Kinderen en televisie

Televisiekijken bij kinderen 1. Inleiding In de voorbije jaren is de betekenis van de televisie in het leven van de kinderen sterk gegroeid. Ze kunnen bijna geen dag meer zonder televisie te kijken. Veel ouders stellen zich hierbij de vraag of dat wel goed is voor hun kinderen. Televisiekijken bij kinderen is dus een druk besproken onderwerp. Welke zijn de positieve en negatieve aspecten aan televisie kijken bij kinderen? Kan er sprake zijn van televisieverslaving? En hoe zit het met de invloed van reclame? En bovenal, wat zijn de oplossingen? 2. Positieve en negatieve aspecten aan televisiekijken bij kinderen 2.1 Negatieve aspecten Natuurlijk zijn er heel wat negatieve aspecten aan het televisiekijken. Zo zijn er studies die aantonen dat kinderen die naar geweld kijken, een duidelijk verhoogde kans hebben op agressief gedrag. In vele films is de boodschap dat geweld leuk is. Dat uit zich niet onmiddellijk, maar komt pas naar boven op latere leeftijd. Hierbij stelt men zich nu de vraag hoe het tv-geweld invloed heeft op het gedrag. Komt het doordat de kinderen het geweld gewoon worden, of het zien als een manier om hun zin te krijgen? Men is er nog altijd niet uit. Men moet wel het onderscheid maken tussen aanstekelijk en niet aanstekelijk geweld. Een vechtpartij in een cartoon als ‘Tom en Jerry’ is niet hetzelfde als een en een realistisch programma, wat ook niet hetzelfde is als in een horrorfilm. Kinderen kunnen ook bang worden door de televisie. Als een kind naar een beangstigend programma heeft gekeken kunnen ze nachtmerries krijgen, slecht slapen of zelfs beginnen bedplassen. Dat ze bang zijn, komt vaak doordat ze de beelden op de televisie niet goed begrijpen en in hun eigen fantasie als heel echt ervaren. Dit komt vooral voor bij jonge kinderen. Ook bestaat het risico dat de bezigheden van de kinderen te eenzijdig wordt. Kinderen moeten kunnen buiten spelen, verstoppertje spelen, hutten bouwen, voetballen, en langs de andere kant ook binnen een gezelschapspelletje spelen of een boek lezen. Als ze alleen nog maar interesse tonen voor de televisie en voor de computer, missen kinderen een heel deel van hun ontwikkeling. De televisie kan problemen aan de ogen veroorzaken bij de kinderen doordat ze te dicht bij de televisie zitten, soms zitten ze zelfs met hun neus tegen het scherm. In het ergste geval kan je echt verslaafd worden aan de televisie. Televisieverslaving heeft nogal wat nare effecten. Men gaat zich angstiger voelen of ongelukkiger, men gaat zich sneller vervelen en minder goed kunnen concentreren. Mensen met een televisieverslaving zijn vaak ook zwaarlijvig omdat ze minder lichaamsbeweging hebben omdat ze steeds voor de buis zitten. In zulke erge gevallen heeft dit ook gevolgen in de relaties van de kinderen. Ze gaan minder bij vriendjes of vriendinnetjes spelen omdat ze liever in het gezelschap van hun televisie blijven en als ze dan toch naar een vriendje gaan zitten ze daar ook maar voor de televisie. Op het moment dat de televisie een keer defect is, worden ze onhandelbaar.
