Gerrit Rietveld

Biografie

Op 24 juni 1988 werd Gerrit Thomas Rietveld geboren, in Utrecht. Hij was de zoon van Johannes Rietveld en Elisabeth van der Horst. Gerrit had nog drie broers, en twee zussen. Zijn moeder was een vrolijke vrouw, maar zijn vader was een streng gelovige man. Hij was meubelmaker, en Gerrit ging meteen na de lagere school bij hem in dienst. Hij moest hard en lang werken, van ’s ochtends vijf tot ’s avonds zeven uur, en hij verdiende er niet veel mee.

Tussen 1904 en 1908 kreeg Gerrit Rietveld tekenles op het Kunstindustrieel Onderwijs. Ook leerde hij hier meubels te ontwerpen. Een paar jaar later kreeg hij ook les van een architect en meubelontwerper in het maken van meubels. Gerrit werd uiteindelijk meubelmaker, maar hij ging later veel meer gebouwen ontwerpen. Hij noemde zichzelf daarom vaker architect dan meubelmaker.

In 1911 trouwde Gerrit met Vrouwgien Hadders. Samen kregen ze zes kinderen, maar Gerrit bemoeide zich niet erg met zijn kinderen, omdat hij vond dat hij niet kon opvoeden. Dat moest zijn vrouw maar doen.

In 1912 kwamen er vier schilderijen op een tentoonstelling van het Utrechtse Schilder- en Tekenkundig genootschap ‘Kunstliefde’ te hangen. Hij wilde een tijdje schilder worden, en was daarom lid geworden van dit genootschap. Ondertussen werkte hij ook nog als meubelmaker voor zijn vader. Dit deed hij tot 1917, daarna begon hij meubels te ontwerpen voor vrienden. Deze meubels waren herkenbaar aan hun strakke uiterlijk.
Hij begon een eigen meubelmakerij in Utrecht. Ook deze meubels werden strak en eigenzinnig. Hij ontwierp bijvoorbeeld een stoel, waarvan de latten langs elkaar heen lopen, in plaats van ze in elkaar te laten sluiten, en vast te spijkeren of schroeven. De stoel was oorspronkelijk onbeschilderd, maar toen Gerrit Rietveld in contact met De Stijl kwam schilderde hij hem in verschillende kleuren. De stoel werd de ‘Rood-blauwe stoel’ genoemd, en werd later erg beroemd in de hele wereld. Dit was de eerste grote doorbraak van Gerrit Rietveld.

Gerrit Rietveld was ondertussen lid geworden van De Stijl. Dit was een maandblad, die hij samen met J.J.P Oud, Cornelis van Eesteren, Piet Mondriaan en oprichter Theo van Doesburg uitbracht. Na een tijdje kregen ze een eigen stijl, die ze dan ook ‘De Stijl’ noemden. Ze streefden naar abstractie. Dit kwam voornamelijk door de Eerste Wereldoorlog. Tijdens deze tijden wilden ze balans in hun leven. Dit lieten zij zien door kunst. In hun kunstwerken gebruikten ze vooral de kleuren rood, geel en blauw, gecombineerd met wit, grijs en zwart. Zo ontstonden er simpele en sobere, maar toch ook vrolijke kunstwerken.
Door dit maandblad ontwierp Gerrit soms ook samen met Theo van Doesburg en Cornelis van Eesteren meubels, maar hij werkte toch het liefst in zijn eentje, dan kon hij zijn ideeën het beste uitwerken.

Gerrit Rietveld werkte ook samen met Truus Schröder-Schräder, maar dan om andere redenen. De man van Truus was net overleden en Truus wilde dat Gerrit een nieuw huis voor haar en haar kinderen ontwierp. Samen maakten ze dit huis. Het Rietveld-Schröderhuis werd een bekend voorbeeld van De Stijl, en met dit huis werd hij pas echt internationaal bekend.
Toen Gerrit Truus leerde kennen, groeide hij en zijn vrouw uit elkaar. Hij ging veel met Truus om, en leerde zo veel mensen kennen, waaronder veel opdrachtgevers.

In 1931 werd De Stijl opgeheven, wat nadelig was voor Gerrit Rietveld. Zijn moderne architectuur werd niet meer gewaardeerd in Nederland. De traditionele stijl nam het weer over, maar daar had Gerrit geen zin in.

