Hoofdstuk 2, par. 1 en 2

paragraaf 1 Lage landen bij de zee

Rond 1650: telde de Republiek bijna 2 miljoen inwoners. Meer dan de helft
daarvan woonde in steden. Dat was heel bijzonder in Europa.
Holland en Zeeland: werden de steden steeds belangrijker ze leefden van:
- handel
- scheepvaart
- nijverheid
In de strijd tegen Spanje hadden de Hollanders en Zeeuwen in 1585 de Schelde afgesloten.
Amsterdam: was al een grote stad aan het worden. A’dam profiteerden ervan.
Steeds meer mensen (ook veel kooplieden) gingen weg uit Antwerpen naar A’dam.


Veel mensen buiten de steden werkten in de landbouw.
Ze verbouwden geen graan, omdat dat al uit de Oostzeelanden goedkoop werd gehaald.
Specialisatie: Dat kozen de boeren in de Republiek, ze kozen producten die goed bij hun grond pasten. Zorgden voor een hogere productie en bovendien nam daar door de handel toe.
Zeeland: vlas(linnen) en meekrap verbouwd (werd geëxporteerd)
Betuwe: fruit
Rond de steden in Holland: groente
In andere streken: vlees, zuivelproducten en huiden.
Hollandse boter en kaas werd geëxporteerd.
Republiek: de bevolking groeide, daardoor steeg de vraag naar voedsel en kleding.
Er moest meer landbouwgrond komen om voedsel en vlas(linnen) te verbouwen.
Daarom besloot men om plassen en moerassen in Holland in te polderen (inpolderingen)
westen: veranderde veel meer dan in het noorden en oosten. kleine bedrijfjes leverde niet genoeg geld op . Boeren waarom naast boer zijn jager, visser, schipper, matroos, rietsnijder of herbergier.
1660: Toen kwamen pas de verharde straatwegen.

Op langere afstanden was de zeilboot vaak de goedkoopste manier van reizen. Voor de korte afstanden was er de trekschuit. Rond 1665 was er 415 km trekvaart.

paragraaf 2 Naar Oost en West
specerijen: en zijden stoffen uit Azië en goud uit Afrika over land naar Europa.
Er was veel vraag naar specerijen om voedsel langer goed te houden en meer smaak te geven.
In de veertiende eeuw waren specerijen onbetaalbaar.
Midden-Oosten: De Turken kregen de belangrijke delen van het M-O in handen. Ze gingen tol eisen van de Arabische kooplieden.
ontdekkingsreis: Dat gingen de Portugezen en Spanjaarden doen, om goedkoop aan hun specerijen te komen. Ze wilden zelf ook een zeeroute naar Indie vinden. Ze hoopten daarnaast in Afrika het christendom te kunnen verspreiden en er een christelijke bondgenoot te vinden tegen de moslims. Pas in 1491 werden de moslims uit Spanje verdreven.
Portugezen waren al zo ver met nieuwe zeiltechnieken en betere scheepsinstrumenten, dat ze zich verder op onbekende zeeën durfden te wagen. Portugezen en Spanjaarden verdienden veel geld aan het verkoop van goud, specerijen en slaven. Europese landen wilden, dat ook en gingen op ontdekkingreis uit.

1595: toen vertrokken de eerste Nederlandse schepen naar Oost-Indie Dit waren gebieden in Indie en Zuidoost-Azie (nu het huidige Indonesië). Nederlanders kwamen overeen met sommige bewoners van sommige eilanden dar ze hun specerijen alleen aan de Nederlanders zouden verkopen.
West-Indie: De Nederlanders veroverden dat ook (Noord en Zuid Amerika)

Er werd daar vooral suiker en koffie verbouwd. De slaven deden dat werk ze kwamen uit Afrika.
Nederlanders vervoerden vooral slaven naar Amerika. Oost en West Indie waren het begin van de Nederlandse kolonies.
Schipper: moest veel verstand hebben van winden, stromingen en sterren. Goede kaarten, het kompas, de Jakobsstaf en de handlog waren belangrijke hulpmiddelen.