2.2 Positieve aspecten Toch zijn er ook positieve aspecten aan het televisiekijken. Wanneer kinderen televisiekijken, komt er heel wat informatie op hen af. De leerrijke programma’s kunnen een handig middel zijn om van alles te ontdekken. Ze komen op een speelse manier heel wat te weten over natuur, kunst en wetenschap. Hun algemene kennis vergroot. Wanneer kinderen in een periode komen dat ze nieuwsgierig zijn en alles over dergelijke zaken willen weten, kan de televisie hen dit allemaal laten zien. Bovendien is bewezen dat boodschappen die op een grappige manier worden overgebracht op de kinderen, veel beter blijven hangen. Ook baby’s vanaf twaalf maanden leren van de televisie. Ze nemen emotionele informatie op van de televisie. De televisie heeft ook een invloed op de taalontwikkeling van de kinderen. Op een bepaald moment krijgen de kinderen een voorkeur voor programma’s die vaak ondertiteld zijn. Op die manier hebben die programma’s een stimulerend effect op de leesvaardigheid, je moet immers de ondertitels vlot kunnen lezen om het programma te kunnen begrijpen. Ze leren ook al heel wat woorden Engels, want in die taal zijn die ondertitelde programma’s meestal gesproken. Ook geeft de televisie heel wat stof om het spel van de kinderen te verrijken. Ze imiteren dingen die ze op de televisie hebben gezien. 3. Kinderen en reclame Wat ook met televisie verbonden is, is de reclame. Hierbij is de vraag ook weer welke de positieve en negatieve aspecten ervan zijn. Kinderen zijn zeer vatbaar voor reclame. De makers van de spotjes spelen enorm in op de belevingswereld van de kinderen. Bij meisjes draait het vooral om zaken als romantiek, verzorgen en relaties; bij jongens om actie en avontuur, sport en competitie. Ook humor heeft een grote invloed op de kinderen, net als bekende personen. In de Sinterklaas- en Kerstperiode zijn er duidelijk meer reclamespotjes om de kinderen aan te spreken. Als je in die periode aan kinderen vraagt wat er op hun verlanglijstje staat, zitten er gegarandeerd dingen tussen van op de televisie. Je zou kunnen zeggen dat de reclamemakers misbruik maken van de naïviteit van de kinderen. De vraag is natuurlijk of dit dan negatief is. In een studie is inderdaad bewezen dat er een relatie is tussen veel naar reclame kijken en bijvoorbeeld hebzucht, conflicten thuis en ontevredenheid. Door veel televisiekijken stijgt de kans op materialistische levenshouding met 22 procent. Toch zul je de ouders fier horen vertellen dat hun zoon of dochter precies dat ene dingetje wou hebben, “zo jong en toch al een eigen willetje” (Het parool, 30/01/2003) Toch zou het niet goed zijn om de kinderen helemaal af te schermen van de reclame. We leven nu eenmaal in een consumptiemaatschappij en de kinderen moeten daarop worden voorbereid, daar moet je al heel vroeg mee beginnen. Toch zou de reclame in de feestperiode aan banden moeten worden gelegd. De kinderen worden bijna gehersenspoeld! 4. En wat zijn de oplossingen? Welke maatregelen kunnen nu genomen worden door de maatschappij of door de ouders om de negatieve invloeden van de televisie binnen de perken te houden? In de eerste plaats moeten de ouders zeer goed toezicht houden op het aantal uren dat de kinderen kijken en naar welke programma’s ze dan kijken. De programma’s kunnen het best leerrijk zijn, zonder al te veel geweld. De ouders moeten proberen om soms mee te kijken met hun kinderen en er nadien met hen over praten. Er moet een goed evenwicht gecreëerd worden tussen televisie kijken en spelletjes spelen, buiten spelen, lezen,… Duidelijke afspraken maken is dus de boodschap! 5. Bronnen 1) “Mag de TV aan?” Deel 2: Effecten van de televisie (Peter Nikken) 2) Onderwijsmagazine inzicht: http://www.voo.nl/inzicht/archief_2/voo_inzicht_artikel2_06.html
3) Verzwegen tv-geweld: http://www.tegenwicht.org/17_erfurt/tv_geweld.htm
4) Algemeen dagblad: Verslaafd aan virtueel geweld (01/11/2003) 5) Oorzaken en gevolgen: http://home2.pi.be/desmet23/genieten/oorzaken_en_gevolgen1.htm
6) De Volkskrant: Buisverslaafd (02/02/2002) 7) De Morgen: Seksuele voorlichting met Friends (04/11/2003) 8) Baby’s leren van televisiekijken (22/01/2003):
http://www.jojoclub-afslanken.com/babytv.html
9) Het Parool: Brainwashing voor de kijkbuis kinderen (30/01/2003) 10) De Volkskrant: Ouders zuchten onder zeurterreur van kinderen (31/12/2003)