De oorlogsperiode was een moeilijke tijd voor Rietveld. Hij had zich niet aangemeld bij de Kultuurkamer, en mocht dus officieel niet zijn beroep inoefenden. Dit deed hij toch, illegaal. Vier van zijn kinderen werden opgepakt en naar kampen gebracht. Ze overleefden het gelukkig all vier.
Na de oorlog kwamen betere tijden. In de jaren vijftig werd de stijl van Rietveld weer populair, en hij kreeg verschillende opdrachten.

Rietveld ontwierp veel huizen, toen hij zich had aangesloten bij Het Nieuwe Bouwen. In Utrecht bouwde hij binnen 40 jaar 943 woningen. Er zijn veel kunstliefhebbers uit de hele wereld die speciaal naar Utrecht gaan om alle kunstwerken en huizen van Gerrit Rietveld te bewonderen.

Na de dood van zijn vrouw trok Gerrit bij Truus Schröder-Schräder in, in het Rietveld-Schröder huis. Hij overleed de dag na zijn 76e verjaardag,
op 25 juni 1964. Het Rietveld-Schröder huis is nu te bewonderen, in bezit van het Centraal Museum in Utrecht.

Stroming

De stroming waar Gerrit Rietveld bij hoort, heet ‘De Stijl’. Deze kunstbeweging kwam tot stand toen Theo van Doesburg het maandblad De Stijl oprichtte. Theo van Doesburg vroeg een aantal kunstenaars om hem te helpen, en samen stukjes te schrijven over kunst. Gerrit Rietveld kwam zo ook in de redactie terecht. Na een tijdje ontwikkelde ze een eigen stroming, die De Stijl genoemd werd.
Deze stroming kwam tot stand in de oorlogsjaren. Door de oorlogsdreiging wilde ze balans in hun leven. Dit lieten ze zien door hun kunst zo abstract te maken. Hierbij gebruikten ze voornamelijk de kleuren rood, geel en blauw. Dit gecombineerd met de kleuren wit, grijs en zwart. Alle lijnen moeten recht zijn, er komen bijna geen ronde vormen in voor. Zo werden de kunstwerken abstract en simpel, maar toch ook wel vrolijk.

De leden van De Stijl werden ook wel Neo-Plascistische kunstenaars genoemd. Neo-plascisme is ook een kunstbeweging, maar de leden van De Stijl hebben met hun tijdschrift een eigen stroming bedacht. Het Neo-plascisme is wel in veel dingen vergelijkbaar met De Stijl. Dit is ook abstract, met rechte lijnen en primaire kleuren.

De kunstenaars van De Stijl wilden dat hun stijl internationaal doorbrak, maar voor veel Nederlanders is De Stijl een typisch Nederlandse kunstbeweging. In veel musea zijn Stijl-kunstwerken te zien. De belangrijkste musea zijn: Het Gemeentemuseum in Den Haag, die een grote collectie van de schilderijen van Mondriaan bezit. In het Stedelijk Museum zijn veel kunstwerken te zien van Rietveld en van Van Doesburg. In het Centraal Museum in Utrecht zijn ook veel kunstwerken van Gerrit Rietveld te bewonderen. Dit museum beheert ook het Rietveld-Schröderhuis.

De Stijl had ook invloed op de muziek. De White Stripes noemden hun album zelfs ‘De Stijl’, omdat ze de kunst als inspiratie voor hun muziek gebruikten! En ook Lois Andriessen, een Nederlandse componist, gebruikte De Stijl als inspiratiebron. Hij noemde een deel van zijn opera ‘De Stijl’, wat gebaseerd is op een schilderij van Piet Mondriaan: ‘compositie met rood, geel en blauw’.

Bronnen

Ik heb voor dit werkstuk twee boeken gebruikt, en verder heb ik de informatie en plaatjes op internet gezocht.

De boeken:
Rietveld - Frits Bless (Bert Bakker en Erven Thomas Rap)
Rietveld Meubels om zelf te maken – Peter Drijver en Johannes Niemijer

De internetsites:
http://www.gerrit-rietveld.nl
http://home.scarlet.be/d.side/pag43_084.htm
http://www.kunstbus.nl/verklaringen/Gerrit+Rietveld.html
http://www.Rietveldschroderhuis.nl
http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Stijl
http://www.kb.nl/dossiers/rietveld/rietveld.html