'Een soort Google Translate voor dieren' – dit vonden vwo'ers van het filosofie-examen

"Het examen was oké. De lengte was prima, en ik heb er een goed gevoel over. Maar er zat veel herhaling in, en sommige belangrijke filosofen kwamen helemaal niet terug. Er zaten weinig echt verrassende dingen in."

"Ik had het erger verwacht, eerlijk gezegd. Er werd bijvoorbeeld niet gevraagd naar connectionisme, terwijl ik dat juist had verwacht. De vragen vielen mee: vaak moest je gewoon een argument voor of tegen geven. En de fragmenten waren kort, wat prettig was. Ik hoop op een 7, maar ik was best vroeg klaar, dus ik twijfel wel een beetje."

"Het was wat eenzijdig: steeds dezelfde onderwerpen. Maar de lengte van het examen was goed te doen, en de bronnen waren duidelijk en niet te lang. Alleen bij sommige vragen wist ik niet wat ze precies van me verwachtten, dus die vond ik onduidelijk. Ik denk dat mijn cijfer iets lager uitvalt dan gehoopt, maar het was prima."

"Het was beter dan ik had verwacht. Sommige grote filosofen die we uitgebreid behandeld hebben, kwamen helemaal niet terug. En juist wel dingen uit 4 of 5 vwo. Ik was precies een kwartier van tevoren klaar."

"Ik vond de opbouw goed. De verhalen sloten mooi aan bij de filosofen. Maar ik sluit me aan bij wat anderen zeggen: veel begrippen kwamen uit voorgaande jaren, terwijl veel filosofen die we écht moesten leren, zijn overgeslagen. Denk aan Dick Swaab, Bruno Latour en Simone de Beauvoir.

In het begin waren de teksten erg lang, terwijl dat aan het einde juist minder werd. Dat vond ik wel fijn, want dan heb je in het begin nog concentratie."

"Naar mijn mening was het examen over het algemeen goed te doen. Sommige onderdelen vond ik wel lastig, zoals de vraag over waardevrijheid, maar verder was het best te maken. De opgave over de hubots sprak me niet echt aan, maar die over dieren vond ik wél interessant. De lengte van het examen was gewoon prima en kwam overeen met wat ik had verwacht. Alles bij elkaar was het precies zoals ik had gedacht, en ik vond het goed te doen."

"Ik vond het een evenwichtig examen met heldere vragen. Maar er zaten opvallend veel begrippen in uit eerdere jaren, vooral uit de wetenschapsfilosofie. Denk aan hermeneutiek – een begrip dat vorig jaar aan bod kwam, maar dat veel leerlingen inmiddels alweer zijn vergeten. Ook begrippen als 'instrumenteel' en 'intrinsiek handelen' kwamen terug. Dat levert waarschijnlijk veel klachten op.

Op het eerste gezicht lijkt het examen wel doenbaar, maar bij filosofie zit het venijn vaak in de correctievoorschriften. Die zijn zeer gedetailleerd en sturen op specifieke formuleringen. Als een leerling het juiste idee verwoordt, maar nét de verkeerde woorden gebruikt, krijgt die geen punt. Ik verwacht daarom een N-term van 1,0."

"Ik vond het examen goed te doen. De vragen waren overzichtelijk en helder geformuleerd. Als leerlingen zich goed hadden voorbereid, konden ze er prima mee uit de voeten.

Als docent let ik altijd op drie dingen: is het examen haalbaar, is de casuïstiek interessant, en is de vraagstelling voorspelbaar? In dit geval vond ik het deels geslaagd. De vraagstelling was inderdaad voorspelbaar – wat op zich saai is, maar daar zijn leerlingen meestal juist blij mee.

De casus over Real Humans, een televisieserie, was prima gekozen: herkenbaar en toegankelijk. Er zat ook een opgave in over een kunststroming waarin traditionele kunst werd gekoppeld aan futuristische scenario’s. Dat vond ik sterk, want het wordt altijd interessant als iets alledaags aan iets filosofisch wordt verbonden.

De derde casus ging over de mogelijkheid om binnen tien jaar met dieren te kunnen praten. Dat klonk als een soort ‘Google Translate voor dieren’. Op het eerste gezicht misschien wat simpel, maar als gedachte-experiment juist heel geslaagd. Het zette me zelfs zelf aan het denken.

Ik schat de N-term op 1,0, misschien zelfs iets daaronder. Filosofie heeft zelden een hoge N-term."

"Dit examen had een rare verdeling: soms moest je hele A4'tjes vol schrijven, terwijl je daarna alleen maar je mening moest geven. Het examen was te lang om uitgebreid te kunnen antwoorden."