4, lid 2 Awb), omdat een verschil van 0,01 (bijv. 5,49 vs. 5,50) onevenredig zwaar kan wegen in verhouding tot het doel (diplomakwaliteit).
3. Waarom de uitleg over afronding juridisch betwist kan worden
De CvTE-uitleg dat een 5,45 niet als 5,5 telt, is gebaseerd op beleidsrichtlijnen, niet op de letter van artikel 3.34. Redenen waarom critici deze uitleg in strijd met de wet achten:
Geen wettelijke basis in artikel 3.34: Het artikel vermeldt alleen “ten minste 5,5” zonder afrondingsvoorschrift. De CvTE-interpretatie is een aanvullende regel, wat in strijd kan zijn met het legaliteitsbeginsel (artikel 3:2 Awb).
Strijdigheid met artikel 2.51 WVO 2020: Dit artikel vereist een gebalanceerde beoordeling van schoolexamen (SE) en centraal examen (CE). Een leerling met hoge SE-cijfers die zakt door een 5,49 CE-gemiddelde, kan claimen dat dit de wettelijke balans verstoort.
Evenredigheidsbeginsel (Awb): Een leerling laten zakken om 0,01 punt kan onevenredig zijn, vooral als andere slaagcriteria (bijv. geen onvoldoendes) zijn behaald.
Gebrek aan uitzonderingen: Artikel 3.39 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 (vergelijkbaar met het oude artikel 55 Eindexamenbesluit VO) biedt ruimte voor afwijkingen in bijzondere omstandigheden (bijv. dyslexie, ziekte). Als deze niet wordt toegepast voor afrondingskwesties, kan dit juridisch inconsistent zijn.
Coronaversoepelingen als precedent: In 2020-2021 werden de 5,5-regel versoepeld (bijv. voor vavo-leerlingen), wat suggereert dat de strikte afronding niet altijd noodzakelijk is en mogelijk arbitrair is.
Ed
Helemaal eens... ruim 25 jaar Docent ak in bovenbouw h/v (50 examenklassen)
Heerlijk dat deze regel er is..... Dat maakt het wel zo eerlijk. Allemaal met zevens het examen in en dan met vieren kunnen slagen. Devaluatie van het papiertje...
Een beetje om leren gaan met druk hoort bij het leven.... en zelden iemand zien zakken die compleet onderpresteren op het CSE. Mooie regel, vooral in stand houden ..
Ben zelfs voorstander van een maximale compensatie van 1 punt voor de combinatievakken. Dat loopt soms ook de spuigaten uit ...
Do Cent
Agc
Ouder van...
Naast dat het extra stress geeft bij sommige leerlingen zijn er ook leerlingen die letterlijk verlamd raken in hun hersenen en niet meer kunnen denken wat resulteert in oner prestatie en dus niet slagen. Sommige jongeren zijn er gewoon letterlijk ziek van door de spanningen die het oplevert., Braken, diaree, hoofdpijnen een laag zelfbeeld en onzekerheid. In mijn ogen moet dit niet het effect en de bedoeling zijn van CE.
Kiki
Serge
Syd
Nou precies dit.
En wat nog erger is ,als er zoals dit jaar door zoveel wiskunde docenten wordt aangegeven dat wiskunde a wel heel erg pittig was en dat ze snappen dat leerlingen hierop stuk gaan. Waarom denk ik dan, waarom zo'n idioot zwaar examen? Wat moet er nog bewezen worden?
Verder pleit ik ervoor dat er weer meer gesloten vragen worden gesteld, want al die open vragen zijn een nactmerre voor kinderen met autisme of trekken van dit spectrum. Maar goed dat is een andere discussie.
zesvwoleerling
LTS
Op zich vind ik de regel dat je voor al je CE's gemiddeld een (voldoende 5,5 is afgerond een 6) moet staan geen vreemde. Dat geeft aan dat je de getoetste stof overall voldoende beheerst. En dat zou toch gewoon gevraagd mogen worden? Het hoeft geen 7 of 8 te zijn, maar 'slechts' een 5,5. Als je ergens een 7 weet te halen, mag daar zelfs een 4 voor een ander vak tegenover staan.
(En ja, hier iemand gehad die dus 5,49 had...)
Sam
G.
Anoniem
De 5,5 regel is juist een van de eerlijkste regels die er is: juist de SE cijfers verschillen gigantisch tussen scholen.
En een diploma krijg je niet omdat je je best doet. Er wordt gewoon een bepaald niveau van een leerling verwacht. Als op je werk een collega ook continu het niveau niet haalt maar wel heel erg zijn best doet betekent dat ook niet dat het opeens wel goed is.
Magi
Marieke van gaarlen
Sommige mensen zijn goed in opdrachten of presentaties, maar niet zo goed in een groot examen maken. Dan is het niet eerlijk dat ze daardoor kunnen zakken. Je wordt eigenlijk twee keer getest. Dat voelt niet goed.
Ik vind dat deze regel moet verdwijnen. De schoolexamens tellen ook mee, en daar heb je het hele jaar voor gewerkt. Dat zou genoeg moeten zijn
Its.. me..
Er mag degelijk wel wat eisen gesteld gaan worden aan het behalen van een diploma. Er is de laatste decennia al behoorlijk wat ingeleverd op niveau, er wordt teveel gepamperd,.. mag er nog iets van waarde hangen aan het papiertje 'diploma'?
Gerben
M.
Overigens ben ik van mening dat het hele systeem anders zou moeten, toetsen als een leerling er klaar voor is. Waarom meerdere jaren een vak volgen als je al lang op niveau zit, die energie zou je beter kunnen investeren in vakken die je lastig vindt.
Bart
Als ik mijn werk voor 55% doe vlieg ik er echt uit hoor!
Joop
Mauwi
Nina
Lenny
Agc
Het examencijfer ansich zou hier los van moeten staan.
Het is totaal niet relevant.
Een herkansing verhoogd natuurlijk alleen maar de druk als je door het CEcijfer een her moet doen, dat begrijpt u zelf vast ook wel.
Na 4, 5 of 6 jaar wordt je afgerekend op een totaal gemiddelde van 5.5.
Als dat behaald is verdien je gewoon het diploma.
Maria