Romaanse periode

De middeleeuwen; de Romaanse periode De middeleeuwen is de schakel tussen 2 periodes, namelijk het Romeinse Rijk ( vóór 500 ) en de Renaissance ( na 1500 ). Nadat het Romeinse Rijk uitelkaar viel door de verbreiding van het Christendom, de interne machtstrijd en de volksverhuizing, ontstonden er 2 delen: het westelijke deel, met als hoofdstad Ravenna, en het oostelijke deel (Byzantium) met Constantinopel als hoofdstad. Het Oostromeinse rijk kende nog een grote bloei, maar het Westromeinse rijk verviel rond 600, voornamelijk door Germaanse invallen. De Romaanse periode is het eerste, grote gedeelte van de Middeleeuwen (vooraf gegaan door
de Karolingische en de Ottoonse perioden ) namelijk vanaf ± 800 tot 1200. Het is te verdelen in 2 delen: 1. Het vroeg-romaans ( 800-1080 ) en 2. Het hoog-romaans ( 1080-1200 ). Een typisch kenmerk is de overheersende positie van de kerk. Daarom werden er talloze kerken, kathedralen & kloosters gebouwd, waaraan generaties lang gebouwd werd. De kerken en kathedralen waren vaak uiting van macht, terwijl

de kloosters voor behoud van kunst & cultuur, onderwijs en wetenschappen zorgden. De bouwkunst De bouwkunst kwam maar moeizaam op gang. Nadat in het Vroeg-Christendom gebruik werd gemaakt van de oude basilica, die bestond uit 3 beuken, een half-rond gesloten apsis in het oosten en
een houten zoldering, werd er vandaar uit de kerk verder ontwikkeld. Vooral de dwarsschepen kwamen tot volle ontwikkeling, waardoor de kerken de vorm volgens het Latijnskruis-principe kregen. Er werd nu ook een koor gemaakt tussen de apsis en de dwarsschepen. Kenmerkend voor de vroeg-romaanse bouwkunst is de bouw van een dwarspand met een eventuele tweede apsis aan de westkant; later ontwikkelde zich dit tot de westbouw met torens. Vaak werd er dan ook een zware vieringtoren gebouwd tussen het koor en de dwarsschepen. De torenbouw kreeg meer aandacht, waardoor er minder horizontaal gebouwd werd. Er was ook verschil tussen Duitsland en Frankrijk; in Duitsland en andere noordelijke landen kwam er
een symmetrie tussen oost en west. De torens stonden daar aan beide kanten, omdat de keizerlijke macht ook 'een toren wilde '. In Frankrijk, daarentegen, stonden de torens alleen aan de westkant, bij de ingang ( = klokkentoren). Ook werd daar het tongewelf eerder ontwikkeld, die de houten/open kappen uit het
Vroeg-Christelijk vervingen. Deze gewelven rustten loodzwaar op de gehele lengte van het middenschip. Daarom waren de muren dik & zwaar, de zuilen dik & zwaar en de de raampjes klein. Bovendien moest er gebruik worden gemaakt van steunberen. Hierdoor leken de kerken zwaar en vestingachtig. In het hoog-romaans werd het tongewelf overal gebruikt en werd er naar een nieuw systeem gezocht om
het gewicht te verminderen. De pijlers werden kruisgewijs met elkaar verbonden en de vlakken die daardoor ontstonden werden opgevuld met licht materiaal; gewelfvelden. Eerst waren de ribben niet zichtbaar; graatgewelven. Dit werd verder ontwikkelt naar de kruisribgewelven. Hierdoor werd de belasting op de muren stukken minder en werden de ramen langzamerhand groter. Opvallend is het vele gebruik van torens
in het gebied boven de Alpen en de weinige versiering binnen de kerken. De beeldhouwkunst Het interieur van de kerken zag er dus sober uit. Het enige wat regelmatig voorkwam was het vlechtornament. Omdat de Christenen geen beeldhouwtraditie hadden, ontbraken de beelden. Pas in het hoog-romaans
werden in de portalen beelden van Christus en andere heilige gemaakt, om de gelovigen tot eerbied te roepen. Soms waren het demonische afbeeldingen, om de mensen schrik aan te jagen. De boodschap van het tafereel was belangrijker dan de esthetiek; ze waren stijf & massief, ze hadden geen blijk van emotie, er was geen aandacht geschonken aan de anatomie en de plooival van kleren was ingetekend. Ook waren de figuren kleiner of groter afgebeeld naar belangrijkheid. Omdat de beelden altijd één waren met de architectuur (vlakopvullend) werden de figuren frontaal afgebeeld. De schilderkunst Net als in de beeldhouwkunst, was het onderwerp in de schilderkunst altijd religieus. En ook hier was de boodschap belangrijker dan de esthetiek. Er werd geen gebruik gemaakt van anatomie of emotie. De plooival was niet synchroom met het lichaam, maar willekeurig aangebracht. De Middeleeuwers hadden

veel moeite met de ruimtelijke uitbeelding. In het begin van de Middeleeuwen was de achtergrond
een plat vlak, later kwam er wat versiering in het vlak en in de 12e eeuw begon men gebouwen op de achtergrond af te beelden, hoewel er geen goed gebruik van perspectief was. Er zijn 3 categorieën, waarin de schilderkunst te verdelen is: 1. Handschriftversieringen => Monniken waren de enige die lezen en schrijven konden. Zij vervaardigden ( handmatig) de bijbelboeken. Naast de teksten werd er veel aandacht geschonken aan de initialen; ze werden versiert met bloem en-plantmotieven of dier en-mensfiguren. Vaak besloegen ze een hele pagina. 2. Miniaturen => daarnaast werden er getekende of geschilderde illustraties gemaakt door de monikken. Zoals bijvoorbeeld de evangeliaria; afbeeldingen van evangelisten of een andere heilige met aureool. 3. Fresco's => schilderingen waarbij kleurstoffen ( op eiwitbasis) op de nog natte kalklaag zijn aangebracht. Daarnaast zijn er ook nog tapijten gemaakt, zoals bijvoorbeeld het wandtapijt van Bayeux. Het bijzonder hieraan is dat het niet een kerkelijk tafereel laat zien.