Spijsvertering

Spijsvertering

Voordat we kunnen kijken naar welke voeding u het best kunt eten is het handig om eerst te weten wat er met die voeding gebeurt in uw lichaam. Voeding kunt u namelijk niet direct gebruiken als energie. Daarom kijken we eerst naar het spijsverteringsstelsel. Dit stelsel bestaat uit verschillende organen die hier allemaal toegelicht worden. Deze organen zorgen ervoor dat voedsel wordt afgebroken tot voedingsstoffen. Waardoor u uw voeding uiteindelijk wel als energie kunt gebruiken.

Mond

De spijsvertering begint al in uw mond. Terwijl u uw eten kauwt, zodat het kleinere brokjes worden maken uw speekselklieren speeksel aan. Speeksel bestaat voornamelijk uit K+ (kalium) Na+ (Natrium) HCO- (waterstofcarbonaat) en het enzym amylase. Het is dat enzym dat al begint met de vertering van uw voedsel in uw mond.

Zetmeel wordt door amylase opgelost tot kleinere suiker moleculen, die oplosbaar zijn in water.

Enzymen hebben een bepaalde PH waarde nodig om hun werk goed te kunnen doen. Vandaar dat amylase alleen zetmeel afbreekt tot het uw maag bereikt, daar is de PH te laag voor de amylase.
In uw speeksel zit ook het enzym Lipase. Dit helpt bij het afbreken van vet. Dit is afkomstig uit uw speeksel, maar gaat pas werken in uw maag. Want dit enzym heeft juist een lagere PH waarde nodig.

Slokdarm

De slokdarm zorgt voornamelijk voor het verplaatsen van eten. Maar in de slokdarm blijven de enzymen die in de mond begonnen zijn natuurlijk hun werk doen.
De slokdarm verplaatst het eten door middel van peristaltische bewegingen. Het eten wordt zegmaar omlaag gekneed. Door deze peristaltische bewegingen is het mogelijk om niet alleen zittend en staand te eten, maar ook liggend of ondersteboven.

Aan het einde van de slokdarm bevindt zich een kringspier. Deze ontspant om het eten door te laten gaan naar de maag en trekt weer samen om ervoor te zorgen dat de maagsappen in de maag blijven. Als deze sappen wel omhoog komen voelt u een branderig gevoel, ´brandend maagzuur´.

De maag

Na de slokdarm en de kringspier komt het voedsel bij de maag. De maag ziet er een beetje uit als een grote boon en is ongeveer even groot als de hand van een volwassene. De maag is echter wel erg rekbaar en kan dus veel groter worden als u veel eet.
In de maag is er een hele lage PH waarde. Het is er dus erg zuur. Het is er zo zuur door het maagzuur (ook wel zoutzuur/HCI) genoemd. Dit maagzuur wordt geproduceerd door cellen in de wand van de maag. Om de wand van de maag bevind zich een slijmlaag, zodat de maag zelf niet al te veel wordt aangetast door het zuur.
In deze zure omgeving gedijen bacteriën niet zo goed, sommige enzymen wel.

Die zorgen samen met kneden van de maag dat uw voedsel verder wordt verteerd.

In de maagwand wordt door bepaalde cellen ook een hormoon geproduceerd: Gastrine. De productie van dit hormoon wordt in gang gezet wanneer de maagwand in contact komt met voedsel en erdoor wordt opgerekt. Het zorgt ervoor dat er voldoende maagsap wordt geproduceerd om het voedsel te verteren.

Aan het eind van de maag bevind zich ook een kringspier. Deze laat de restanten van het voedsel door naar het begin van de dunne darm: de twaalfvingerige darm.
Omdat de PH waarde in de twaalfvingerige darm hoger is dan in de maag wordt er niet teveel in één keer doorgelaten. Dit om de PH waarde in de twaalfvingerige darm niet teveel te laten dalen.

De dunne darm

De dunne darm bestaat uit drie gedeelten: de twaalfvingerige darm, de kronkeldarm en de nuchtere darm. Omdat de galblaas, de alvleesklier en de lever een belangrijke bijdrage leveren aan de vertering in de dunne darm worden deze ook in dit artikel behandeld. De lengte van de dunne darm is 2.5 tot 6 meter. Door alle vlokken kan een dunne darm als je deze uitspreid wel 300 vierkante meter groot zijn.



Twaalfvingerige darm, lever, galblaas en alvleesklier.

Nadat de grotendeels verteerde voeding via de maagportier de maag heeft verlaten komt het terecht in het eerst deel van de dunne darm: de twaalfvingerige darm. In deze darm wordt er meteen een stofje op het voedsel losgelaten: natriumbicarbonaat. Dit zorgt ervoor dat de PH waarde van het voedsel niet te laag blijft maar snel stijgt, zodat de rest van hun darmen hun werk kunnen doen.

Er wordt wel eens gezegd dat de twaalfvingerige darm zo heet omdat hij zo lang zou zijn als twaalf vingers naast elkaar. Dit gedeelte van de dunne darm is echter vijfentwintig centimeter lang. Dat zouden dan dus twaalf vrij dikke vingers zijn!

In de twaalfvingerige darm wordt het voedsel vooruit gekneed door peristaltische beweigingen. (net als in de slokdarm) Ook wordt er hier gal aan het voedsel toegevoegd. Dit wordt gemaakt in de lever en opgeslagen in de galblaas. Dit gal zorgt ervoor dat de vetten die zich in de voedselbrei in de twaalfvingerige darm bevinden worden geemulgeert. Dit wil zeggen dat de vetdruppels worden verkleind zodat ze gemakkelijker verder te verteren zijn.

