Schoolstrijd

Schoolstrijd De Grondwet van 1848 garandeerde vrijheid van onderwijs. Daarmee hadden protestanten en katholieken de eerste slag gewonnen van wat later de schoolstrijd zou worden genoemd. Er was één probleem: ze mochten eigen scholen stichten, maar de overheid wilde er geen cent aan uitgeven. Dat betekende een hoog lesgeld. De katholieken losten het probleem voor een belangrijk deel op door de stichting, in de tweede helft van de 19de eeuw, van tientallen zuster- en broedercongregaties die zich toelegden op het onderwijs en vrijwel gratis hun werk deden. Op de foto religieuzen van de Congregatie van de Zusters van Liefde uit Tilburg poseren in 1922 met leerlingen uit verschillende klassen. De tilburgse pastoor Johannes Zwijsen, de latere aartsbisschop van Utrecht, richtte de congegratie op in 1832. In 1940 hadden de Zusters van Liefde 71 scholen. De protestanten echter moesten uit eigen zak het volle pond betalen. Aan deze situatie kwam pas in 1920 een einde. Bij wet werd toen geregeld dat de overheid openbaar en bijzonder onderwijs op gelijke voet zou subsidiëren. Het aantal zwarte scholen in Nederland neemt toe. Vooral in de grote steden bestaan steeds meer scholen voor de grote meerderheid uit allochtone kinderen. Voor CDA-minister Van der Hoeven van Onderwijs is dat een gegeven, waar de rijksoverheid niets aan kan doen. Maar coalitiepartij VVD wil dat de minister de segregatie in het onderwijs aanpakt. Nederland kent steeds meer 'zwarte' scholen: scholen waar de meerderheid van de kinderen van allochtone afkomst is. Vooral in de grote steden neemt het aantal zwarte scholen toe. Daar wonen de meeste allochtonen, die gemiddeld ook meer kinderen krijgen dan de autochtone Nederlanders. Bovendien kiezen die laatsten er vaak voor hun kinderen naar 'betere' witte scholen te sturen. Gekleurde armoede
Volgens VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali, zelf geboren Somalische, is die situatie ongewenst. Zij noemt de tweedeling die zij zo ziet ontstaan "het grootste probleem dat de samenleving sinds de Tweede Wereldoorlog heeft gehad". In haar ogen is er "een sociale onderklasse ontstaan die grotendeels uit etnische minderheden bestaat. Armoede heeft een kleur gekregen in Nederland". En waar kun je de tweedeling beter aanpakken dan in het onderwijs, aldus Hirsi Ali. Hirsi Ali wil dat nieuw op te richten scholen aan een aantal voorwaarden voldoen. Ze mogen maximaal 25 procent aan leerlingen uit allochtone achterstandsgezinnen hebben. Daarbij mag de school niet alleen kinderen van dezelfde achtergrond aannemen. Het schoolbestuur moet goed opgeleid zijn en de Nederlandse nationaliteit hebben. En op school moeten de 'kernwaarden van de Nederlandse samenleving' worden bijgebracht. Daarbij hoort volgens Hirsi Ali de Nederlandse geschiedenis en bijvoorbeeld de gelijkwaardige behandeling van vrouwen en homoseksuelen. Ook de bestaande scholen moeten streven naar maximaal 50 procent allochtone leerlingen. Beroep op artikel 23

CDA-minister Van der Hoeven van Onderwijs ziet niets in dwang. e bewindsvrouw hecht aan artikel 23 van de Grondwet, de vrijheid van onderwijs. Volgens dat artikel is 'het geven van onderwijs vrij, behoudens het toezicht van de overheid'. De minister vindt daarom dat het niet aan haar om scholen te dwingen zowel 'witte' als 'zwarte' kinderen aan te nemen. Daarmee zou ze immers ingrijpen in de vrijheid van de school. Wel kan en moet zij ervoor zorgen dat de zwarte scholen ook goed onderwijs bieden. Dat zwarte scholen slecht onderwijs geven, is trouwens niet altijd waar. Vorige week verscheen de Rapportage Minderheden 2003 van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Eén van de conclusies was dat scholen met veel allochtonen het weliswaar moeilijk hebben, maar ook leren van hun ervaringen. SCP-directeur Paul Schnabel: "Ze weten steeds beter om te gaan met al die kinderen met hun verschillende achtergronden. Dat vertaalt zich terug in de resultaten van die scholen". Is de vrijheid in het geding? Ayaan Hirsi Ali voert strijd tegen zwarte scholen, maar eigenlijk tegen islamitische scholen. Het is overigens zo dat op verreweg de meeste zwarte scholen - waar kinderen met verschillende achtergronden zitten - gewoon onderwijs wordt gegeven en geen onderwijs op islamitische grondslag. Hirsi Ali richt haar pijlen echter op de islamitische scholen om te voorkomen dat ze de integratie tegenwerken en aanzetten tot haat. Die waarschuwing deed de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst namelijk in 2001. Maar een onderzoek van de Onderwijsinspectie weersprak onlangs die conclusie. Volgens de Inspectie bestaan er 'veel vooroordelen over islamitisch onderwijs.' De vraag blijft of zwarte scholen gewenst zijn en of er moet worden ingegrepen. Bevorderen ze wel of niet de integratie? Ayaan Hirsi Ali vindt van niet en wil maatregelen. Ze oppert concrete vorm-voorstellen zonder de vrijheid van onderwijs direct te raken. Maar de minister vindt dat haar ideeën het - voor het CDA 'heilige'- grondwetsartikel schaden. Vandaar dat de minister waarschijnlijk zo fel reageert. Maar of Van der Hoevens oplossing - meer investeren in de kwaliteit van scholen - helpt, is ook onzeker: het kabinet bezuinigt 100 miljoen euro op het wegwerken van achterstanden in het onderwijs.