De alvleesklier voegt ook wat toe aan de vertering in de twaalfvingerige darm: alvleessap. Het alvleessap bevat onder andere verschille enzymen (Protease en Trypsine) die bijdragen aan de afbraak van eiwitten. Verder wordt er in de twaalfvingerige darm ook verder gegaan met de afbraak van zetmeel door amylase (hetzelfde enzym als in speeksel zit) en worden er vetten afgebroken door het emzym lipase. Ook het eerder genoemde natriumbicarbonaat is afkomstig uit het alvleessap.

In het menselijk lichaam wordt veel door hormonen geregeld. Veel van de hormonen die iets te maken hebben met de spijsvertering worden geproduceerd door- of hebben werking op de twaalfvingerige darm.

Hier lichten wij er een aantal toe:

Secretine: Zodra de maagportier weer wat voedsel doorlaat worden bepaalde cellen in de darmwand geprikkeld. Deze cellen zorgen voor de productie van het hormoon Secretine. Dit zorgt ervoor dat de alvleesklier alvleessap begint af te geven, dat natriumbicarbonaat bevat. (dit verhoogt de PH)

Cholecystokinine (CCK): Ook dit hormoon zorgt voor de productie van alvleessap.
Enterhormonen: de ´enterhormonen´ worden ook door de darmwand geproduceerd. Deze zorgen ervoor dat de twaalfvingerige darm niet te snel door middel van peristaltische bewegingen het voedsel verplaatst. Hierdoor is er genoeg tijd voor de enzymen om het voedsel verder te verteren voor het verder gaat naar de rest van de dunne darm.


De nuchtere darm en de kronkeldarm

De peristaltische bewegingen in de twaalfvingerige darm kneden het voedsel naar het volgende gedeelte van de dunne darm: de nuchtere darm.

In de nuchtere darm en de kronkeldarm worden de meeste voedingsstoffen opgenomen en in het bloed gebracht.
Om zoveel mogelijk voedingsstoffen te bereiken heeft deze darm aan de binnenkant een heleboel plooien (Villi). Deze plooien worden ook wel darmvlokken genoemd. Omdat de oppervlakte van dit deel van de dunne darm zelfs met deze plooien nog niet groot genoeg is zitten er op die plooien weer kleinere plooien. (microvilli). Tussen de vlokken liggen buisjes die de darmsappen produceren.
Het grootste deel van de voedingsstoffen wordt inde nuchtere darm opgenomen. De kronkeldarm is erg belangrijk bij het opnemen van bepaalde vitamines, bijvoorbeeld B12. Deze vitamine kan alleen door de kronkeldarm worden opgenomen.

Al die voedingsstoffen gaan natuurlijk niet vanzelf via de darmvlokken de bloedsomloop in. In de kronkeldarm en nuchtere darm vinden twee soorten transport plaats: passief transport en actief transport.

Passief transport

Passief transport betekent dat het het lichaam geen energie kost om de stoffen te transporteren. Passief transport gebeurt door middel van diffusie.
Diffusie ontstaat wanneer stoffen zich van een hoge concentratie naar een lage concentratie verplaatsen. Een voorbeeld.

De linker- en rechterkant van deze U vormige buizen worden alleen gescheiden door een semipermeabel membraan, net als zich in de darmen bevind. (semipermeabel betekent dat het niet alle stoffen doorlaat).
Bij situatie 1 is er een relatief lage concentratie water in vergelijking tot de hoeveelheid zout aan de linkerkant van de U-vormige buis. Bij situatie 2 is het water van de rechterkant naar de linkerkant getrokken omdat daar een lagere concentratie water was.

In uw darmen gebeurt eigenlijk precies hetzelfde, maar dan met bepaalde suikers (fructose), vetzuren en ook water.

Actief transport

Niet alle voedingsstoffen kunnen door middel van passief transport worden vervoerd. De moleculen zijn in sommige gevallen te groot of er bestaat geen ´poort´voor. In dat geval kunnen ze alsnog naar binnen worden gehaald. Hier is wel energie voor nodig. De energie hiervoor is afkomstig uit ATP.

Bij actief transport hecht het grotere molecuul (bijvoorbeeld glucose) zich aan een transporteiwit. Door de omzetting van ATP in ADP komen energie en een fosfaatgroep vrij. Hierdoor veranderd het transporteiwit van vorm waardoor het glucosemolecuul door het membraan getransporteerd kan worden.

Meer informatie over ATP en ADP

ATP is de stof waarin energie in uw lichaam wordt opgeslagen. Als er bij ATP een fosfaat wordt losgekoppeld ontstaat er ADP. Als ATP wordt omgezet in ADP komt er energie vrij, bijvoorbeeld om actief transport uit te voeren.




De dikke darm

Na de dunne darm bereikt de voeding, of wat daar nog van over is, de dikke darm.
In de dikke darm worden de laatste voedingsstoffen en vooral heel veel water uit je voedsel gehaald en je lichaam ingebracht. Dit is een belangrijk onderdeel van de spijsvertering, want dat vocht hebben we allemaal heel hard nodig.

De endeldarm

De endeldarm is ongeveer 12 centimeter lang en vormt het laatste deel van het spijsverteringskanaal. In de endeldarm zijn alle voedingsstoffen al zo veel mogelijk uit het voedsel gehaald. De endeldarm heeft dan ook niet meer een echte spijsverteringsfunctie, maar dient meer als een soort van opslag. Totdat de restanten van de voeding via de anus kunnen worden uitgescheiden.